Ebu'l-Feth Han Zend

Ebu'l-Feth Han Zend (Farsça: ابوالفتح خان زند Abol-Fatḥ Khān Zand; 1755/1756 - 1787), 6 Mart 1779'dan 22 Ağustos 1779'a hüküm süren Zend Hanedanı'nın üçüncü şahı idi.

Ebu'l-Feth Han Zend
İran şahı
Hüküm süresi	6 Mart - 22 Ağustos 1779
Önce gelen	Muhammed Ali Han Zend
Sonra gelen	Sadık Han Zend
Doğum	y. 1755
Ölüm	1787 Zend Sarayı, Şiraz
Hanedan	Zend Hanedanı
Babası	Kerim Han Zend
Dini	Şii İslam

Hayatı

1779'da babası Kerim Han Zend'ın ölümünden sonra, biri Ebu'l-Feth'ı, diğeri küçük kardeşi Muhammed Ali Han Zend'i destekleyen iki grup ortaya çıktı. Her ikisi de hala çocuktu ve soyluların güç oyununda piyonlar olarak görülüyordu. Kerim Han'ın kardeşi Zeki Han, kendi damadı Muhammed Ali Han'ı Zend hanedanının şahı olarak ilan etti, ancak kısa bir süre sonra onu, Ebu'l-Feth ile ortak İran hükümdarı yaptı. Muhammed Ali ve Ebu'l-Feth, amcaları hükûmetin etkili efendisi olduğu için saltanatlarında sadece nominal bir güce sahiptiler. Kerim Han'ın bir başka kardeşi olan Sadık Han Zend, daha sonra başkent olan Şiraz'ı terk etmiş ve görünüşte Ebu'l-Feth Han'ı desteklemek için Kerman'da bir ordu toplamıştı. Zeki Khan, Ebu'l-Feth'i hapse attırdı.

Siyasi sıkıntıya ek olarak, Kerim Han'ın ölümünden hemen sonra, o zamana kadar Şiraz'da rehin olan Katar prensi Ağa Muhammed Şah, hala Kuzey'e hâkim olan Katarlar arasında bir savaş patlak vermesini önlemek için ve Zendler, derhal kaçtı ve Mazenderan Eyaleti'nin kalesine ulaştı. Daha sonra Gürgan'daki ordunun komutasını aldı ve Zend Hanedanlığı'ndan bağımsızlığını ilan etti. Bu harekete karşı çıkmak için Zeki Han, İran ordusunu yeğeni Ali Murad Han Zend'e verdi ve Katar prensine karşı gönderdi. Ancak kısa bir süre sonra Ali Murad Han'ın isyan ettiği ve İsfahan'ı ele geçirdiği ortaya çıktı. Öte yandan, Zeki Han ev sahiplerine yüksek vergiler koyup ölümlerine neden olmuş ve direnen herkese işkence etmişti. Daha sonra kendi ordusu 6 Haziran 1779'da İsfahan'a yürürken Zeki Han'a isyan etti ve öldürdü.

Bu sırada Ebu'l-Feth'in diğer amcası Sadık Han daha sonra Kerman'dan çıkardığı bir ordu ile Şiraz'a döndü. 19 Haziran 1779'da Zeki Han'ın ölüm haberinin alınması üzerine Ebu'l-Feth, İran'ın tek resmi hükümdarı olduğunu ilan etti. Sadık Han gerçek gücü elinde tutarken, Ebu'l-Feth, saray hayatından memnun kaldı ve imparatorluğun yönetiminde herhangi bir rol almadı. Ancak bu durum karşısında Sadık Han uzun süre beklemedi. Ebu'l-Feth'in tahta çıkışından sadece iki ay sonra, 22 Ağustos 1779'da Sadık Han onu görevden aldı ve şah ilan edildi.

Ölümü

Ebu'l-Feth, Sadık Han'ın emriyle veya iki yıl sonra Şiraz'da Ali Murad Han Zend'in eline düştüğünde kör edildi. 1787'de 32 yaşında öldü.

Kaynakça

• W. William Bayne Fisher; P. Avery; G. R. G. Hambly; C. Melville (10 Ekim 1991). The Cambridge History of Iran. VII. Cambridge University Press. s. 93. ISBN 978-0-521-20095-0. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2013. 
• Encyclopedia Iranica, "Abu’l-Fath Khan Zand"
• Iranology - History of Iran, Part XIII: Afshar and Zand Dynasties İranoloji tarih

Dış bağlantılar

• İran şahları16 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.