Cumhuriyetçi Türk Partisi

Cumhuriyetçi Türk Partisi (kısaca CTP), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki bir siyasi partidir. Ahmet Mithat Berberoğlu'nun kurduğu ve Tufan Erhürman'ın yürüttüğü parti mecliste 18 milletvekili ile temsil edilmektedir.

Cumhuriyetçi Türk Partisi
Kısaltma	CTP
Genel başkan	Tufan Erhürman
Genel sekreter	Asım Akansoy
Kurucu	Ahmet Mithat Berberoğlu
Slogan(lar)	Birlik, Mücadele, Dayanışma
Kuruluş tarihi	27 Aralık 1970
Merkez	Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
İdeoloji	Sosyal demokrasi Birleşik Kıbrıs İlericilik
Siyasi pozisyon	Merkez sol
Uluslararası üyelik	Sosyalist Enternasyonal İlerici İttifak
Avrupa üyeliği	Avrupa Sosyalistler Partisi (Gözlemci)
Meclis	18 / 50
Belediyeler	11 / 28
Belediye meclis üyeleri	93 / 280
İnternet sitesi
https://www.cumhuriyetciturkpartisi.org/

Tarihçe

1970'te bir grup Kıbrıs Türkü aydın, esnaf ve iş insanı tarafından kuruldu. Partinin kurucu genel başkanı Avukat Ahmet Mithat Berberoğlu'dur. Daha sonra genel başkanlığa Özker Özgür seçildi. 1976'dan 1996'ya kadar parti genel başkanlığını Özker Özgür yürüttü.

Seçimler

CTP 1976'da 2, 1981'de 6 ve 1985'te 12 milletvekili ile mecliste temsil edildi. 1990 seçimlerine DMP çatısı altında giren CTP seçimlerde yapılan antidemokratik uygulamalar ve seçim sonrasında oyların çöplüklerden çıkması üzerine seçimlere müdahale edildiği için meclis çalışmalarını boykot etmiş ve gelişen süreçte 1993 yılında dönemin iktidarı erken seçime gitmek zorunda kalmıştır.

1993 seçimleri

CTP'nin eski amblemi.

1993'te yapılan erken genel seçimlerde CTP, kırmızı olan parti flamasını yeşile dönüştürdü. Buna paralel olarak "Artık Her Şey Daha Güzel Olacak" adıyla yeşil bir kitap yayınlayan CTP tarihinin en yüksek oy oranlarından birini alarak %24 ile 50 sandalyeli meclise 13 milletvekili gönderdi. 1 Ocak 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar görevde kalan üç DP-CTP hükûmetinde 5 bakanlık ile temsil edilen CTP,"Yanımda Ol" sloganı ve Mazhar-Fuat-Özkan'ın "Sude" şarkısından uyarladığı jingle ile girdiği 1994 yerel seçimlerinde oy oranını %30'a çıkarıp tarihinde ilk defa Girne ve Gazimağusa belediye başkanlıklarını kazandı. Sümer Aygın Girne, Oktay Kayalp Gazimağusa ve Kemal Emirzade de Güzelyurt belediye başkanlıklarına seçildiler. Mehmet Salih Rahvancıoğlu Alsancak belediye başkanı oldu. Öğretmenlerle ayrışmalar, hükûmette işlerin yürümemesi, ABAD kararları, parti içi çekişmeler ve bununla beraber elektrik konusunda yaşanan sıkıntılardan dolayı (dönemin elektrikten sorumlu bakanı Ferdi Sabit Soyer idi) 1995'teki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde CTP'nin oy oranı %19'a geriledi. Nisan 1995'te yapılan bu seçimlerde CTP ilk kez milliyetçiliği şarkılarında kullanmaya başladı ve Barış Manço'nun "Müsaadenizle Çocuklar" şarkısından uyarladığı jingleda "Bayrak alalım elimize, sahip çıkalım ülkemize" sözleri yer aldı. Yine yeşil rengin kullanıldığı bu seçimlerde Özker Özgür'ün sloganı "Bana 5 Yıl Yeter" idi. Özker Özgür'ün deniz önünde durarak selam verdiği seçim afişinde yine yeşil renk vardı. Aralık 1995'te Özker Özgür, CTP'nin hükûmet olsa da iktidar olamadığını vurgulayarak Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı görevinden ayrıldı.

1998 seçimleri

1996'da yapılan olağanüstü kurultayda genel başkanlığa Mehmet Ali Talat seçildi. CTP, Talat'ın öncülüğünde tüzük-program kurultayına 1997 yılında gitti ve tüzüğündeki "emekçi halkın kitle partisi" ibaresini "sosyalist" olarak değiştirdi. Bu tüzük-program kurultayında Özker Özgür'ün başını çektiği grupla parti yönetimi arasında tartışmalar yaşandı. Daha sonra Özker Özgür'ün CTP üyeliği düşürüldü. Özgür'ün üyeliğinin düşürülmesi ile, Özgür'ü destekleyen pek çok parti üyesi CTP'den istifa ettiler. Bu üyelerin bir kısmı sonra geri döndü, bir kısmı da Özgür ve İzzet İzcan ile birlikte Yurtsever Birlik Hareketi'nin kuruluşunda rol oynadılar. Haziran 1998 yerel seçimlerinin sonuçları CTP için bir şoke olmuştu. UBP'nin zaferle çıktığı bu seçimlerde CTP elinde bulundurduğu Girne ve Güzelyurt gibi iki önemli belediyeyi UBP'ye kaptırmıştı. Partinin oyları, "Güçlü Sol" sloganıyla gittiği, aynı sene Aralık ayında yapılan genel seçimlerde %13'e geriledi ve CTP meclise ancak 6 milletvekiliyle girdi: Lefkoşa'dan genel başkan Mehmet Ali Talat ve Kadri Fellahoğlu, Girne'den eski belediye başkanı Sümer Aygın, Güzelyurt'tan Fatma Ekenoğlu, Gazimağusa'dan genel sekreter Ferdi Sabit Soyer ve Sonay Adem. Hükûmet döneminde bakanlık ve milletvekilliği yapan Ahmet Derya, Hüseyin Celal, Vasfi Candan, Feridun Önsav, Ömer Kalyoncu, Salih Usar, Ergin İlktaç gibi pek çok isim yeniden milletvekili seçilemediler. 1985'ten beri solun büyük partisi olan CTP, TKP'nin %15 oy oranı almasıyla solun küçük partisi olmuştu.

2002 seçimleri

CTP 2002 seçimlerine daha hazırlıklı girdi. Kıbrıslı Türkler'in Rum tarafıyla birlikte eş zamanlı AB üyesi olmasını savunan CTP, henüz Annan Planı çıkmamış olmasına rağmen Haziran 2002 yerel seçimlerine "Çözüm Kapıda, Açın!", "Avrupa Kapıda, Açın!" sloganı ve jingle'ı ile girdi. Dönemin Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş, yaptığı açıklamalarda CTP'nin bu sloganını "yerel seçime dış politikayı karıştırıyorlar" diye eleştirdi. Parti bu seçimlerde küçük belediyelerde başarısız olsa da tarihinde ilk defa Lefkoşa belediye başkanlığını kazandı. Bununla beraber elinde tuttuğu Gazimağusa Belediye Başkanlığına, Girne'yi de ekledi. Lefkoşa Belediye Başkanlığına partinin dış ilişkiler sekreteri Kutlay Erk, Gazimağusa Belediye Başkanlığına yeniden Oktay Kayalp ve Girne Belediye Başkanlığına da CTP milletvekili Sümer Aygın seçildiler. KKTC genelinde belediye meclis üyeliği seçimlerinde UBP %34,6 oy alarak birinci parti oldu. CTP oylarını %29,2'ye çıkardı. DP %22,4 ve TKP %8 oy alırlarken, MAP %3.9'da kaldı.

2004 seçimleri

CTP-Birleşik Güçler logosu (2003-2016)

Annan Planı'na tam destek belirten CTP, 2003 seçimlerine hazırlanırken Annan Planı temelinde bir çözüme ulaşmak için listelerini merkez sağ, sosyaldemokrat ve liberal kesimlere açarak CTP-Birleşik Güçler oldu. Aralık 2003'te yapılan seçimlere "Avrupa Evet", "Ortak Görüş: Tek İktidar" ve "Talat Görüşmeci" sloganlarıyla giren CTP bu seçimlerden 1. parti olarak çıktı ve mecliste 19 milletvekiliyle yer aldı. Ocak 2004'te Demokrat Parti ile koalisyon hükûmetini kuran CTP, bu hükûmette başbakanlık ve 5 ayrı bakanlıkla temsil edildi.

2005 seçimleri

Milletvekilliği seçimleri

24 Nisan 2004 referandumundan sonra Demokrat Parti'de yaşanan milletvekili istifalarıyla, 50 milletvekilli mecliste hükûmetin sandalye sayısının 24'e inmesi sıkıntılar doğurdu. İstifacı milletvekilleri önce TKP ve BKP ile beraber TKP - Birleşik Özgürlük İttifakı'nı kurdular ve bu isimle hükûmet çalışmalarına katılmaya çalıştılar. Daha sonra UBP'ye katıldılar. Uzun süre CTP-DP-BDH hükûmeti için çalışıldı ama bu da başarılı olmayınca Şubat 2005'te erken seçime gidildi. Şubat 2005'teki seçimlere "Sözümüz var, Avrupa'ya Kıbrıs'a" sloganıyla giren CTP oy patlaması yaptı ve %45 oy oranıyla meclise 24 milletvekili gönderdi. CTP'nin bu seçimlerden sonra yaptığı kutlama mitinginde ilk kez "saraya saraya, geliyoruz saraya" şarkısı ve sloganları duyuldu. Demokrat Parti ile yine bir koalisyon hükûmeti kuruldu ve bu kez CTP başbakanlık ve 6 ayrı bakanlıkla bu hükûmette yer aldı.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri

Nisan 2005'teki Cumhurbaşkanlığı seçimleri sönük bir atmosferde geçti. 2003'teki %14 oy oranını Şubat 2005'te %6'ya düşüren sosyaldemokrat BDH, Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmayacağını açıkladı. Rauf Raif Denktaş görevi bırakıyordu. Demokrat Parti, kurulduğundan bu yana Rauf Raif Denktaş'ı aday olarak gösteriyordu, ancak Denktaş'ın görevi bırakmasından sonra parti adayı, partinin genel sekreteri Mustafa Arabacıoğlu oldu. Ulusal Birlik Partisi yarışa 1995 ve 2000'de olduğu gibi yine Derviş Eroğlu ile katıldı. CTP'nin adayı Mehmet Ali Talat, bu seçimlerin favorisiydi. CTP dışında hiçbir parti miting yapmadı. Parti adayı, genel başkan ve başbakan Mehmet Ali Talat, ilk turdan %56 gibi bir oyla Cumhurbaşkanlığı'na seçildi. Partinin "Saraya saraya, geliyoruz saraya" şarkısı gerçek olmuştu.

Mehmet Ali Talat'ın Cumhurbaşkanı olmasının ardından toplanan olağanüstü kurultay, tek aday olan genel sekreter ve Gazimağusa milletvekili Ferdi Sabit Soyer'i genel başkanlığa seçti. Parti genel sekreterliğine eski bakanlardan Girne milletvekili Ömer Kalyoncu getirildi. Talat'ın seçilmesinin ardından CTP ve DP, Ferdi Sabit Soyer başkanlığında yeni bir hükûmet kurdular.

2006 seçimleri

2006 Haziran'ında hem yerel seçimler, hem de meclisteki 2 milletvekilliği için ara seçimler yapıldı. Hükûmette son zamanlarda çıkan görüş ayrılıkları bu seçimlerde daha da derinleşti; tüm yorumcular, seçimlerden sonra hükûmetin istifa edeceğine kesin gözüyle bakıyordu. CTP, tüm belediyelerde aday gösteren tek parti oldu. Bunun yanında, Talat'ın Cumhurbaşkanı olmasıyla boşalan Lefkoşa milletvekilliği ve UBP Genel Sekreteri Dr. Salih Miroğlu'nun üzücü ve beklenmedik ölümüyle boşalan Girne milletvekilliği için de CTP spor bakanı Özkan Yorgancıoğluı ve eski UBP milletvekili Dr. Gülboy Beydağlı'yı aday gösterdi. CTP, 1998'den sonra ikinci kez bu seçimlerde partinin genel sekreteri Naci Talat Usar'ın görüntülerini ve resmini seçim çalışmalarında kullandı. CTP seçimlerde "Yılgınlık Yok, Direniş Var" sloganıyla yer aldı. Yeni genel başkanı Hüseyin Özgürgün ile ilk kez seçimlere giden UBP "Var Mısın? Biz Sizin İçin Varız" dedi. DP de bu seçimlere özellikle Lefkoşa bölgesinde iddialı girdi. BDH'da ise bir toparlanma vardı; bazı bölgelerde BDH da aday gösterdi. Seçim sonuçları ise, CTP için bir şoke olmuştu: Ferdi Sabit Soyer'in "amiral gemisi" diye nitelendirdiği Lefkoşa Belediye Başkanlığını az bir oy farkıyla DP adayı Cemal Bulutoğulları kazanmıştı. UBP, 10 belediye başkanlığı kazanarak en çok belediye başkanı çıkaran parti oldu. CTP ancak 8 belediye başkanı çıkarabildi. 2 milletvekilinin kazanılması, Lefkoşa'nın kaybedilmesinin gölgesinde kalmıştı. Koalisyonun küçük ortağı DP 7 belediye başkanlığı çıkardı, bunlardan en önemlisi Lefkoşa Belediye Başkanlığı idi. Seçim sonuçlarının açıklandığı gece Sarayönü'nde bir miting yapan DP, gecede eleştiri oklarını CTP'ye yöneltti.

20. hükûmet

Yerel seçimlerin ardından UBP ve DP'den istifalar yaşandı. UBP'den ve DP'den istifa eden milletvekillerinin oluşturduğu Özgürlük ve Reform Partisi ile yine Ferdi Sabit Soyer başkanlığında bir koalisyona gidildi. UBP ve DP, Özgür Parti'nin oluşumunun dış müdahaleye dayandığını bahane ederek meclisi boykot ettiler.

CTP'nin CTP-ÖRP hükûmetindeki bakanları şu isimlerdir: Ferdi Sabit Soyer başbakan, Ahmet Uzun maliye bakanı, Özkan Murat içişleri bakanı, Salih Usar bayındırlık ve ulaştırma bakanı, Eşref Vaiz sağlık bakanı, Sonay Adem çalışma ve sosyal güvenlik bakanı, Önder Sennaroğlu (Birleşik Güçler kanadından) tarım bakanı, Canan Öztoprak milli eğitim ve kültür bakanı.

2009 seçimleri

CTP-BG'nin büyük ortak olarak yer aldığı CTP-ÖRP koalisyon hükûmetinin önünde daha 1 yıllık bir süre varken CTP-BG erken seçim kararı aldı. 19 Nisan 2009 seçimleri öncesinde sayısız eleştiri ve eylemin ortak hedefi olan CTP kendi içinde yaşadığı huzursuzluklar sebebiyle de zorlu bir yarışa girdi. CTP-BG genel başkanı Ferdi Sabit Soyer erken seçim kararı almalarının sebebini "yaklaşan referanduma" bağlasa da esas sebebin ekonomide yaşanan daralma ve hükûmetin maaş ödemelerinde yaşadığı zorluklar olduğu bilinmektedir. Kötü bir propaganda kampanyası ile birleşen öfke sandıklara bir daha gelmez denen UBP'nin tek başına iktidarı olarak yansımış ve 2005'te %45 oy alan CTP-BG %29 oy ile 15 milletvekili çıkararak anamuhalefet partisi görevini üstlenmiştir.

2010 seçimleri

2010'da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimine 2009'un havasıyla gidildi. Partinin eski genel başkanı, Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'ın bağımsız adaylığının desteklediği seçimlerde CTP-BG ayrı bir reklam kampanyası yürüttü. "Çocuklarımız İçin" adını taşıyan bu kampanya, UBP'nin "Küçük Zekiye" kampanyasına benzetilmesiyle gündemde kaldı. Yine CTP-BG tarafından Talat için "Fark Var" adlı bir şarkı yaptırıldı. CTP-BG yanı sıra BKP, TDP ve ÖRP'nin desteğini alan Talat, %45 gibi bir oy oranıyla seçimi ilk turdan kaybetti. Aynı sene içerisinde yapılan yerel seçimlerde ise CTP-BG elinde tuttuğu 8 belediyeyi koruyarak kan kaybına dur dedi. Bu belediyeler Gazimağusa (Oktay Kayalp), Girne (Sümer Aygın), Alayköy (Hulusi Manisoy), Akıncılar (Hasan Barbaros), Değirmenlik (Osman Işısal), Gönyeli (Ahmet Benli), Dikmen (Yüksel Çelebi) ve Yeniboğaziçi (Cemal Biren) idi. Bununla beraber, Gazimağusa'ya bağlı İnönü'de de seçimi CTP-BG'nin desteklediği bağımsız aday Ali Öncü kazandı.

2013 yerel ara seçimi

Lefkoşa Türk Belediyesi'nin girdiği borç batağı ve buna sebep olan UBP'li başkan Cemal Bulutoğulları'nın istifası sebebiyle belediye başkanlığı ve boşalan belediye meclis üyelikleri için yapılan seçime, CTP-BG Lefkoşa milletvekili Kadri Fellahoğlu'yla katıldı. "Kadri başarır, Lefkoşa kazanır" yanı sıra "Lefkoşa için en iyisi" sloganının da kullanıldığı seçimde zafer CTP-BG'nin oldu. Ulusal Birlik Partili Hasan Sertoğlu'nun %26, Demokrat Partili Mustafa Arabacıoğlu'nun %20 oy aldığı seçimlerde CTP-BG adayı Fellahoğlu %35 oy alarak Lefkoşa Türk Belediye başkanlığına seçildi.

2013 seçimleri

2013'te KKTC'nin 50 sandalyeli meclisinde 30 milletvekili ile çoğunluğu elinde bulunduran UBP içinde bir yılı aşkın süredir devam eden genel başkanlık mücadelesi, bir grup milletvekilinin Başbakan İrsen Küçük'e muhalefet etmesiyle sonuçlandı. Geçen yılki kurultayı mahkemelik olan ve hakim kararıyla şubat ayında ikinci kez kurultaya giden iktidar partisinde sekiz milletvekili muhalefet partileriyle birlikte hükûmete güvensizlik önergesi sundu. Önerge oy çokluğuyla kabul edildi. İrsen Küçük hükûmeti düştü. CTP Lefkoşa Milletvekili Sibel Siber başkanlığında hükûmet kuruldu. 28 Temmuz'da erken seçime gidilmesi kararı alındı. 28 Temmuz 2013 tarihinde yapılan seçimlerde CTP, oyların %38.38'ini alarak 21 milletvekiliyle birinci parti oldu.

Seçim sonuçları

Cumhuriyet Meclisi

Seçim	Oy			Sandalye		Sonuç
	#	%	Sıra	#	±
1976	97,637	12.8	3.	2 / 40	Yeni	Muhalefet
1981	152,805	15.0	3.	5 / 40	3	Muhalefet
1985	317,843	21.3	2.	12 / 50	7	Muhalefet
19901	776,418	44.4	2.	16 / 50	4	Muhalefet
1993	433,134	24.2	3.	13 / 50	3	CTP-DP Koalisyonu
1998	145,874	13.4	4.	6 / 50	7	Muhalefet
2003	469,279	35.2	1.	19 / 50	13	CTP-DP Koalisyonu
2005	577,444	44.5	1.	24 / 50	5	CTP-ÖRP Koalisyonu
2009	415.574	29.1	2.	15 / 50	9	Muhalefet
2013	477,209	38.3	1.	21 / 50	6	Koalisyon-Muhalefet2
2018	1,121,478	20.9	2.	12 / 50	9	Koalisyon-Muhalefet3
2022	1,631,758	31.9	2.	18 / 50	6	Muhalefet4

¹ Cumhuriyetçi Türk Partisi, Toplumcu Kurtuluş Partisi ve Yeni Doğuş Partisi'nin birleşmesiyle oluşan Demokratik Mücadele Partisi çatısı altında.
² 2013-15 yılları arasında CTP-DP Koalisyonu; 2015-16 yılları arasında CTP-UBP Koalisyonu; 2016-18 yılları arasında Muhalefet.
³ 2018-19 yılları arasında CTP-HP-TDP-DP Koalisyonu; 2019 yılından itibaren Muhalefet.
⁴ 2022 seçimleri sonrası netleşmemiş olsa da "muhalefet olarak yollarına devam edeceğini açıklandı.

Parti genel başkanları

№	Resim	İsim	Görev Süresi
			Başlangıç	Bitiş
1		Ahmet Mithat Berberoğlu	27 Aralık 1970	31 Ekim 1976
2		Özker Özgür	31 Ekim 1976	14 Ocak 1996
3		Mehmet Ali Talat	14 Ocak 1996	21 Mayıs 2005
4		Ferdi Sabit Soyer	21 Mayıs 2005	5 Haziran 2011
5		Özkan Yorgancıoğlu	5 Haziran 2011	14 Haziran 2015
–		Mehmet Ali Talat	14 Haziran 2015	13 Kasım 2016
6		Tufan Erhürman	13 Kasım 2016	Görevde

Dış bağlantılar

• Cumhuriyetçi Türk Partisi resmî web sitesi3 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.