Darfur

Darfur (Arapça: دارفور, Fur'ların Yurdu) Sudan'ın batısında bölge.

Bölge Libya, Çad ve Orta Afrika Cumhuriyeti ile çevrilidir. Kendi içinde 3 ayrı eyalete bölünmüştür; Batı Darfur (Garbi Darfur), Güney Darfur (Cenubi Darfur) ve Kuzey Darfur (Şimali Darfur).

Darfur, şimdiki kuzey Sudan'ın batı tarafındaki bölgede uzun yıllardan beri yaşayan Arap olmayan Afrika kökenli Furların yaşadıkları yer anlamında Arapçada “Fur Vatanı” olarak bilinen bölgeyi tanımlamakta kullanılmaktadır. Bu kavram tarihte bazı kesintiler hariç olmak üzere 1600 yılından 1916 yılına kadar hüküm sürmüş olan ayrı bir sultanlık niteliğindeki otonom devleti tanımlamakta kullanılmıştır.^[1]

Darfur Sultanlığı

Sudan'ın bugünkü Darfur Eyaleti'nin topraklarında 1640 yılından 1916'ya dek Osmanlı Devleti'ne bağlı olarak varlık gösteren Darfur Sultanlığı, 22 Mayıs 1916'da başkenti Faşir'deki muharebede İngilizler'e karşı alındığı yenilgi sonucu tarihe karıştı.

Darfur Sorunu

Sudan, genel olarak komşusu Çad'la çatışmalar kendi içinde iç savaşlar yaşarken, batısındaki Darfur bölgesinde yaşanmakta olan sorun, tüm dünyanın dikkatini çekmektedir. Çatışma, birkaç yıldan beri "etnik temizleme" ve katliamlara yol açarak devam etmektedir. Birleşmiş Milletler Darfur'da 180.000 kişinin öldüğünü, 2 milyona yakın insanın evsiz kaldığını bildirmektedir. İngiltere Parlamento Raporu ise ölü sayısını 300.000 olarak bildirmektedir. Evsiz kalarak mülteci durumuna düşen insanların büyük çoğunluğu, Arap olmayanlardan oluşmaktadır ve Arap Janjaweed saldırılarına maruz kalmışlardır.

Başka kaynağa göre anlaşmazlık öncesi 4–7 milyonluk nüfustan 2004 Haziran'ı itibarıyla 1,3 milyon kişi Sudan'ın diğer bölgelerine, 150 bin kişi Çad'a göç etmek zorunda kalmıştır. 30 bin dolayında kişi ise öldürülmüştür.3 Uluslararası Af Örgütünün 2008 yılı itibarıyla verdiği bilgiye göre çatışma sonucunda 90 bin kişi öldürülmüş, yaklaşık 200 bin kişi çatışmanın yol açtığı kötü şartlar ve yerlerinden sürüklenmeden dolayı ölmüş ve 2,3 milyon kişi ise zorunlu göçe tabi tutulmuştur. Sudan Hükûmeti ölenlerin sayısının 10 bin olduğunu ileri sürerken BM yaklaşık 300 bin kişinin öldüğünü belirtmektedir. Darfur'daki olaylarda ölenlerin sayısını veren raporlarda farklı rakamlar, bazı raporların sadece çatışmalarda ölenlerin sayısını vermesi ve açlık, hastalık vb. nedenlerle ölenlere yer vermemesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, Darfur olayları ile ilgili hazırlanan raporlar arasında farklılıkların başlangıçta göründüğü kadar büyük olmadığı, içeriklerindeki bu farklılık dikkate alındığında anlaşılabilecektir.^[2]

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Darfur'da işlenen suçlar ve suç failleriyle ilgili bir soruşturma komisyonunu görevlendirmiştir. Bu komisyonun hazırladığı rapora göre Darfur'da ciddi insanlık suçları işlenmiş olup, bu suçları işledikleri ileri sürülen gerek hükûmet yetkililerinin ve desteklediği grupların gerekse bazı ayaklanmacıların Uluslararası Ceza mahkemesinde Yargılanmaları gerekmektedir. Komisyon raporu üzere BM Güvenlik Konseyi'nin 31 Mart 2005 tarihinde aldığı 1593 sayılı kararla, Darfur'da yapılanların uluslararası barış ve güvenliği tehdit ettiğini, Uluslararası Ceza Mahkemesi statüsünün yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2002 tarihinden itibaren Darfur'daki olayların bu mahkemenin savcılığına intikal ettirilmesi, Sudan Hükûmetinin ve diğer tüm tarafların bu mahkeme ile işbirliği yapmalarını ve gerekli yardımda bulunmalarını öngörmüştür. İnsanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve soykırımla suçlanan Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir ve diğer devlet yetkilileri hakkında tutuklama kararı verilmiş olmakla birlikte Mahkemece şimdiye kadar yayrgılanabilmiş değildirler.^[1]

Afrika Birliği ve BM'nin desteğiyle çatışmalara son vermek için hükûmet ile ayaklanmacı gruplar arasında barış görüşmeleri süreci başlatılmıştır. Yapılan görüşmelerden sonra 5 Mayıs 2006 tarihinde Nijerya'nın başkenti Abuja'da (Kuzey) Sudan hükûmeti ile Darfur'da büyük ayaklanmacı örgüt olan SML/A lideri Minni Minnawi arasında adı Abuja Antlaşması olan barış antlaşması imzalanmıştır. Bununla birlikte Darfur'daki diğer ayaklanmacı hareket olan JEM, antlaşmaya katılmayı reddetmiştir. Bu antlaşma Darfur'un geleceğiyle ilgili önemli hükümler getirmektedir. Antlaşmanın önemli hükümleri şunlardır: Hartum Hükûmeti 2006'nın Ekim ayına kadar Janjavid milislerini silahsızlandırıp dağıtacak, PDF güçlerinin bölgedeki hareketlerine kısıtlama getirecek ve onları küçültecektir. Afrika Birliği tarafından Janjavid ve diğer silahlı grupların silahsızlandırıldığının onaylandığı takdirde ayaklanmacı grupların da silahlarını bırakacağı öngörülmüştür. Dört bin eski savaşçı Sudan ordusuna, bin savaşçı polis gücüne entegre edilecek ve üç bin savaşçı da eğitim ve talim programlarına dahil edilecektir. Darfurluların kendi yöneticilerini ve bölgesel statülerini belirleyeceği demokratik süreçler başlatılacaktır. Antlaşmayı imzalayan ayaklanmacı yetkililere hükûmetin ulusal Birlik Hükûmetinde 4. en yüksek seviyede görev verilecektir. Kurulacak Geçici Darfur Bölgesel Yönetimi'nin (GDBY) başında devlet başkanı yardımcısı olacaktır. Ayaklanmacı hareketin etkin kontrol yapacak şekilde GDBY'ye barış antlaşmasının uygulanmasıyla ilgili sorumluluk verilecektir. Bununla birlikte taraflar arasında yaşanan anlaşmazlıktan dolayı, SML/A anlaşmadan çekiliş ve anlaşma uygulanamamıştır. Fakat daha sonra 23 Şubat 2010 tarihinde Darfur'daki on küçük ayaklanmacı grubun aralarında ittifak yaparak oluşturdukları Kurtuluş ve Adalet Hareketi (Liberation and Justice MovementLJM)'nin liderliğini yapan Dr. Tijani Sese (Sissi), 20 Mart 2010 tarihinde Hartum Hükûmeti'yle ateşkes antlaşmasını imzalayarak nihai barış antlaşmasının yapılmasıyla ilgili müzakerelerde bulunacağını bildirmiştir. Aralık 2010 ile Ocak 2011 döneminde Katar'ın Doha kentinde yapılan barış görüşmeleri sonucunda taraflar arasında uzlaşma sağlanmış ve 14 Temmuz 2011 tarihinde adı Doha Belgesi olan Darfur Barış Antlaşması imzalanmıştır.^[1]

Galeri

Güney Darfurda bir köy.
Darfur'da bir köylü taşmış dereyi geçerken. Yağmur mevsiminde akarsular sıkça taşmaktadır.
Darfur'da bir kampta Sudan'lı çocuklar.
Darfur'da bir köy evi