Dikran Çuhacıyan
Dikran Çuhacıyan (Ermenice: Տիգրան Չուխաճեան, 1837, İstanbul - 11 Mart 1898, İzmir), Osmanlı Ermenisi besteci ve orkestra şefidir. Osmanlı İmparatorluğu'nda opera ve operetin öncüsüdür.
Dikran Çuhacıyan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Տիգրան Չուխաճեան 1837 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 11 Mart 1898 İzmir, Osmanlı İmparatorluğu |
| Meslek | Besteci, orkestra şefi |
Hayatı
değiştirÇuhacıyan, öğrenimine Manzoni'den aldığı piyano dersleri ile başladı ve 22 yaşında Hasköy Mahalle Tiyatrosu'nun müzik işleri sorumlusu oldu. Çok geçmeden 14 Aralık 1861'de açılan Şark Tiyatrosu için sahne müzikleri bestelemeye başladı. Ertesi yılın mart ayında ise "Şark Musiki Cemiyeti" anlamına gelen "Kınar Arevelyan" adlı derneği kurdu. Sahne müzikleri ve operet türünde yazdığı müziklerle ün kazanan besteci, babası tarafından öğrenim görmek üzere 1862-1866 yılları arasında Milano Konservatuvarı'na gönderildi. İstanbul'a dönüşünde; bestelediği orkestra ve koro parçaları ile marşları, Şark Tiyatrosu'nda kendisi yönetti.
Temmuz 1874'te Beyoğlu Haçopulo Geçidi'nde Adam'ın Konser Salonu'nda 30 kişilik bir opera topluluğu kurdu. Bu girişimi özellikle Güllü Agop tarafından tepkiyle karşılandı.[1] Çuhacıyan, Yeğyazar Melikyan adlı varlıklı birinden maddi destek sağlayınca Osmanlı Opera Kumpanyası'nı kurdu.[2] Dikran Kalemciyan ile birlikte Ramazan ayında, Beyazıt'taki askeri misafirhanede yerli ve yabancı eser temsillerine başlamıştır. İlk olarak Çuhacıyan'ın Mekteb Ustası ve Şair Evlenmesi temsil edildi.
Osmanlı Opera Kumpanyası'nın kullandığı Beyazıt'taki Askeri Misafirhane'nin 1875 yılında tadilata girmesinden sonra Çuhacıyan, 40.000 frank karşılığı Fransız Tiyatrosu'nu kiralayarak 11 Ocak 1876 tarihinde Leblebici Horhor Ağa adlı eserini sahneye koydu. En ünlü eseri olarak bilinen Leblebici Horhor Ağa'nın sahnelenmesinden kısa süre sonra kumpanyanın yaşadığı sıkıntılı günler neticesinde Çuhacıyan kumpanyanın yönetimini devretti. Aralık 1878'de aynı toplulukla Edirne’ye giderek kendi eserlerini yönetti. Bu dönemde Rus Çarı II. Aleksandr tarafından "San Stanislas" nişanına layık görüldü.[3] Daha sonra imzalanan Ayastefanos Antlaşması’nın şerefine İstanbul’da düzenlenen törenin ardından gerçekleşen konserde kendi eserlerini yönetti ve Padişah II. Abdülhamid tarafından da ödüllendirildi.
1890 yılında yazdığı Zemire adlı eseri bir yıl sonra İstanbul'daki bir Fransız tiyatrosu olan Concordia Tiyatrosu’nda Bennati Topluluğu tarafından sahnelendi. Bu temsilden sonra besteci bir süreliğine Fransa’ya gitti. Kendisine hami ve mali destek olacak bir zengin ile çalışacak olsa da, hamisinin aniden ölümüyle ortada kaldı. Bir yıl kaldığı Fransa'da sıkıntılı günler yaşadıkdan sonra 1892’de Türkiye'ye döndü. 1898'e kadar İstanbul'da Çuhacıyan, Padişah II. Abdülhamid için Hamidiye Marşı'nı besteleyerek Malûmat ’ ta yayımladı. Fakat Çuhacıyan kanser illetine yakalanmıştı ve bu hastalık nüksedince tedavi için Paris'e tekrar geri dönmeye karar verdi. Paris yolculuğu için İzmir’e giden Dikran Çuhacıyan, bu kentte iken, 21 Mart 1898’de kanser hastalığına yenilerek İzmir’de hayatını kaybetti. Cenazesi İzmir Ermeni Mezarlığı’na gömüldü.
Eserleri
değiştir
|
|
|
Kaynakça
değiştir- ^ Türkiye'ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi, Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. 2006. s. 52. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ Karadağlı, Özgecan. Türkiye’ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. s. 53. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ Karadağlı, Özgecan. Türkiye’ye Müzikli Sahne Sanatlarının Girişi Dikran Çuhacıyan Öncesi ve Sonrası. İstanbul: Unpublished Master's Thesis, 2003. s. 56. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ VIAF Virtual International Authority dosyası 70010984 no.lu madde. Online:[1] 13 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- And, Metin (2016) Türk Tiyatro Tarihi: Başlangıcından 1983'e]], İstanbul: İletişim Yayınları ISBN 9750515080 ve 9789750515088
- Haybedhran (ed) (1964), Hayrenapaghts hntiounner, Erivan, Ermenistan (Ermenice) - Cécilia Proudian tarafından toplanan eserlerden.
- Tahmizian, Nikogho (1999) Tigran Tchoukhajian: life and work Pasadena (California): Drazark Publishing, (Ermenice)
Dış bağlantılar
değiştir
- In the Footsteps of Tchouhadjian 20 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. — Dikran Çuhacıyan hakkında dokümanter film.