Düzensiz galaksi
Düzensiz gökada, sarmal veya eliptik gökadaların aksine belirgin bir düzgün şekle sahip olmayan gökadalardır.[1] Düzensiz gökadalar, Hubble düzeninin hiçbir düzenli sınıfına girmezler ve genellikle ne bir çekirdek şişkinliği, ne de herhangi bir sarmal kol yapısı izi olmaksızın kaotik bir görünüme sahiptirler.[2]
.jpg)
Toplu olarak, tüm gökadaların yaklaşık dörtte birini oluşturdukları düşünülmektedir. Bazı düzensiz gökadalar bir zamanlar sarmal veya eliptik gökadalardı, fakat dengesiz bir dış kütleçekim etkisiyle bozulmaya uğramışlardır. Düzensiz gökadalar bol miktarda gaz ve toz içerebilirler,[3] fakat bu durum cüce düzensizler için her zaman geçerli değildir.[4]
Düzensiz gökadalar genellikle küçüktür ve Samanyolu gökadasının yaklaşık onda biri kadar bir kütleye sahiptirler, fakat UGC 6697 gibi alışılmadık derecede büyük düzensiz gökada örnekleri de vardır. Küçük boyutları nedeniyle, büyük gökadalar ve gökadalar arası bulutlarla çarpışmak gibi çevresel etkilere açıktırlar.[5]
Tipler
değiştirDüzensiz gökadaların üç ana tipi vardır:[6]
- Irr-I gökadası (Irr I), Hubble düzenine tam olarak yerleştirilemeyecek kadar az yapısal özelliğe sahip düzensiz gökadalardır.
- Bazı sarmal yapı izleri taşıyan alt tiplere Sm gökadaları,
- Sarmal yapı izi taşımayan alt tiplere ise Im gökadaları denir.
- Irr-II gökadası (Irr II), Hubble düzenine yerleştirilebilecek hiçbir yapı özelliği göstermeyen düzensiz gökadalardır.
- dI gökadası (veya dIrr), cüce düzensiz gökadalardır.[7] Bu tip gökadalar, düşük metalliğe ve nispeten yüksek gaz seviyelerine sahip olma eğiliminde olduklarından ve evrenin erken dönemlerindeki gökadalara benzedikleri düşünüldüğünden, gökadaların genel evrimini anlamak için önemli olarak kabul edilirler. Derin alan gökada araştırmalarında var olduğu gözlenen uzaktaki soluk mavi gökadaların yakın (dolayısıyla daha yeni) bir örneğini temsil edebilirler.
Bazı düzensiz gökadalar, özellikle de Macellansı olanlar, daha büyük bir komşusunun kütleçekimi tarafından bozulmakta olan küçük sarmal gökadalardır.
Macellan Bulutları
değiştirMacellan Bulutu gökadaları, bir zamanlar düzensiz gökadalar olarak sınıflandırılıyordu. Büyük Macellan Bulutu daha sonra SBm tipi (çubuklu Macellansı sarmal) olarak yeniden sınıflandırılmıştır.[8] Küçük Macellan Bulutu ise bir çubuk içermesine rağmen, mevcut gökada morfolojik sınıflaması altında Im tipi bir düzensiz gökada olarak sınıflandırılmaya devam etmektedir.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Butz, Stephen D. (2002). Science of Earth Systems. Cengage Learning. s. 107. 978-0-7668-3391-3.
- ^ Morgan, W. W. & Mayall, N. U. (1957). "A Spectral Classification of Galaxies." Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 69 (409): 291–303.
- ^ "Faulkes Telescope Educational Guide – Irregular Galaxies". 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Walter, F. et al. Astophys J 661, 102 - 114, 2007
- ^ Elmegreen, Debra Meloy; Elmegreen, Bruce G. (2002). "Galaxies". Dasch, Pat (Ed.). Space Sciences. Planetary Science and Astronomy. 2. Macmillan Reference USA. ss. 50-56. Erişim tarihi: 25 Eylül 2017 – Gale Virtual Reference Library vasıtasıyla.
- ^ Gallagher, J. S. & Hunter, D. A. (1984). "Structure and Evolution of Irregular Galaxies." Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 22: 37-74. DOI:10.1146/annurev.aa.22.090184.000345
- ^ Grebel, Eva K. (2004). The evolutionary history of Local Group irregular galaxies. in McWilliam, Andrew; Rauch, Michael (eds) Origin and evolution of the elements. Cambridge University Press. s. 234-254. 978-0-521-75578-8.
- ^ Corso, G. and Buscombe, W. The Observatory, 90, 229 - 233 (1970) On the spiral structure of the Large Magellanic Cloud 10 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.