Doğu-Batı Divanı

Doğu-Batı Divanı, Johann Wolfgang von Goethe'nin en kapsamlı şiir koleksiyonudur.

Eserde Goethe, Acem şairi Hâfız-ı Şirâzî'nin eserlerinden esinlenmiştir. 2001 yılında Weimar Klasik Koleksiyonu’nun Goethe-Schiller Arşivi'nin dahil edilmesiyle Goethe'nin eserin orijinal kopyası UNESCO Dünya Belge Mirası'nın bir parçasıdır.^[1]

Genel

Şiir koleksiyonu on iki kitaba bölünmüştür. Şiirlerin büyük bir kısmı, Goethe'nin, Divan'ın şiirlerinden bazılarının da yer aldığı Marianne von Willemer ile karşılıklı mektup yazışmalarına dayanır. Goethe İslam’la bir edebiyatçı nazarıyla seneler boyunca ilgilenmiş bir batılıdır.

1814'te Goethe, 1812'de oryantalist Joseph von Hammer-Purgstall tarafından Almancaya çevrilen Dīwān des Hafis'i okudu. Bu kitap, Farsça dilinin en büyük şairlerinden kabul edilen Hafız-ı Şirazi'nin eseridir. Bu eserden esinlenerek

Şair Rudyard Kipling'in aksine ("Doğu Doğu, Batı Batı'dır, asla bir araya gelmeyecekler"), Goethe'nin lirik benliği bu Fars şiirine teslimiyetle yaklaşır ve Doğu ile Batıya eşdeğer bir nazarla yaklaşır:

Her kim kendisini ve başkasını tanır
Buralarda da özüyle tanınan olur:
(Böylelikle) Doğu ve Batı
Daha fazla ayrılmazlar.

İçerik ve Yapısı

İlk baskıda ("Stuttgard, in der Cottaische Buchhandlung 1819") koleksiyon aşağıdaki kitap ve bölümlerden oluşuyordu:

Moganni Nameh - Şarkıcının Kitabı
Hafis Nameh - Hafis Kitabı
Usch Nameh - Aşk Kitabı
Tefkir Nameh - Düşünce Kitabı
Rendsch Nameh - Hoşnutsuzluk Kitabı
Hikmet Nameh - Bilgelik Kitabı
Timur Nameh - Timur Kitabı
Suleika Nameh - Züleyha Kitabı
Saki Nameh - Şarap Sunucunun Kitabı
Mathal Nameh - Meseller Kitabı
Parsi Nameh - Parseler Kitabı
Chuld Nameh - Cennet Kitabı
Notlar ve İncelemeler

Goethe'nin İslam hakkındaki duruşu

Goethe'nin İslam'a olan ilgisi, Batı'da dini ve inançsal yanından çok felsefi olarak ele alınan bir fenomendir. Batı-Doğu Divanı'nın lirik benliği (şiirde okuyucuya seslenen) bir Müslümandır ve eserde Müslüman öğretiler açıkça yer almaktadır. Örneğin:

İsa dupduru bir şekilde düşündü ve muhakeme etti ki;
Sükunette var olan yalnızca tek olan Allah'tır.
Her kim ki kendisine onu (İsa'yı) tanrı edindi,
Onun (İsa'nın) kutsal olan azim ve uğraşını incitti
Hakikat bu şekilde yansımak zorunda
Muhammed'in de başardığı
Yalnızca tevhid kavramı vesilesiyle
Tüm alemleri aşmasıydı.

Edebiyat

Birincil literatür

İlk baskı: JW Goethe: Batı-Doğu Divanı. Cottaische Buchhandlung, Stuttgard 1819. (Digitalisat und Volltext)
Johann Wolfgang Goethe: Batı-Doğu Divanı. Reclam, Frankfurt am Main 1999, ISBN 3-15-006785-5.

Çeviriler

İngilizce

J. W. Goethe. Goethe’s West-easterly Divan. Tercüme, Önsöz ve John Weiss'in Düşünceleri. Boston: Roberts Brothers, 1877.
J. W. Goethe. Goethe’s Works Illustrated by the Best German Artists. Bd. 1. H. H. Boyesen tarafından Biyografik bir Giriş. Philadelphia: George Barrie, 1885.
J. W. Goethe. West-eastern Divan in Twelve Books. Übersetzung von Edward Dowden. London, Toronto: J.M. Dent & Sons Ltd., 1914.
J. W. Goethe. The West-east Divan: Poems, with “Notes and Essays”: Martin Bidney ve Peter Anton von Arnim. Albany, New York: State University of New York Press, 2010.

Fransızca

JW Goethe. Le Divan. Henri Lichtenberger, Claude David'in önsözü ve notlarının tercümesi. Paris: Gallimard, 1984.

İtalyanca

JW Goethe. Il Divano occidentale-orientale. Ed. Ludovica Koch, Ida Porena ve Filiberto Borio. İki dilli Almanca-İtalyanca baskısı. Milano: Rizzoli, 1990.

İspanyolca

J. W. Goethe. Obras completas. Cilt 1. Özet, Tercüme,Rafael Cansinos önsöz ve düşünceleri Assens. Madrid: Aguilar, 1987 [„Divan de Occidente y Oriente“: S. 1645–1866].

Brezilya Portekizcesi

J. W. Goethe. Divã ocidento-oriental. Daniel Martineschen Tercümesi. São Paulo: Estação Liberdade, 2020.
West-Ostlicher Divan 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (otantik yazımdaki 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ilk baskının 1819'daki 18 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. versiyonu)
Dünyanın Hafızası, Goethe mülkü 15 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Goethe-Schiller Arşivi ile Weimar Classic Vakfı 19 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

^ UNESCO-Mitteilungen, 2001: The literary estate of Goethe in the Goethe and Schiller Archives. 30 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] UNESCO-Mitteilungen, 2001: The literary estate of Goethe in the Goethe and Schiller Archives. 30 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]