Fanerozoyik
Fanerozoyik (veya Fanerozoyik Üst Zaman), bol miktarda hayvan ve bitki varlığının görüldüğü, jeolojik zaman cetvelindeki mevcut üst zamandır. 538,8 milyon yıl öncesinden günümüze kadar uzanır.[1] Hayvanların evrimleşerek fosil kayıtlarında da görülen ilk sert kabuklara sahip olduğu Kambriyen Dönem ile başlar. Pre-kambriyen olarak adlandırılan Fanerozoyik'ten önceki zaman dilimi, Hadeen, Arkeen ve Proterozoyik olmak üzere üç üst zamana bölünmüştür.
| Fanerozoyik | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
538,8 ± 0,2 - 0 myö | |||||||
 Fanerozoyik'in on iki döneminin her birindeki fauna ve flora. Sol üstten itibaren: Kambriyen, Ordovisiyen, Silüriyen, Devoniyen, Karbonifer, Permiyen, Triyas, Jura, Kretase, Paleojen, Neojen, ve Kuvaterner canlı türleri. | |||||||
| Kronoloji | |||||||
| |||||||
| Etimoloji | |||||||
| Diğer telaffuz(lar) | Fanerozoik | ||||||
| Kullanım bilgisi | |||||||
| Gök cismi | Dünya | ||||||
| Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | ||||||
| Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | ||||||
| Tanım | |||||||
| Kronolojik birim | Üst zaman | ||||||
| Stratigrafik birim | Eonotem | ||||||
| İlk öneren | George Halcott Chadwick, 1930 | ||||||
| Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | ||||||
| Alt sınırını belirleyen | İknofosil Treptichnus pedum'un ortaya çıkışı | ||||||
| Alt sınır KSKN | Fortune Head kesiti, Newfoundland, Kanada 47°04′34″N 55°49′52″W / 47.0762°K 55.8310°B | ||||||
| KSKN onayı | 1992 | ||||||
| Üst sınırını belirleyen | Uygulanamaz | ||||||
| Üst sınır KSKN | Uygulanamaz | ||||||
| KSKN onayı | Uygulanamaz | ||||||
| Atmosfer ve iklim verileri | |||||||
Fanerozoyik zaman aralığı, bir dizi hayvan şubesinin fosilleşmiş kanıtlarının jeolojik kayıtlarda aniden ortaya çıkmasıyla başlar. Bunlar arasında bu şubelerin çeşitli biçimlere evrimi; karmaşık bitkilerin ortaya çıkışı ve gelişimi; balıkların evrimi; böceklerin ve dört üyelilerin ortaya çıkışı; ve modern faunanın gelişimi gibi örnekler sayılabilir. Karada yaşayan bitkiler erken Fanerozoyik'te ortaya çıktı. Bu süre zarfında tektonik kuvvetler kıtaları hareket ettirerek hepsini Pangea (yerküre tarihinde son oluşan süperkıta) olarak bilinen tek bir kara kütlesinde toplamış ve Pangea da daha sonra günümüzdeki kıtalara ayrılmıştır.
Kelime kökeni
değiştirFanerozoyik terimi, Grekçe görünür anlamına gelen φανερός (phanerós) ve yaşam anlamına gelen ζωή (zōḗ) sözcüklerinden türemiştir. Çünkü bir zamanlar yaşamın bu üst zamanın ilk dönemi olan Kambriyen'de başladığına inanılıyordu. "Fanerozoyik" terimi, 1930'da Amerikalı jeolog George Halcott Chadwick (1876-1953) tarafından üretildi.[2][3]
Ayrıca bakınız
değiştir- Paleoklimatoloji - Eski zamanlardaki iklimin değişikliklerinin incelendiği bilim dalı.
Kaynakça
değiştirÖzel
- ^ "Stratigraphic Chart 2022" (PDF). International Stratigraphic Commission. February 2022. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2022.
- ^ Chadwick, G.H. (1930). "Subdivision of geologic time". Bulletin of the Geological Society of America. 41: 47-48.
- ^ Harland, B., (Ed.) (1990). A geologic timescale 1989. Cambridge: Cambridge University Press. s. 30. ISBN 0-521-38361-7.
Genel
- Markov, Alexander V.; Korotayev, Andrey V. (2007). "Phanerozoic marine biodiversity follows a hyperbolic trend". Palaeoworld. 16 (4): 311-318. doi:10.1016/j.palwor.2007.01.002. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- Miller, K. G.; Kominz, M. A.; Browning, J. V.; Wright, J. D.; Mountain, G. S.; Katz, M. E.; Sugarman, P. J.; Cramer, B. S.; Christie-Blick, N; Pekar, S. F. (2005). "The Phanerozoic record of global sea-level change" (PDF). Science. 310 (5752): 1293-1298. Bibcode:2005Sci...310.1293M. doi:10.1126/science.1116412. PMID 16311326. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
Dış bağlantılar
değiştir
- Phanerozoic (chronostratigraphy scale) 8 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.