Fahri Işık
Fahri Işık (d. 27 Ekim 1944; Kileyik, Yeşilyurt, Malatya), Türk arkeolog, akademisyen.
Fahri Işık | |
|---|---|
| Doğum | 27 Ekim 1944 Kileyik, Yeşilyurt, Malatya, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Eğitim | Rhein Friedrich Wilhelm Üniversitesi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi |
| Tanınma nedeni | Patara kazılarını başlatması |
| Evlilik | Havva İşkan (e.1998) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Arkeoloji |
| Çalıştığı kurumlar | M. Akif Ersoy Ün. Akdeniz Üniversitesi Erzurum Atatürk Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Nikolaus P. Himmelman |
Patara'da 1987 yılında başlayan arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmalarına öncülük etti. Erzurum Atatürk Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi ve Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi'nde Arkeoloji bölümlerinin kuruluşunda rol aldı.
Işık, Batı Uygarlığı'nı yaratan İon kültür ve sanatının, Hellas'tan geldiği düşüncesini sorgulaması ve Helenler'e mal edilen evrensel uygarlığı yaratanların Anadolu halkları olduğu tezini ileri sürmesi ile tanınır.
Yaşamı
değiştir1944 tarihinde Malatya'nın Yeşilyurt ilçesinin Kileyik Köyünde doğdu.[1] Babası Mevlüt Bey, annesi Fahriye Hanım'dır.[2] Çiftin beş çocuğundan üçüncüsüdür.[2] Oyuncu Kenan Işık ve arkeolog Cengiz Işık'ın ağabeyidir.[3] Ailesi, o iki yaşındayken Malatya'ya taşındı. İlk ve orta öğretimini Malatya da tamamladı. TCDD memuru babasını 1957'de bir tren kazasında kaybetti.[2] Yükseköğrenimini 1965 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nin Klasik Arkeoloji ve Çağdaşı Anadolu Arkeolojisi Kürsüsü'nde tamamladı. Bu kurumda Ekrem Akurgal'ın öğrencisi oldu.
Milli Eğitim Bakanlığı bursu ile 1966 yılında Almanya'ya giderek Bonn şehrindeki Rhein Friedrich Wilhelm Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü'nde doktora çalışmalarına başladı. Doktorasını Nikolaus P. Himmelman danışmanlığında 1970'te tamamladı ve Türkiye'ye döndü.[2]
1973 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde göreve başladı. Üniversitede Arkeoloji bölümünün kurulmasını sağladı.[4] 1990 yılına kadar Atatürk Üniversitesi'nde çalışmayı sürdürdü. 1976 yılında doçent ünvanını aldı; 1983 yılında profesör oldu.[5] Anadolu lahitleri ve Likya konusunda uzmanı olan Fahri Işık,[6] Batı Anadolu Uygarlıkları konusundaki araştırmalarında ortaya koyduğu fikirler ile Anadolu Arkeolojisi konusunda yeni bir ekol oluşmasında rol oynadı.[4][7]
Işık, 1988 yılında Patara antik kentinde kazılara başladı. Kazı çalışmaları sırasında kum tepeleri arasında kaybolan Patara Deniz Feneri'ni tespit etti.[8] 1990'da, Akdeniz Üniversitesi'nde görevledirildi; Arkeoloji bölümünü ve 1992'de üniversite bünyesindeki Likya Uygarlıkları Araştırma Merkezi'ni kurdu.[9]
1998'de meslektaşı Havva İşkan ile Patara antik tiyatrosunda kıyılan nikahla evlendi.[10] 2000'de Westfalya Wilhelm Üniversitesi'nde konuk profesör olarak görev yaptı. Almanya'da Berlin, Münster, Marburg şehirlerinde, İtalya'da Roma'da, ayrıca Yunanistan ve Girit'te bilimsel araştırma ve çalışmalar yaptı.
Fahri Işık, Patara kazı başkanlığını 2009 yılında eşi Havva Hanım'a devretti. 2011 yılında Akdeniz Üniversitesi'nden emekli oldu. Işık, emekli olduktan sonra Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi'nin Arkeoloji Bölümü'nde ders verdi.
Anadolu'nun özellikle batısının gelişiminin, Eski Yunan temellerine dayandığı hususundaki ön yargıları kırmak amacıyla, kendisinin bu alandaki Almanca makalelerini derleyip Türkçeleştirdi ve Uygarlık Anadolu’da Doğdu adlı eserde topladı.[11][12] Kitap, ilk olarak 2012'de İstanbul'da basıldı. Sanatın ve yaratıcılığın çıkış yeri olarak gösterilen Hellas'ın Anadolu uygarlıklarından da etkilendiğini gösteren makalelerden oluşan eserini[11] 2019'da 150 yaprak ek metin ve 200 ek resimle genişletti.[13]
Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü tarafından Bodrum'un Ortakent beldesinde sürdürülen kurtarma kazılarına Adnan Diler ile birlikte danışmanlık yaptı.[14]
Anısı
değiştir2004 yılında kendisi için Türkçe, Almanca, İngilizce ve Fransızca toplam 74 makale içeren Anadolu'da doğdu. 60. yaşında Fahri Işık'a armağan başlıklı bir armağan kitap hazırlanmıştır.[15]
Bazı eserleri
değiştirAlmanca
değiştir- Die Koroplastik von Theangela in Karien und ihre Beziehungen zu Ostionien zwischen 560 und 270 v.Chr.,1980.
- Die offenen Felsheiligtümer Urartus und ihre Beziehungen zu denen der Hethiter und Phryger, 1995.
Türkçe
değiştir- Doğa Ana Kubaba- Tanrıçaların Ege'de Buluşması, 1999.
- Uygarlık Anadolu'da Doğdu, 2012
İngilizce
değiştir- Patara- The History and Ruins of the Capital City of Lycian League, 2000.
- Millarium Lyciae,2001.
Kaynakça
değiştir- ^ "Fahri Işık". Atatürk Üniveristesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 35. 2015. s. 9-15. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022.
- ^ a b c d Bilgehan, Zeynep (24 Temmuz 2022). "Ezber bozan Arkeoloji profesörü Fahri Işık... Antik kentte bir 'Kuvvacı'". Hürriyet. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ "Patara Antik Kenti'nin ilk kazı başkanı Fahri Işık, kardeşi Kenan Işık'ı toprağa verdi". www.gunhaber.com.tr. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ a b "Işık, Fahri, Prof. Dr". Türkiye Turizm Ansiklopedisi. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ Özkurt, Erendiz (25 Aralık 2023). "Antalya'yı arkeoloji ile tanıştıran bilim adamı: Prof. Dr. Fahri Işık". Antalya Ekspres. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ "Fahri Işık". www.biyografya.com. 29 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022.
- ^ Kongar, Emre. "Mitoloji: Yunan mı, Anadolu mu?". Cumhuriyet. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ ntv.com.tr (23 Mayıs 2019). "Patara Deniz Feneri orijinal taşlarla yükselecek". NTV Haber. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ Gürbey, Nujin (Ocak 2019). "Kuram, Fahri Işık". 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ Kunar, Selma (26 Ekim 2016). "Birbirlerini 18 yıl sonra farkeden arkeolog çiftin hikayesi". Hürriyet. 22 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ a b Ekiz, Osman Çağlar. "F. IŞIK, Uygarlık Anadolu'da Doğdu. İstanbul 2012. Ege Yayınları, 499 sayfa (536 resim). Çev.: Fahri IŞIK – Erhan BOZKURT. ISBN 9786055607890". 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ Şen, Elifsu Dilek. "Patara'nın hafiri Fahri Işık". Dokuz8 Haber. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ Işık, Fahri (1 Ocak 2019). ""Uygarlık Anadolu'dan Doğdu", Yeni Baskısı Üzerine Fahri Işık'la Bi-r Söyleşi, Nezih Başgelen, Arkeoloji ve Sanat 162, 2019, 173-186". Arkeoloji ve Sanat. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ "Bodrum'da 3 bin 500 yıllık tarih". Milliyet sanat. 3 Ağustos 2013. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
- ^ "Anadolu'da Doğdu - 60. Yaşında Fahri Işık'a Armağan". egeyayinlari.com.tr. 20 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2024.
Dış bağlantılar
değiştir- Uygarlık Anadolu'dan Doğdu video serisi, İş Sanat, 2022