Dokuz Oğuzlar

eski bir Türk boyu.

Dokuz Oğuzlar, (Eski Türkçe: , Toquz Oγuz,[1] Çince: 鐵勒九姓 / 铁勒九姓, tielè jiǔxìng), Tielenin dokuz boyu.

Çin kaynaklarında, (九姓; Jiuxing) "dokuz boy, halk", Çin'deki Tabgaç hanedanı sırasında Uygurlar Gao Chu adıyla anılmışlardır.[2] Bununla beraber Uygur Kağanlığı kurulduktan sonra Uygur kelimesi Dokuz Oğuz için de kullanılmaya başlandı. İslam coğrafyacıları, Tokuz-Oğuz Uygurları eş tutmuşlardır.[3]

Dokuz Oğuz boyları şunlardı: Bugular (Pu-ku), Hun, Bayırku, Tongra, İzgil, Ch'i-pi, A-pu-sse, Ku-lun-wu-ku, Edizler. Bunların arasında Uygurlar da katılınca Dokuz Oğuzlar, "On Uygur" olarak anılmaya başlandı.[4]

Kabile yapısı

değiştir

Karabalgasun Yazıtı'nın Çince yüzünde Uygurların dokuz aileden meydana gelmiş oldukları anılmıştır.[5] fakat bu "dokuz aile"nin isimleri tek tek sayılmamıştır. Başka Çin kaynakları yardımıyla Uygurların oluştuğu dokuz aile şu şekilde sıralanabilir;[6]

  1. 薬羅葛 Yüe-lo-ko (Yaγlaqar, Yağlaqar veya Yaglakar)
  2. 胡咄葛 Hu-to-ko (Quturγar veya Uturkar)
  3. 啒羅勿=倶羅勃 To-lo-wo (Küräbür veya Kürebir)
  4. 貊歌息訖 Mo-Ko-si-k'i (Bakasıkır)
  5. 阿勿嘀 A-vu-ti (Ebirçeg)
  6. 葛薩 Ko-sa (Qazar veya Kasar)
  7. 斛嗢素 Hu-Wu-su (oguz)
  8. 薬勿葛 Yüe-wu-ku (Yaγmurqar veya Yagmurkar)
  9. 奚耶勿=愛邪勿 Hi-Ye-Vu (Aymur veya Eymur)

Moğolistan'ın doğusunda özellikle Tola (Tuul, Tula) akarsuyu dolayında yaşayanlar Dokuz Boydan oluştukları için onlara Dokuz Oğuzlar denildi.[7]

  1. ^ "Kultegin's Memorial Complex, TÜRK BITIG". 18 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2010. 
  2. ^ F. Lászlό, Dokuz Oğuzlar ve Göktürkler, Belleten, C. 14, Ankara 1950, sayfa 42.
  3. ^ v. Barthold, Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Derslar, İstanbul 1927, sayfa 47.
  4. ^ Taşağıl, Ahmet, Kök Tengri'nin Çocukları, 2. baskı, İstanbul 2014, sayfa 198
  5. ^ KBY, 1. Satır. H. Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları I-IV, İstanbul 1936-1941.
  6. ^ Li Zhi Shiao, Uygur tarihi, Pekin 1988 sayfa 593.
  7. ^ Prof. Dr. Ahmet Taşağıl http://dergi.fsm.edu.tr/index.php/ia/article/view/634/647 15 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.