Durançam, Göle
Durançam, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir yerleşimdir.
Tarihçe
değiştirDurançam köyünün eski adı Heviskari'dir. Gürcüce bir yer adı olan Heviskari (ხევისკარი), "dere kapı" anlamına gelir.[1][2] Bu yer adı Türkçeye Heviskar şekinde girmiştir. Nitekim 1574 tarihi Osmanlı icmal defterinde Heviskar (خویسكار) olarak geçer.[3] Ancak 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde köyün adı Himiskar (خمیسكار) şeklinde yazılmıştır.[4]
Heviskari, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alıyordu. Nitekim bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Öte yandan köydeki megalit yapı kalıntısı, 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçmesinden önce de yörenin bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[5]
Heviskari köyü, 1574 tarihli Osmanlı icmal defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Küçük livasının Kuzey nahiyesine bağlıydı. Ardahan-i Küçük livası, Güney, Kuzey, Hoçvan ve Germücek nahiyelerinden oluşuyor ve Kuzey nahiyesi 121 köyü kapsıyordu.[6]
Heviskari köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresi 1886 tarihli nüfus sayımı sırasında Hamiskar / Himiskar / Hemiskar (Хамискяръ Химискяръ Хемискяръ) şeklinde kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlı ve idari merkezi Signot köyü olan Karavenk nahiyesinin 11 köyünden biriydi. Nüfusu, 50'si erkek ve 37'si kadın olmak üzere 16 hanede yaşayan 87 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Kürt olarak kaydedilmiştir.[7] Himiskari köyünün nüfusu 1896 yılında 67 kişi, 1906 yılında 85 kişi olarak tespit edilmiştir.[8]
Heviskari köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca köy Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Heviskari köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Himiskar (خمیسكار) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının Merdenik olarak adlandırılan merkez nahiyesine bağlıydı.[4] 1940 genel nüfus sayımında köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 378 kişiden oluşuyordu.[10] Himiskari veya Himiskar Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Durançam olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Durançam köyünün nüfusu 790 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 148 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Durançam köyü 2008 yılında Köprülü Beldesi'ne bir mahalle olarak bağlanmış, beldelerin kaldırılmasından sonra da Köprülü'nün bir mahallesi olarak kalmıştır.
Coğrafya
değiştirNüfus
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "ხევი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "კარი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Yücel Öztürk, "527 numaralı Küçük Ardahan ve Kars livaları timar icmal defteri", 1992, s. 21. Yüksek lisans tezi
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 771.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 161 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Yücel Öztürk, "527 numaralı Küçük Ardahan ve Kars livaları timar icmal defteri", 1992, s. 21. Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 477". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 676". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 358.