Erzurum Ermeni Kongresi
Erzurum Ermeni Kongresi, Ermeni Devrimci Federasyonu'nun sekizinci dünya kongresi ve Osmanlı Ermenileri için Ermeni Kırımı öncesindeki dönüm noktalarından biri. Temmuz-Ağustos 1914'te düzenlenen bu kongreye özel bir heyet gönderen İttihat ve Terakki Cemiyeti, I. Dünya Savaşı'nda Kafkasya Cephesi açıldığında Rusya Ermenilerinin Rus ordusuna karşı ayaklanarak Güney Kafkasya'nın Osmanlı tarafından ele geçirilmesini kolaylaştırmaları istendi.[1][2]
.jpg)
Kongre
değiştir28 Temmuz - 14 Ağustos 1914 tarihleri arasında Erzurum'da Taşnakların liderliğinde bir kongre düzenlenir ve İttihat ve Terakki özel bir heyet gönderir.[3] Kongrenin amacı Ermenilerin olası savaş çıkması durumunda takınacakları tavrın kararlaştırılmasıdır. Osmanlı devletinde hükûmet olan İttihat ve Terakki önemli isimlerinden Naci Bey ve Bahattin Şakir'i bu kongreye yollarlar. Erzurum'da, Kafkasya'dan gelen uluslararası bir çevre halkı eşliğinde Ermeni irtibatları Arşak Vramyan, İstepan Zorya ve Haçadur Malumyan ile Osmanlı irtibatları arasında görüşmeler yapıldı. İttihat ve Terakki, Ermenilerden bazı taleplerde bulunur. İsteklerin başında Ermenilerin savaş çıkması durumunda sadık kalacaklarına dair söz vermeleri gelmektedir. Ruslara karşı savaşacak Ermeni askerler, ikinci istektir. Son olarak da, Rusya'daki Ermenilerin cephe gerisinde Osmanlılara yardım etmeleri istenmektedir. Ermenilerin yanıtı, Osmanlı Ermenilerinin Osmanlı Devleti'ne sadık oldukları ama İttihat ve Terakki hükûmetiyle aynı görüşlerde olmayıp bağımsız hareket edecekleri yönündedir. Kafkaslar'daki ayaklanma teklifine karışmayacaklarını, Rusya'daki Ermenilerin Rusya'ya sadık kalacaklarını ilettiler.[3]
Hovannisian'a göre Taşnaklar Osmanlı vatandaşları olarak vatan savunmasında üzerine düşeni yapma karar alınır.[4] Askeri tarihçi Erikson'a göre, bu toplantı sonrasında İttihat ve Terakki partisi, Osmanlı Ermenilerinin güçlü ve detaylı planlarla Rusya ile bağlantıda oldukları ve amaçlarının Osmanlı İmparatorluğu'ndan bölgeyi ayırmak olduğu sonucuna varmıştır.[5] Ahmet Esat Uras'a göre ise Taşnaklar ayaklanma kararını gizlice almışlar ve Taşnakların bu ayaklanma kararı daha sonra Osmanlı Devletinin Tehcir Kanunu'na yol açmıştır.[6]
Kaynakça
değiştir- ^ Taner Akcam, A Shameful Act, s. 136
- ^ Richard G. Hovannisian, The Armenian People from Ancient to Modern Times, 244
- ^ a b Richard G. Hovannisian, The Armenian People from Ancient to Modern Times, 244.
- ^ Richard G. Hovvanisian, Armenia on the Road to Independence 1918, Berkley, Los Angels, 1967, s.41-43.
- ^ Erickson, Edward J., 2001, Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-313-31516-9, s.97.
- ^ Ahmet Esat Uras, The Armenians in History and the Armenian Question, Belge Yayınları, İstanbul, 1987, s.596-600.