Vikipedi

Die Gartenlaube

1853'te kurulan Alman dergisi

Die Gartenlaube – Illustriertes Familienblatt (çev. '"Bahçe Çardağı - Resimlendirilmiş Aile Gazetesi"' ya da '"The Garden Arbor - Resimlendirilmiş Aile Gazetesi"') ilk başarılı Alman gazetesi ve tüm modern dergilerin öncüsüdür.[5] 1853 yılında Saksonya Krallığı'nın Leipzig kentinde yayıncı Ernst Keil ve editör Ferdinand Stolle tarafından kurulmuştur. Amaçları, güncel olaylar, doğa bilimleri üzerine denemeler, biyografik skeçler, kısa öyküler, şiir ve tam sayfa görsellerin bir karışımıyla tüm aileye, özellikle de Alman orta sınıfına ulaşmak ve onları aydınlatmaktı.[6]

Almanca: Die Gartenlaube
Almanca: Illustriertes Familienblatt
Editör
Baş Editörler
Ferdinand Stolle (1853–1862)
Ernst Keil (1862–1878)
Ernst Ziel (1878–1883)
Friedrich Hofmann (1883–1886)
Adolf Kröner (1886–1903)
KategorilerGazete
SıklıkHaftalık
FormatQuarto (242mm x 305mm)
Yayımcı
Yayınevleri
Ernst Keil (1853–1878)
Adolf Kröner (1884–1903)
Alfred Kröner (1886–1903)
August Scherl (1904–1916)
Alfred Hugenberg (1916–1938)
Max Amann (1938–1944)
Ücretli abonelik382,000 [1][2]
Toplam tiraj
(1878)		Tahmini en az 2,000,000 [3]
Tahmini en fazla 5,000,000 [4]
KurucuErnst Keil
Kuruluş yılı1853
İlk sayı1853
Son sayı1944
ŞirketKeil-Verlag (1853–1884)
Kröner-Verlag (1884–1904)
Scherl-Verlag (1904–1938)
Eher-Verlag (1938–1944)
ÜlkeAlmanya
YerLeipzig (1853–1937)
Berlin (1938–1944)
DilAlmanca

Die Gartenlaube popülerliğinin zirvesindeyken Almanca konuşulan yerlerde yaygın olarak okunuyordu. Tüm Alman eyaletlerinde, Afrika'daki Alman kolonilerinde ve Brezilya gibi Latin Amerika'nın Almanca konuşan önemli azınlıkları arasında bulunabiliyordu.[7] Hatta Avusturyalı besteci Johann Strauss II 1895'te okurlarına ithafen İngilizce "Gartenlaube Waltz" başlığıyla bir vals yayınladı.[8]

91 yıllık tarihi boyunca dergi birkaç kez el değiştirmiştir. Yüzyılın başında daha çok eğlenceye odaklanan dergi, I. Dünya Savaşı öncesinde 1916'dan itibaren Alfred Hugenberg ile birlikte sağcı milliyetçilerin kontrolüne geçti. Bu değişiklikler okur sayısında bir düşüşe karşılık geldi. Sonunda 1938'de Nazi yayınevi Eher Verlag tarafından satın alındı ve Die neue Gartenlaube adını aldı ve 1944'te yayını durduruldu. Buna rağmen Die Gartenlaube bugün birçok alanda kapsamlı tarihsel analizler için önemini korumakta ve Alman kültür tarihinin anlaşılması için temel bir kaynak olarak kabul edilmektedir.[9]

Tiraj ve format

değiştir

Die Gartenlaube'nin tirajı 1853'teki 5.000 adetlik ilk baskısının ardından istikrarlı bir şekilde artarak dördüncü yılının sonunda 60.000'e ulaşmıştır. Derginin tefrika romanları yayınlamaya başlamasının ardından ücretli tirajı dramatik bir şekilde artarak 1863'te 160.000'e, 1875'te ise 382.000'e yükseldi.[9][10] Karşılaştırmak gerekirse, dönemin çoğu günlük gazetesinin tirajı yalnızca 4.000'di.[5] Die Gartenlaube ailece okunan bir yayın haline geldiğinden ve birçok ödünç kitap veren kütüphane ve kafe tarafından teslim alındığından, gerçek okur sayısının iki ila beş milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir.[4][9] Bu pazar üstünlüğünü en azından 1887 yılına kadar korumuş ve bir zamanlar dünyadaki tüm yayınlar arasında en büyük okur kitlesine sahip olduğunu iddia etmiştir.[11]

Derginin formatı, her biri 16-20 arası sayfadan oluşan, quarto boyutunda (242mm x 305mm) 52 haftalık sayıdan oluşuyordu. Fraktur (alt Deutsch) yazı tipiyle basılan metin, ayrıntılı Kalemişi illüstrasyonlarla ve daha sonra bazı fotoğraflarla birlikte dizilirdi. Die Gartenlaube'nin künyesinde masanın etrafındaki bir aileye yüksek sesle kitap okuyan bir dede figürü yer alıyordu.[6] 1853-1880 yılları arasında Goethe ve Schiller gibi önde gelen Alman yazarların eserleri derginin sayfalarına hakim oldu. Goethe 75 kez basılı ve 14 kez illüstrasyon olarak yer alırken, Schiller 90 kez basılı ve 15 kez illüstrasyon olarak yer aldı.[11] Roman yazarı E. Marlitt'in eserlerinin 1866'dan itibaren Goldelse gibi seri halinde yayınlanması, derginin popülaritesi ve Marlitt'in ünü üzerinde önemli bir etkiye sahip oldu. Willy Stöwer'in RMS Titanic'in batışı gösteren özellikle ünlü bir resmi 1912'de dergi tarafından yayımlandı.

Editoryal dönemleri

değiştir
 
Ernst Keil, derginin kurucusu
 
Cilt 1 No. 1, 1853

Die Gartenlaube, tarihi boyunca bir dizi farklı aşamadan geçmiştir.

Kuruluşu

değiştir

1871'deki Alman birleşmesine kadar olan ilk ciltlerin, geniş bir ilgi alanını kapsayan bir "halk ansiklopedisi" olması öngörülmüştü. Radikal liberal yayıncı Ernst Keil tarafından kurulan dergi, ulusal demokratik bir birlik hükûmetinin ve aydınlanmış bir halkın yaratılmasına kendini adamıştı. Burjuva değerlerinin desteklenmesi, aristokratik normların gerilemesiyle tezat oluşturuyordu. Bu dönemde Die Gartenlaube, Yahudilere karşı tarafsız ya da olumlu bir bakış açısına sahipti ve zaman zaman Yahudi aile hayatına ilişkin makaleler de yayınlıyordu. Alman İmparatorluğu'nun 1871'de kurulmasını takip eden yıllarda Die Gartenlaube giderek antisemitik bir hal aldı ve Otto Glagau'nun 1874'ten 1876'ya kadar "Yahudilere" yönelik şiddetli saldırılarını yayınladı. Haftalık dergi aynı zamanda Prusya politikasının savunucusu olarak görülüyordu. Kültür savaşına (Papa IX. Pius tarafından 1870'te "Yanılmazlık Dogması" ilan edilmiştir) adanmış ve son derece polemikçi ilgileri, liberal dünya görüşünü savunmaya geldi. Özellikle Ulusal Liberal Parti'yi destekleyen argümanlar öne sürüldü. Ernst Keil 1878'de öldüğünde dergi 372.000 tirajla başarısının ve etkisinin zirvesine ulaşmıştı. Gerçek okuyucu sayısı en az 2 milyondu ve bu da onu dünyanın en çok okunan yayınlarından biri yapıyordu.[9]

Kröner Verlag

değiştir

1886'da Keil'in dul eşi Die Gartenlaube'yi yeni editör Adolf Kröner ve oğlu Alfred'e sattı. Ortak sahip/editörler olarak, onların rehberliğinde gazete kapsam ve içerik açısından önemli ölçüde değişti. Die Gartenlaube giderek muhafazakârlaştı ve siyasi ya da dini konulara artık yer verilmemeye başlandı. Boşanma ve intihar konuları bu yeniden konumlandırmadan sonra tamamen tabu haline geldi. Die Gartenlaube, aydınlatıcı ve eğitici popüler bir ansiklopedi olmak yerine, yüzyılın başında ağırlıklı olarak bir eğlence gazetesi haline geldi.

Scherl Verlag

değiştir

1904 yılında Die Gartenlaube girişimci ve sağcı milliyetçi August Scherl tarafından satın alındı ve gazetenin tonu giderek daha politik bir hal aldı. I. Dünya Savaşı öncesinde bir makalede, yaklaşan savaşın "mutlu, büyük mücadele saati" olacağı, sadece Alman teknolojik ilerlemeleri nedeniyle değil, aynı zamanda "bir yatakta isimsiz boş bir ölümle ölmektense kahramanlar tablosunun üzerinde sonsuza kadar yaşamanın daha güzel ve daha muhteşem olacağı" belirtiliyordu.[12] Scherl'in şirketi "Scherl-Verlag" çok sayıda başka yayıncıyı satın alarak Almanya'daki en büyük tiraja sahip oldu. Bununla birlikte, çeşitli maliyetli iş projeleri ekonomik olarak başarılı olmadı, bu nedenle şirketi 1914'te "Alman Yayıncılar Derneği "ne sattı ve emekli oldu.[13]

Hugenberg ve Eher Verlag

değiştir

1916 yılında Scherl-Verlag yayınevi sanayici Alfred Hugenberg tarafından satın alındı. İki savaş arası dönemde Hugenberg, yeni medya imparatorluğunu Adolf Hitler'in Almanya Şansölyesi olmasına yardım etmek için kullandı ve Hitler'i bir "araç" olarak kullanmayı umdu. Hugenberg bunun aksine giderek yalnızlaştı ve Üçüncü Reich'te çok az etkisi oldu.[14] Bu değişiklikler ve Die Gartenlaube'nin açıkça antisemitik makaleleri okuyucu sayısında düşüşe neden oldu. Benzer haftalık gazetelerle birleştirerek kaybı durdurma girişimlerinin pek bir etkisi olmadı. Hugenberg'in basın grubunun en büyük kısmı nihayet Nazi yayınevi Eher-Verlag tarafından satın alındı ve derginin adı 1938'de Die neue Gartenlaube ("Yeni Bahçe Çardağı") olarak değiştirildi. Oldukça küçülmüş olan Gartenlaube mücadelesine devam etti ve nihayet 1944 yılında yayın hayatına son verdi.[15]

Önemli katkıda bulunanların listesi

değiştir
 
Der Untergang der "Titanic‟, Willy Stöwer'in 2 sayfalık mizanpajı, 1912
 
Limburg Katedrali: 1863'te daha önceki resimlerden kopyalanmış tipik bir tam sayfa çizimi.
  • Christian Wilhelm Allers (1857–1915), illüstratör
  • Alfred Edmund Brehm (1829–1884), zoologist ve yazar (Brehms Tierleben)
  • Elisabeth Bürstenbinder (1838–1918), yazar
  • Rudolf Cronau (1855–1939), gazeteci ve ressam
  • Otto Dammer [de] (1839–1916), kimyager ve yazar
  • Rudolf Doehn (1821–1894), politikacı ve yazar
  • Fedor Flinzer (1832–1911), yazar ve illüstratör
  • Theodor Fontane (1819–1898), yazar
  • Ludwig Ganghofer (1855–1920), yazar
  • Carl Grote [de] (1839–1907), illüstratör
  • Karl Gutzkow (1811–1878), yazar
  • Edmund Harburger (1846–1906), illüstratör
  • Jakob Christoph Heer (1859–1925), isviçreli yazar ve editor
  • Wilhelmine Heimburg (1848–1912), yazar
  • Georg Hiltl [de] (1826–1878), aktör ve yazar
  • Georg Hirth (1841–1916), gazeteci, daha sonra Münih'te yayıncı
  • Friedrich Hofmann [de] (1813–1888), kadrolu çalışan, 1883–1886 Baş Editör
  • Carl Karlweis (1850–1901), köşe yazarı
  • Kaspar Kögler (1838–1923), illüstratör, şair
  • Herbert König (1820–1876), illüstratör
  • Eugenie Marlitt (1825–1887), yazar
  • Charlotte Niese (1854–1935), Holsteinische şairi
  • August Peters [de] (1817–1864), yazar
  • Max Ring (1817–1901), doktor ve yazar
  • Anna Ritter (1865–1921), şair
  • Friedrich Emil Rittershaus (1834–1897), şair
  • August Scherl (1849–1921), editör
  • Carl Ludwig Schleich (1859–1922), doktor
  • Eduard Schmidt-Weißenfels [de] (1833–1893), politikacı ve yazar
  • Levin Schücking (1814–1883), yazar
  • Berthold Sigismund [de] (1819–1864), doktor, profesör, politikacı ve yazar
  • Ludwig Storch [de] (1803–1881), yazar
  • Willy Stöwer (1864–1931), illüstratör
  • Moritz Wiggers (1816–1894), politikacı ve yargıç

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Dieter Barth: "Das Familienblatt – ein Phanomen der Unterhaltungspresse des 19. Jahrhunderts: Beispele zur Grundungs- und Verlagsgeschichted" in: Archiv für Geschichte des Buchwesens 15 (1975): 121–315
  2. ^ R. Stöber, Deutsche Pressegeschichte, 2nd edn. (Konstanz, 2005), p. 267.
  3. ^ Kirsten Belgum: Popularizing the Nation: Audience, Representation, and the Production of Identity in "Die Gartenlaube", 1853–1900 (Lincoln: University of Nebraska Press, 1998), 0-8032-1283-6 pp. 200–201
  4. ^ a b Hazel Rosenstrauch "Zum Beispiel Die Gartenlaube" In: Rucktäschel und Zimmermann (eds.) Trivialliteratur. (München: Fink, 1976) pp. 169–189
  5. ^ a b Sylvia Palatschek: Popular Historiographies in the 19th and 20th Centuries (Oxford: Berghahn, 2010) 978-1845457402 p. 41
  6. ^ a b Kirsten Belgum: "Domesticating the Reader: Women and Die Gartenlaube" in: Women in German Yearbook 9 (Lincoln: University of Nebraska Press, 1993) 0-8032-9754-8 p. 93-100
  7. ^ Todd Kontje (ed.): A Companion to German Realism, 1848–1900 (Rochster: Camden House, 2002) 1-57113-322-4 pp 12–13
  8. ^ Norman Lloyd: The Golden Encyclopedia of Music (New York: Golden Press, a division of Western Publishing, 1968)
  9. ^ a b c d Belgum, Kirsten (1998). "Popularizing the Nation: Audience, Representation, and the Production of Identity in "Die Gartenlaube" (1853–1900)". Lincoln: University of Nebraska Press. ss. 200-201. ISBN 0-8032-1283-6. 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. 
  10. ^ Barth, Dieter (1975). Das Familienblatt – ein Phanomen der Unterhaltungspresse des 19. Jahrhunderts: Beispele zur Grundungs- und Verlagsgeschichted" in: Archiv für Geschichte des Buchwesens. ss. 121-315. 
  11. ^ a b Michael Minden: Modern German Literature Cambridge, Polity Press, 2011 978-0745629209 pp 67–68
  12. ^ Mark Hewitson: Germany and the Causes of the First World War (Oxford: Berg, 2004) 978-1859738702 p. 95
  13. ^ Franz Menges: "Scherl, August" in Neue Deutsche Biographie (NDB) 22 (Berlin: Duncker & Humblot, 2005) pp. 698ff
  14. ^ Richard J. Evans The Coming of the Third Reich, (New York: Penguin Press, 2004) p. 314
  15. ^ Richard S. Levy: Antisemitism: A Historical Encyclopedia of Prejudice and Persecution, Volume 1

Literatür

değiştir
  • Alfred Estermann: Inhaltsanalytische Bibliographien deutscher Kulturzeitschriften des 19. Jahrhunderts. Vol. 3, "Die Gartenlaube (1853–1880 [–1944])". (München: Saur, 1995)
  • Heidemarie Gruppe: "Volk“ zwischen Politik und Idylle in der "Gartenlaube“ 1853–1914. Lang, Frankfurt/M. 1976 (Europäische Hochschulschriften/19; Vol. 11), 3-261-01939-5
  • Fayçal; Hamouda, (Ed.) (2005), Der Verleger Ernst Keil und seine Gartenlaube (Almanca), Leipzig: Edition Marlitt, ISBN 3-938824-03-4 
  • Undine Janeck (2003), Zwischen Gartenlaube und Karl May. Deutsche Amerikarezeption in den Jahren 1871–1913 (Almanca), Aachen: Shaker Verlag, ISBN 3-8322-1494-1 
  • Marcus Koch: "Nationale Identität im Prozess nationalstaatlicher Orientierung, dargestellt am Beispiel Deutschlands durch die Analyse der Familienzeitschrift "Die Gartenlaube" von 1853–1890". Lang, Frankfurt/M. 2003 (Europäische Hochschulschriften/22; Vol. 389), 3-631-51423-9
  • Matthias Leupold: Künstlerische Bildfolge zum Ideologiegehalt des vielgelesenen Blattes "Leupolds Gartenlaube–Liebhaberaufnahmen in Erinnerung an ein deutsches Familienblatt 1994". In Die Vergangenheit hat erst begonnen (Köln: Schaden Verlag, 2004) 3-932187-28-8
  • Heide Radeck (1967), "Zur Geschichte von Roman und Erzählung in der "Gartenlaube" 1853 bis 1914. Heroismus und Idylle als Instrument nationaler Ideologie" (Dissertation) (Almanca), Universität Erlangen 
  • Anne-Susanne Rischke: "Die Lyrik in der "Gartenlaube“ 1853–1903. Untersuchungen zu Thematik, Form und Funktion". Lang, Frankfurt/M. 1982 (Europäische Hochschulschriften/1; Vol. 516), 3-8204-6258-9.
  • Hermann Zang (1935), Die "Gartenlaube" als politisches Organ. Belletristik, Bilderwerk und literarische Kritik im Dienste der liberalen Politik 1860–1880 (Almanca), Coburg: Roßteuscher 
  • "Sächsische Keilschrift", article about Almanca: Die Gartenlaube in Almanca: Der Spiegel, issue 16 / 1963, 17 Nisan 1963, p. 67

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Die Gartenlaube ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
 
Almanca Vikikaynak'ta Foreword of the first issue, January 1853 ile ilgili metin bulabilirsiniz.
 
Almanca Vikikaynak'ta Die Gartenlaube ile ilgili metin bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Die_Gartenlaube&oldid=32760609" sayfasından alınmıştır