Denzil Holles

Denzil Holles, Holles Baronu (31 Ekim 1599 - 17 Şubat 1680) İngiliz asıllı yazar ve devlet adamı. I. Charles döneminde görev yapmış, Avam Kamarası'nda kanunsuz şekilde yakalanmak istenmiştir. Bu olayın İngiliz İç Savaşının çıkmasına yol açan kıvılcımlarından olduğu belirtilir.

Gençliği

Holles, Clare Earlü John Holles'in üçüncü oğlu olarak dünyaya gelir. Annesi Sir Thomas Stanhope'un kızı Anne'dir. Ailesinden dolayı oldukça iyi şartlarda büyüyen Denzil, ileride kral olacak I. Charles'ın çocukluk arkadaşı olmuştur. Ancak babası Stuart Hanedanını sevmez ve I. Charles tahta çıkınca yaptığı kayırma girişimleri reddedilir. 1624 yılında Holles Cornwall milletvekili olarak parlamentoya girer. 1628 yılında ise Dorchester milletvekili olur.

Parlamento ve hapis

Kralın yönetiminden duyulan memnuniyetsizlikler 1629 yılında artık bastırılamaz hale gelir. 2 Mart 1629 günkü parlamento birleşiminde meclis başkanı Sir John Finch, Sir John Eliot tarafından dile getirilmek isteyen şikayetlere rağmen kralın emriyle birleşime ara vermeye çalışınca olaylar patlak verir. Protesto sırasında çıkan kargaşada kraliyet muhafızları parlamentoya girer, Holles ise ilgili şikayetnameyi ezberden okumaya başlar. Tüm vekiller ayağa kalkıp alkışlamaya başlar. Ertesi gün Holles ve diğerleri için tutuklama kararı çıkartılır. Kral parlamentoyu kapatır ve 11 yıl boyunca da açmaz. Holles ve beraberindekiler yargılanırken Parlamentoda işlendiği iddia edilen suçlarla ilgili olarak mahkemenin yetkili olmadığını öne sürerler. İfade vermeyi reddeden Holles hapsedilir ve Londra Kulesinde hücreye atılır. 1630 yılında serbest bırakılana kadar suç isnat edilmeksizin zorla alıkonulmuştur.

İç savaşa doğru

Serbest kalmış olsa da Londra'ya girmesi yasaklanmış olan Holles 1640 yılında Dorchester vekili olarak parlamentoya geri döner. Geçen süre zarfında olgunlaşan Holles mecliste varlığıyla dikkatleri üzerine çeker. Strafford Earlü Thomas Wentworth hakkındaki meclis soruşturmasında görev alsa da, mahkûmiyetinde rol oynamaz. William Laud'a göre Holles, Wentworth'un hayatının bağışlanması için kralla görüşür. Sonraki dönemde William Laud'un mahkûmiyet sürecinde de sürece dahil olacaktır. 7 Aralık 1641 günü meclisin gündemine gelen Arthur Haselrig'e ait milis kanun tasarısını desteklemiştir. Monarşi tarafından çeşitli makam vaatleriyle saf değiştirmesi istenen Holles teklifleri reddedince kral tarafından tutuklanan beş vekilden birisi olur. 11 Ocak 1642 günü tahliye olarak meclise muzaffer bir şekilde dönen Holles monarşinin keyfi siyasetlerine karşı isyan bayrağını açar.

İç savaş

İç savaşın patlak vermesiyle birlikte Bristol'de askeri komuta görevi alan Holles Bedford'a gönderilir. Burada Hertford Markisi tarafından kuşatılan Sherborne Kalesindeki birliklerin yardımına koşar. Londra'daki Püritenlerden topladığı alayla Edgehill Muharebesine dahil olur.^[1] Holles'e göre savaşı hangi tarafın kazandığından bağımsız olarak mensubu bulunduğu ortalamacı muhafazakârlar mağlup olmuş olacak ve anayasa ayaklar altına alınacaktır. Aristokrasiyi benimseyen bir kişi olarak iktidarın monarşiden parlamentoya kaymasını da kaygıyla izlemektedir. Bu durumda ona göre en iyi çözüm her iki tarafın da geri adım atarak uzlaşması olduğu için 21 Kasım 1642 ve 22 Aralık 1642 tarihlerindeki barış görüşmelerini önemser. Bu yüzden John Pym ve radikallerle arası açılır. 1643 yılı Haziran ayındaki Edmund Waller olayıyla bağlantısı olduğu öne sürülür.^[2] Tutuklanması gündemde olan Holles ülkeden çıkmak için izin ister. 1644 yılı Kasım ayında kralla görüşür ve monarşi yanlıları taviz vermezse meydanın radikallere kalacağı uyarısını yapar. Bu görüşmenin gerekçesi anlaşılır olsa bile sürmekte olan savaş sırasında Parlamento tarafında anlayışla karşılanmayacağı yönündedir. Daha ortayolcu olan Presbiteryenlerin lideri konumuna gelen Holles, ilerleyen dönemde Oliver Cromwell ve Yeni Ordu ile sürekli olarak çatışmaya başlar. Cromwell'in parlamentoda araştırılması için girişimlerde bulunan Holles, buna karşılık kralla gizli şekilde görüşmekle suçlanır. Uzun bir meclis komisyonu araştırmasının ardından 19 Temmuz 1645 günü suçlamadan aklanır. Artık Cromwell ile Holles arasında çok şiddetli ve uzlaşmaz bir çekili meydana gelmiş durumdadır. Cromwell ve ekibini gücünü dikkate almadan yönelttiği suçlamalarla artık tamamen bir başağrısı olarak nitelendirilen Holles ve onun da aralarında olduğu 11 vekil 1647 yılı Temmuz ayında devlete karşı işlenen suçlarla itham edilirler. Süreç içinde koltuğundan ayrılmak durumunda kalan Holles, 22 Ağustos günü İngiltere'den ayrılarak Normandiya'ya geçer. 26 Ocak 1648 günü bahis konusu 11 vekil haklarında savunma yapmaları için davet edilmelerine rağmen icabet etmedikleri gerekçesiyle vekillikten atılır. Ancak Holles Haziran yaında geri döner, tutuklanır, hakkındaki suçlamalara yanıt vererek serbest bırakılır. 14 Ağustos günü ise vekilliğe geri döner. Hatta 18 Eylül 1648 günü kralla yapılacak olan Newport görüşmelerine temsilci olarak dahil edilir.^[3] Aralık ayındaki Pride Darbesi sonrası yeniden Fransa'ya kaçar.

Milletler topluluğu

1651 yılında tahtın vârisi olarak gördüğü II. Charles ile yazışan Holles, 1654 yılında etrafındaki komplolardan bunalan Cromwell tarafından kibar bir dille yeniden ülkeye çağrılır. Holles'in ülkeye nasıl ve hangi tarihte döndüğü bilinmese de, Cromwell'in kendisine yönelik eski kini 1656 yılında yeniden ortaya çıkmış olduğu kesindir. bir süre tutuklu kalan Holles hakkında 2 Eylül 1659 tarihli bir salıverilme kararı mevcuttur.

Restorasyon

Holles Restorasyon sürecinin ateşleyicilerinden olan George Monck ile görüşen heyet içinde olmuştur. Yeniden monarşiye geçiş sürecindeki meclisin aktif bir üyesi olur. Kral olarak ülkeye çağrılan II. Charles'ı karşılayan heyette yer alır ve sonrasında kral katillerinin yargılanması için kurulan otuzdört kişilik komisyona katılır. Hizmetlerinden ötürü 20 Nisan 161 günü Sussex Ifield Holles Baronu ilan edilir ve Lordlar Kamarasına alınır. Fransızca bilgisine istinaden 7 Temmuz 1663 günü Fransa'ya elçi olarak atanır. 1666 yılında iki ülke arasında çıkan savaşın ardından Mayıs ayında ülkeye geri döner. Sonra 1667 yılı içinde Breda'daki barış görüşmelerine dahil olur. Bu dönemde devlet görevlerindeki deneyimlerinden faydalanılan Holles zamanla iç ve dış politikada izlenen siyasete muhalefet eder ve muhalefetinde çok ağır bir dil tutturur.

Ölümü

Holles 17 Şubat 1680 günü öldü. 21 Şubat günü ise Westminster Abbey'de toprağa verildi. Dostları tarafından cesur ve onurlu bir kişi olarak tanımlanan Holles, bağlı bulunduğu görüşe sonuna kadar sahip çıkmasıyla biliniyordu. Sadık ama zor bir dosttu, acımasız ama adil bir düşmandı. Ariktokrasiye bağlıydı, Cromwell'e bu açıdan saldırıyor, iç savaş sürecini siyasi değil sosyal bir dönüşüm olarak tanımlıyordu.

Eserleri

Holles parlamento ve anayasa tarihinin yanı sıra iç işleyişine de oldukç ahkimdi. Bu yüzden bu alanda çok sayıda eser vermiştir:

The Case Stated concerning the Judicature of the House of Peers in the Point of Appeals (1675)^[4]
The Case Stated of the Jurisdiction of the House of Lords in the point of Impositions (1676)^[5]
Letter of a Gentleman to his Friend showing that the Bishops are not to be judges in Parliament in Cases Capital (1679)^[6]

1649 yılında basılan anılarının yanı sıra iç savaş dönemine ait çok sayıda yazı ve mektubu da basılmıştır.

Ailesi

Sırasıyla aşağıdaki evlilikleri yapmıştır:

1628 yılında Sir Francis Ashley'nin kızı Dorothy ile evlenmiş, Francis adlı oğlu dünyaya gelmiştir
1642 yılında Sir John Shirley'nin kızı Jane ile evlenmiştir
1666 yılında Normandiyalı Gideon Le Lou'nun kızı Esther ile evlenmiştir

Adına oluşturulmuş olan Holles Baronluğu üçüncü kuşağın ardından sona ermiştir.^[7]

Geleneği

İç savaş dönemini anlatan 2003 yılı yapımı To Kill a King filminde James Bolam tarafından canlandırılmıştır.^[8]

Kaynakça

^ İngiliz iç savaşının ilk meydan savaşı olan Edgehill muharebesi güney Warwickshire bölgesinde 23 ekim 1642 Pazar günü verilir. İki taraf da yeni patlak vermiş olan iç savaşı hızla sona erdireceklerini düşünerek giriştikleri muharebede taraflar yenişemez. Muharebenin ardından Londra üzerine yürümeye çalışan I. Charles şehirdeki milis kuvvetlerine üstünlük sağlayamaz ve dört yıl sürecek olan uzun iç savaş başlar.
^ Kral yanlısı olarak parlamentoya karşı yapılan bir darbe girişimi olan olayın failleri 30 Mayıs 1643 günü tutuklanır. Edmund Waller (1606-1687) hemen taraf değiştirip suçunu itiraf eder ve hayatı bağışlanır. 10 bin pound kefaletle salıverilir ve sürgüne gitmesine izin verilir. Onunla birlikte yola çıkan arkadaşları ise işbirliği yapmaz ve davalarına sonuna kadar sahip çıkarlar. Öne çıkan liderlerden Richard Challoner ve Waller'in kayınbiraderi Nathaniel Tomkins 5 Temmuz 1643 günü idam edilirler.
^ Bu görüşmeler sırasında kralın ayağına kapanarak, anlamsız uzlaşma görüşmeleriyle vakit kaybetmemesini salık verir.
^ Temyiz açısından parlamentonun sulh muhakemleri işlemlerindeki durumu
^ Cezai yaptırımlarla ilgili olarak Lordlar Kamarasının durumu
^ Ağır suçlarda piskoposların parlamentoda hakim olamayacağı hakkında arkadaşa yazılmış bir mektup
^ Holles'in torunu aynı isimli Denzil Holles 1692 yılında ölünce ailenin malvarlığı Clare Earlü ve Newcastle Dükü John Holles'e (1662-1711) miras kalmıştır.
^ Filmin 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. imdb sayfası, 8 Eylül 2014 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

İngiliz İç Savaşı

[1] İngiliz iç savaşının ilk meydan savaşı olan Edgehill muharebesi güney Warwickshire bölgesinde 23 ekim 1642 Pazar günü verilir. İki taraf da yeni patlak vermiş olan iç savaşı hızla sona erdireceklerini düşünerek giriştikleri muharebede taraflar yenişemez. Muharebenin ardından Londra üzerine yürümeye çalışan I. Charles şehirdeki milis kuvvetlerine üstünlük sağlayamaz ve dört yıl sürecek olan uzun iç savaş başlar.

[2] Kral yanlısı olarak parlamentoya karşı yapılan bir darbe girişimi olan olayın failleri 30 Mayıs 1643 günü tutuklanır. Edmund Waller (1606-1687) hemen taraf değiştirip suçunu itiraf eder ve hayatı bağışlanır. 10 bin pound kefaletle salıverilir ve sürgüne gitmesine izin verilir. Onunla birlikte yola çıkan arkadaşları ise işbirliği yapmaz ve davalarına sonuna kadar sahip çıkarlar. Öne çıkan liderlerden Richard Challoner ve Waller'in kayınbiraderi Nathaniel Tomkins 5 Temmuz 1643 günü idam edilirler.

[3] Bu görüşmeler sırasında kralın ayağına kapanarak, anlamsız uzlaşma görüşmeleriyle vakit kaybetmemesini salık verir.

[4] Temyiz açısından parlamentonun sulh muhakemleri işlemlerindeki durumu

[5] Cezai yaptırımlarla ilgili olarak Lordlar Kamarasının durumu

[6] Ağır suçlarda piskoposların parlamentoda hakim olamayacağı hakkında arkadaşa yazılmış bir mektup

[7] Holles'in torunu aynı isimli Denzil Holles 1692 yılında ölünce ailenin malvarlığı Clare Earlü ve Newcastle Dükü John Holles'e (1662-1711) miras kalmıştır.

[8] Filmin 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. imdb sayfası, 8 Eylül 2014 tarihinde erişilmiştir

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]