Ereğli Kömür Havzası
Ereğli Kömür Havzası Türkiye'nin Zonguldak ilinin Karadeniz Ereğli ilçesinde bulunan bir kömür havzasıdır. Osmanlı döneminden beri bu havza Türkiye için önemli bir konumdadır.[1][2]
Tarihçesi
değiştirOsmanlı dönemi
değiştir1829 yılında Zonguldak'ta kömür yatakları olduğu keşfedilmiştir. Kömürün Ereğli'de çıkarılıp işlenip dağıtılması Osmanlı ve Türkiye ekonomisi için önem arz etmiştir. Osmanlı döneminde başlayan üretim günümüze kadar devam etmektedir. Ancak Osmanlı döneminde kömür üretimi istenilen başarıyı yakalayamamıştır. 1867 yılında da Dilaver Paşa Nizamnamesi ile "Mükellefiyet" yani zorunlu çalışma uygulaması getirilmiştir.[1] Ancak bu da istenilen başarıyı elde etmeye yetmemiştir. Bahriye Nezareti sırasında da elde edilen kömürün yüzde kırkının satışına izin verilmiştir. Bunun sonucunda havzada sermaye ve üretim artışı meydana gelmiştir.[1][3]
Cumhuriyet dönemi
değiştir23 Nisan 1920'de yeni kurulan BMM, Ereğli Kömür Havzasıyla ilgili çalışmalara ağırlık vermiştir.[4] BMM Hükûmeti havzadaki üretim ve işçilerin durumuyla alakalı yeni kanunlar çıkartmıştır.[4] BMM ekonomiyi güçlendirmek ve mali kaynak temin etmek için kömür ihracatına belirli oranlarda vergiler koymuştur.[4] Ayrıca üretimin artması için Zonguldak nüfusuna kayıtlı yaklaşık beş bin askerin askerlik görevlerini ertelemiştir. Bundaki amaç üretimden gelen mali kaynağın savaşta kullanılmasıdır. Havzada üretilen bir kısım kömür silah takası yapılmak şartıyla Rusya'ya verilmiştir. Savaş yılları bittikten sonra bu havzada maden mühendislerinin azlığı dikkat çekmiştir. Bunun üzerine Yüksek Maadin ve Sanayi Mühendis Mektebi açılmıştır. Daha sonra da Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuştur. Daha sonra devletin sahip olduğu tesislerin işletme hakkı bu bankaya verilmiştir.[4] Ancak bu tesislerin harap halde olmasından dolayı istenilen sonuç elde edilememiştir. İlerleyen yıllarda tesislerin işletme hakkı İş Bankasına verilmiştir.[4] Daha sonra Teşvik-i Sanayi Kanunu ve Etibank'ın kurulması ile üretim faaliyetleri ve ekonomik kalkınma artışa geçmiştir.[5][6]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Kara, Murat (2013). "Osmanlı devleti'nin son döneminde ereğli kömür havzası (1829- 1920)". History Studies. 5 (1): 223-250. ISSN 1309-4688.
- ^ "Tarihçe - Türkiye Taşkömürü Kurumu". taskomuru.net. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ EREĞLİ KÖMÜR HAVZASINDA BAHRİYE NEZARETİ DÖNEMİNDE MADENLER VE MADENCİLER (1865-1908) (PDF). ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, 2007, ss. 139–178. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ a b c d e "TÜRKİYE'DE ZONGULDAK-EREĞLİ KÖMÜR HAVZASININ YAPISAL ANALİZİ (1920-1960)". Nadir YURTOĞLU. 2 Şubat 2016. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
- ^ Kara, Murat (1 Şubat 2012). "Cumhuriyet dönemi'nde Ereğli kömür havzası (1920-1940)". Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14 (1): 111-137. ISSN 1302-3284.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Müdürlüğü, T. C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı | Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, İnternet Hizmetleri Şubesi; Başkanlığı, Bilgi İşlem Dairesi. "Tarihçe". www.ailevecalisma.gov.tr. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.