Dört Yüzlü Çeşme (Babaeski)
Dört Yüzlü Çeşme, Meydan Çeşmesi ya da Fatih Çeşmesi Kırklareli ili Babaeski ilçesinde bulunan bir çeşmedir.[1]
 | |
| Diğer ad(lar) | Meydan Çeşmesi, Fatih Çeşmesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Meydan çeşmesi |
| Konum | Babaeski, Kırklareli, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°25′42″K 27°05′41″D / 41.42833°K 27.09472°D |
| Tamamlanma | 1554/1555 veya 1666/1667 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kesme taş |
Tarihçesi
değiştir_Cesmesi_(IV-12110119,1971).jpg)
İki adet kitabelik yeri bulunmaktadır ancak bunlar Bulgar işgali sırasında veya Harf İnkılabını yanlış yorumlayan bir grup tarafından kazındığından[2] yaptıran kişi ve yapıldığı tarih hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Kırklareli Kültür Envanteri'nde kaynaksız bir şekilde 17. yüzyılda inşa edildiği ifade edilmiştir.[1] Köylüoğlu, makalesinde yapının inşa tarihini 1834 yılı olarak vermiştir.[3] Evliya Çelebi ise 1650'li yıllarda bölgeyi ziyaret ettiğinde çarşı içindeki bir çeşmeden bahsetmiş, kitabesini aktararak Hicri 962 (Miladi 1554/1555) tarihini vermiştir.[2] Öztabak'a göre yapı H. 1077 (M. 166/1667) tarihinde yaptırılmıştır.[4]
Ayrıca Osmanlı arşiv belgelerinde çeşmenin H. 1159 (M. 1746), H. 1193 (M. 1779), H. 1210 (M.1796) ve H. 1245 (M. 1830) tarihlerindeki tamir belgelerine rastlanmıştır.[2]
Mimarisi
değiştir_Cesmesi_(IV-12110118,_1971).jpg)
Kare planlı, kubbe ile örtülü, dört cepheli bir meydan çeşmesi olarak kesme taş malzemeden inşa edilmiştir.
Günümüzde yalnızca kuzey cephesi kullanılmaktadır. Sivri kemerli niş içerisinde bulunan kitabelikteki kitabe kazınmıştır. Ayna taşının iki tarafında taslık bölümleri bulunmaktadır. Batı cephesi de kuzey cephesinin tekrarı niteliğindedir ancak kitabelik bulunmamaktadır. Güney cephesi yan yana gelmiş iki adet dilimli kaş kemerden oluşmaktadır. Doğu cephesinde ise sivri kemerli bir niş içerisinde kuzey cephesindeki gibi kitabelik bulunmaktadır ve kitabesi kazınmıştır.[2]
Çeşmenin üzeri kurşun kaplı bir kubbe ile örtülüdür ve kubbenin üzerinde mermer bir âlem bulunmaktadır.
Kitabesi
değiştirYapının kuzey ve doğu cephesindeki kitabelik bölümleri içerisinde bulunan kitabeleri kazındığından okunamamaktadır. Evliya Çelebi, eserinde Babaeski çarşısında bulunan bir çeşmenin kitabesini aktarmıştır.
Evliya Çelebi'nin aktardığı kitabe:
Hâtif-i Gayb dedi târîhin
Çeşme-i selbebil-i âb-ı hayât.
Ve âsâr-ı acîbe-i hayrât-ı azîm,
Sene H. 962 (M. 1554-1555) [2]
Öztabak ise farklı bir kitabe okunuşu aktarmaktadır.
Öztabak'ın aktardığı kitabe:
Azâbın o sehâ endişe
O hünerverzû ‘atâ pîşe kim
Kıldı Bâbâ-yı ‘atîk-i ihyâ
Akıdub çeşmelerinden tesmîm
Ve mine’l – mâi hayâti’l – eşyâ
Sihrini remz edüb ol zât – ı fehîm
Bâreke Allâh (okunamıyor)
Levhaş Allah zehî hayr–ı‘azîm
Nûş idenler dedî haylî tarîh'
Zemzem – i pâk eser-i İbrâhim
Hicri 1077 / M. 1666-67 [4]
Öztabak'ın aktardığı kitabedeki İbrahim ismi dikkate alınarak Osmanlı arşivlerinde H. 09.05.1179 (M. 15.10.1765) tarihinde Baba-yı Atik kasabasında İbrahim Paşa'nın ihya eylediği dört çeşmenin kontrolünü yapan su yolcusu ustanın yaptığı masrafların mütevelliden alınmasını bildiren bir belge ile karşılaşılmıştır.[2]
Kaynakça
değiştir- ^ a b "Babaeski Dört Yüzlü Çeşme". 18 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ a b c d e f Bulut, Ö. (2019). Kırklareli ve İlçelerindeki Tarihi Su Yapıları [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- ^ Köylüoğlu, N. (2004). Babaeski'de Bulunan Tarihi Eserler. Yöre Aylık Kültür Dergisi, 51, 16-17.
- ^ a b Öztabak, M. (2015). Kültür Varlıklarımız, Dört Yüzlü Sultan IV. Murat Çeşmesi, Babaeski.