Erivan'ın ilçeleri

Erivan'ın ilçeleri, Ermenistan'ın başkenti Erivan'ın idari bölümleridir.

İlçeler

Erivan on iki "mahalle topluluğu"na (թաղային համայնքներ) bölünmüştür, diğer dillerde karşılığı olmayan bu tanımı ilçe diyerek çevirmek mümkündür.^[1] İlçelerin her birinde seçilmiş bir topluluk lideri vardır. Her ilçe mahallelere (թաղամաս) bölünmüştür. İlçelerin mahallelerinin resmiyeti yoktur (թաղամասեր veya թաղեր). Erivan'ın 12 ilçesinin toplam kapladığı alan 227 km²'dir.

İlçe	Ermenice	Nüfus (2001)	Alan (km²)	Mahalleleri
Acapnyak	Աջափնյակ	125,800	25	Ajapnyak, Norashen, Nazarbekyan, Silikyan, Lukashin, Vahagni, Anastasavan, Cheryomushki
Arabkir	Արաբկիր	150,200	12.35	Nor Arabkir, Aygedzor, Mergelyan, Raykom, Güç Santrali
Avan	Ավան	50,400	8.37	Avan, Avan-Arinj, Aghi Hank
Davtaşen	Դավթաշեն	50,500	6.71	Davtashen konutları, Huysi Avan
Erebuni	Էրեբունի	126,200	48.41	Erebuni, Nor Aresh, Saritagh, Vardashen, Mushavan, Verin Jrashen, Nor Butaniya, Kayaran
Kanaker-Zeytun	Քանաքեր-Զեյթուն	102,700	8.10	Kanaker, Nor Zeytun, Heykel
Kentron	Կենտրոն	179,100	14.20	Pokr Kentron, Noragyugh, Nor Kilikia, Aygestan, Kond, Dzoragyugh
Malatia-Sebastia	Մալաթիա-Սեբաստիա	158,700	25.80	Nor Malatia, Nor Sebastia, Zoravar Andranik, Shahumyan, Araratyan, Haghtanak
Nork-Maraş	Նորք-Մարաշ	14,600	4.60	Nork, Nor Marash
Nor Nork	Նոր Նորք	132,100	14.47	Nor Nork, Bagrevand
Nubaraşen	Նուբարաշեն	9,300	18.11	Nubarashen
Şengavit	Շենգավիթ	146,100	40.50	Nerkin Shengavit, Verin Shengavit, Nerkin Charbakh, Verin Charbakh, Noragavit, Aeratsia, South-Western

Tarihçe

Fars ve Rus dönemleri

Ana Bölümler

18. yüzyılda Erivan

17. yüzyıldan itibaren Erivan sur içi ve çevre köyleri (Noragyugh, Dzoragyugh ve Nork) dışında 3 ana mahalleye (mahla ya da mahalle; Farsça: محله) ayrılmıştır.

Şahar (Eski Şehir),
Demir-Bulak (Karahank)
Kond (Tepebaşı).

Çarşı (Kantar) Kond ve Şahar arasına yayılmıştır.

1830'da Erivan'ın etnik dağılımı^[2]
Mahalle	Ermeniler			Tatarlar	Poşalar	Toplam
Mahalle	Yerli	Fars	Osmanlı	Tatarlar	Poşalar	Toplam
Şahar	998	1,111	30	3,199		5,338
Kond	1,176	374	18	2,537	195	4,300
Demirbulak		230		1,595		1,825
ERİVAN	2,174	1,715	48	7,331	195	11,463
ERİVAN	3,937			7,331	195	11,463

Şahar

Şahar (şahar ya da şehir; Farsça: شهر ) Erivan'ın en büyük ve en eski mahallesidir. Şehrin kuzeydoğusunda Amiryan Sk. ve Khorenatsi Sk. arasında yer alır. Büyük ihtimalle Urartular döneminde yerleşime açılmıştır. Daha sonraki dönemlerde mahalle, birçok kez yıkılsa da hep yerleşim yeri olmuştur. Önceleri, 1631'de Bjnili Piskopos Filipos tarafından Eski Erivan ya da eski Erivan şehri isimleriyle de bahsedilmiştir.^[3]^[4]

“	…(İncil'de yaptığım) Birçok araştırmadan sonra eski Erivan şehri'nde şunu buldum… Բազում որոնմամբ խուզեալ գտաք, զգանձս զայս անգին ի հին քաղաքն Երեւան բազում ժամանակաւ գերի տարեալ ումեք իբրեւ եօթանասնօք	„

Kond

Kond (Ermenice: Կոնդ), bölge Türkleri Fars yönetimi altındayken, şehirde yüksek bir bölgede kurulu olduğu için Kond mahallesini Tepebaşı ismiyle adlandırmıştır. Kond Erivan'ın batı yakasını oluşturur. Bir Ermeni tarihçisi olan Hovhannes Shahkhatunyats'a göre Kond, batıya ve aynı isimle anılan güney tepelerine kurulmuştur. Kond'un batı sınırı Hrazdan Nehri'ne ve kuzey sınırı Kozern Mezarlığı'na kadar uzanır. Kond, Şahar'a benzer şekilde Ermenilerce yerleşime açılmıştır. 100 Ermeni Poşası'nın Kond'a taşınmasıyla mahalle çoklu etnik yapıya bürünmüştür.^[5]

Demirbulak

Üçüncü ana bölüm Demirbulak'tır. Türkçe, demir madeni anlamına gelir. Ermenice ismi Karahank'tır (Ermenice: Քարահանք, anlamı, taş ocağıdır. Bölgenin isminin taş ocağı olmasının nedeni mahallenin yakınlarında bulunan Tüf ve Bazalt madenleridir. Demirbulak mahallesi şehrin güneydoğusunda yer alır. Diğer mahallelere göre bu bölgede kimse yaşamıyordu denilebilir, sonradan açılan madenler sayesinde bölge yerleşim yerine dönüştü, Karahank, Azerbaycan'dan gelen Tatarların yerleşimiyle Erivan'ın yeni mahallesi oldu.^[6]^[7] Demirbulak 17. yüzyılda kalabalıklaştı, Fars istilasından kaçan birçok Nahçivan Türkü, Erivan Kalesi'nin kuzeyindeki arazilere yerleştiler. Demirbulak'ta yaşayanların çoğunluğu Türk ve müslümandı, burada az miktarda Ermeni de yaşamıştır.

Kantar (Çarşı)

Kantar (Ermenice: Ղանթար), aslında tartmak için kullanılan bir ölçü aletidir, Arapçadan gelir, (Arapça: قنطار) eski dönemlerinde Erivan'ın iş ve eğlence merkezine bu isim verilmiştir. Kantar, şehir idaresine aittir. Sonradan Kantar'ın bulunduğu yere inşa edilen kapalı çarşıya da Kantar adı verilmiştir. 1938'de Kantar'ın yerine (Sovyetler Birliği döneminde Kirov Parkı adıyla bilinen) çocuk parkı inşa edilmiştir.

19. yüzyılın ortalarındaki genişleme

Ermeni mimar Boris Mehrabyan tarafında 1906-1911 yıllarında yaratılan Erivan şehir planı

Dzoragyugh 20. yüzyılın başlarında. Surb Sargis Kilisesi sağ üst köşede görülüyor.

1827'de Erivan Rus askerlerince alındığında Kuzey İran'daki birçok Ermeni Erivanı'da kapsayan Doğu Ermenistan'a geldi. Böylece şehir genişledi, büyüdü. 19. yüzyılın ortalarında Erivan'ın 6 mahallesi vardı:

Şahar
Kond
Demirbulak
Dzoragyugh (Dara-kent)
Nor tagh (Yeni mahalle)
Shen tagh
Nork (Çömlekçi)

Erivan'ın genişlemese yakınındaki Dzoragyugh ve Nork köylerinin şehirle bütünleşmesine sebep olmuştur.

Sovyetler Birliği dönemi

Erivan'ın tarihi mahalleleri yıkılarak yerlerine modern binalar yapılmıştır.

Bu dönemde ilçelere resmen geçerli olmak üzere Rusça isimler verilmiştir

Sovyetler döneminde Erivan'daki ilk idari ilçe bölünmesi 1936 yılında iki ilçenin kurulmasıyla başladı. Bu iki ilçe:

Kirovskiy Rayon (Кировский район), Kirov Rayonu ya da ilçesi
Stalinskiy Rayon (Сталинский район), Stalin Rayonu ya da ilçesi

1938'de Spandaryan İlçesi, 1939'da Molotof İlçesi kuruldu Böylece 1940 yılında Erivan'ın 4 ilçesi vardı:

Kirovskiy Rayon (Кировский район), Kirov Rayonu ya da ilçesi
Stalinskiy Rayon (Сталинский район), Stalin Rayonu ya da ilçesi
Molotovskiy Rayon (Молотовский район), Molotof Rayonu ya da ilçesi
Spandaryanskiy Rayon (Спандарянский район), Spandaryan Rayonu ya da ilçesi

1953 yılında Kirov İlçesi, parçalandı ve 1958'de Şahumyan İlçesi kuruldu aynı ilçe 1961 yılında Ordzhonikidze İlçesi adını aldı. 1971 yılına gelindiğinde Erivan'ın 6 ilçesi vardı:

Rayon im.26 Komissarov (Район им.26 Комиссаров), 26. Komiserlik Rayonu ya da ilçesi
Leninskiy Rayon (Ленинский район), Lenin Rayonu ya da ilçesi
Myasnikyanskiy Rayon (Мясникянский район), Myasnikyan Rayonu ya da ilçesi
Orconikidzevskiy Rayon (Орджоникидзевский район), Orconikidze Rayonu ya da ilçesi
Spandaryanskiy Rayon (Спандарянский район), Spandaryan Rayonu ya da ilçesi
Şayumyanskiy Rayon (Шаумянский район), Şayumyan Rayonu ya da ilçesi

1972'de Sovetskiy Rayon (Советский район), Sovyet Rayonu ya da ilçesi kuruldu ve Maştotskiy Rayon (Маштоцкий район), Maştot Rayonu ya da ilçesi 1986'da şekillendirildi.^[8]

1989'daki son Sovyet nüfus sayım verilerine göre Erivan'ın ilçeleri ve nüfusları tablosu:^[9]

Erivan Şehri	город Ереван	քաղաք Երևան	1,201,539
İlçe	Rusça	Ermenice	Nüfus
Sovyet	Советский район	Սովետական շրջան	279,494
Şayumyan	Шаумянский район	Շահումյանի շրջան	192,899
26. Komserlik	Район имени 26 комиссаров	26 կոմիսարների շրջան	186,754
Lenin	Ленинский район	Լենինի շրջան	138,926
Orconikidze	Орджоникидзевский район	Օրջոնիկիձեի շրջան	133,038
Maştots	Маштоцкий район	Մաշտոցի շրջան	125,620
Spandaryan	Спандарянский район	Սպանդարյան շրջան	80,580
Myasnikyan	Мясникянский район	Մյասնիկյանի շրջան	64,228

Kaynakça

^ "Erivan'ın 12 ilçesi" (Ermenice). 13 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2008.
^ (Ermenice) Երևան քաղաքի բնակչության շարժընթացը 1824-1914թթ. 4 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yerevan History Museum
^ (Ermenice) H. Tashyan, List of manuscripts (Ձեռագրաց ցուցակ)", p. 260
^ (Ermenice) Handes Amsorya («Հանդէս ամսօրեայ»), 1934, № 329 — 330
^ (Ermenice) Hovhannes Shahkhutyants, Ստորագրութիւն կաթուղիկէ Էջմիածնի և հինգ գաւառացն Արարատայ, volume II, p. 146
^ (Rusça) I. Chopin, Historical monument of the Armenian Oblast (Исторический памятник Армянской области), p. 464
^ (Ermenice) Yervand Shahaziz, The Old Yerevan (Հին Երևանը), pp. 173—174
^ (Rusça) Административно-территориальное деление города Еревана 15 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
^ (Rusça) Всесоюзная перепись населения 1989 г.: Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Erivan'ın 12 ilçesi" (Ermenice). 13 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2008.

[2] (Ermenice) Երևան քաղաքի բնակչության շարժընթացը 1824-1914թթ. 4 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yerevan History Museum

[3] (Ermenice) H. Tashyan, List of manuscripts (Ձեռագրաց ցուցակ)", p. 260

[4] (Ermenice) Handes Amsorya («Հանդէս ամսօրեայ»), 1934, № 329 — 330

[5] (Ermenice) Hovhannes Shahkhutyants, Ստորագրութիւն կաթուղիկէ Էջմիածնի և հինգ գաւառացն Արարատայ, volume II, p. 146

[6] (Rusça) I. Chopin, Historical monument of the Armenian Oblast (Исторический памятник Армянской области), p. 464

[7] (Ermenice) Yervand Shahaziz, The Old Yerevan (Հին Երևանը), pp. 173—174

[8] (Rusça) Административно-территориальное деление города Еревана 15 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi

[9] (Rusça) Всесоюзная перепись населения 1989 г.: Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]