Ferruh Bozbeyli
Ahmet Ferruh Bozbeyli (21 Ocak 1927,[1] Pazarcık, Kahramanmaraş - 28 Temmuz 2019, Ankara), Türk siyasetçi. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığı (1965-70) ve Demokratik Parti genel başkanlığı yaptı (1970-78).
| Ferruh Bozbeyli | |
|---|---|
| |
| 10. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı | |
| Görev süresi 22 Ekim 1965 - 1 Kasım 1970 | |
| Yerine geldiği | Fuat Sirmen |
| Yerine gelen | Sabit Osman Avcı |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 12., 13., 14. ve 15. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 25 Ekim 1961 - 5 Haziran 1977 | |
| Seçim bölgesi | 1961 – İstanbul 1965 – İstanbul 1969 – İstanbul 1973 – İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 21 Ocak 1927 Pazarcık, Kahramanmaraş, Türkiye |
| Ölüm | 28 Temmuz 2019 (92 yaşında) |
| Defin yeri | Devlet Mezarlığı, Ankara |
| Partisi | Adalet Partisi (1961-1970) Demokratik Parti (1970-1978) |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Hukukçu |
Yaşamı
değiştirBabası Sıddık Bey’in memuriyeti sebebi ile okul hayatı değişik şehirlerde sürdü, ilkokulu Pazarcık ve Islahiye’de, ortaokulu ise Gaziantep ve İskenderun’da gören Bozbeyli, Antakya Erkek Lisesi’nden 1947 yılında mezun oldu.[2]
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Bir süre avukatlık yapan Bozbeyli, 27 Mayıs Dönemi'nde Demokrat Partililerden (DP) Osman Turan'ın savunmasını yaptı.[3] 1961'de siyasete atılarak Adalet Partisi'nden (AP) İstanbul milletvekili seçildi. Bu dönemde AP meclis grubu başkanlığı ve TBMM başkanvekilliği görevlerinde bulundu. 1965 genel seçimlerinde yeniden İstanbul milletvekili seçildi ve partisinin mecliste çoğunluğu sağlamasıyla TBMM Başkanlığına getirildi. Bu göreve 1967 ve 1969'da iki kez daha seçildi.
Taner Demirel, Bozbeyli'nin 70'li sağ
politikalara ve Süleyman Demirel'e dair düşüncelerini anlatırken.[6]
AP içinde genel başkan Süleyman Demirel'e karşıt grupta yer alarak, Ekim 1970'te TBMM Başkanlığından, bir ay sonra da, Saadettin Bilgiç'in başını çektiği "41'ler" denilen grupla AP'den ayrıldı. Yine bu grupla birlikte Demokratik Parti'nin (DP) kurucuları arasında yer aldı ve genel başkanlığa seçildi.
1973 cumhurbaşkanlığı seçiminde aday oldu ancak seçilemedi. Partisi ilk genel seçimi olan 1973 genel seçimlerinde % 11,89 oy oranıyla parlamentoda 45 sandalye kazandı, Bozbeyli de yine İstanbul milletvekili olarak parlamentoya seçildi. DP, Mart 1975'te I. Milliyetçi Cephe hükümetinin kuruluş hazırlıkları sırasında parçalandı. Saadettin Bilgiç ve arkadaşları DP'nin çoğunluğunu da sürükleyerek AP'ye geri dönerken, Bozbeyli DP'de kaldı ve genel başkanlık görevini yürütmeye devam etti. Bu nedenle güç kaybeden DP'nin yüzde 1,85 oranında oy aldığı 1977 genel seçimlerinde milletvekili seçilemeyince önce DP genel başkanlığından (Aralık 1978), ardından da aktif siyasetten çekildi.
1978'de Türkiye İş Bankası 54. Genel Kurul Toplantısı’nda yönetim kurulu üyeliğine seçildi,[7] 1990-1992 yılları arasında da yönetim kurulu başkanlığı yaptı.
28 Temmuz 2019 tarihinde tedavi gördüğü hastahanede öldü. Cenazesi Devlet Mezarlığı'nda toprağa verildi.[8]
Külliyatı
değiştirMakaleleri
değiştir- Bozbeyli, Ferruh (Ocak-Şubat-Mart 1976). "Hocamız Nurettin Topçu". Hareket Dergisi. 6 (112). Hece Yayınları. s. 51.
- Bozbeyli, Ferruh (1993). "Liderler Muhalefette Doğru Söyler, İktidarda Şaşar". Alkan, Türker (Ed.). Siyasal Ahlak ve Siyasal Ahlaksızlık. Bilgi Yayınevi. ss. 249-254. ISBN 9789754944136.
- Bozbeyli, Ferruh (Ocak 2006). "Nurettin Topçu Özel Sayısı". Hece, 109. Ankara: Hece Yayınları. s. 467-469. ISSN 1301-210X. OCLC 42731849.
- Bozbeyli, Ferruh (Eylül-Aralık 1998). "Siyaset Ahlâkı ve Toplum". Yeni Türkiye, Cumhuriyet özel sayısı 1923-1998 dönemi değerlendirmesi. Yeni Türkiye yayınları. ss. 23-24. ISSN 1300-4174. OCLC 42586447.
Kitapları
değiştir- Türkiye'de Siyasal Partilerin Ekonomik ve Sosyal Görüşleri (1969),” üç cilttir. Birinci ve İkinci Kalkınma Planlarının TBMM’deki tartışmaları meclis tutanaklarından aktarılmış, CHP ve AP ile birlikte dönemin siyasi partilerin ekonomik ve sosyal görüşlerini yansıtır.
- Demokratik Sağ. 1976., kavramın ne olduğu, ekonomik, siyasi, sosyal yönlerini ele alırken eğitim ve kalkınma, milli savunma ve dış siyaset, demokratik hukuk devleti bakış açısını ortaya koyar.
- Birinci Cemre (1977)
- Alaca Siyaset (2000) birbirinin devamı olan bu iki kitap dönem tanıklıklarının hikâyeler şeklinde paylaşır
- Politika Sanatı (1980), kurucu başkanı olduğu Türk Milli Kültür Vakfı’nda verdiği seminerin metnidir.
- Yalnız Demokrat isimli kitabı Haziran 2009'da yayımladı.[9] Tam bir hatırat ve bir dönemin siyasetini ortaya koyan dönem kitabıdır.
Kaynakça
değiştir- ^ Işık, İhsan (2004). Türkiye yazarlar ansiklopedisi. ISBN 9789759331054. 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.
- ^ YILMAZ, Tuncer, (Ed.) (Haziran 2013). TARİHE DÜŞÜLEN NOTLAR – 3 (1920 – 2013) (PDF). Ankara: TBMM Basımevi. 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Aralık 2021.
- ^ "TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma komisyonu 2 nolu toplantı tutanağı" (PDF). tbmm.gov.tr. TBMM. 31 Ekim 2012. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Bozbeyli 1976, ss. 53, 169.
- ^ Bozbeyli 1976, s. 44.
- ^ Çiğdem, Ahmet, (Ed.) (2001). "Ferruh Bozbeyli" (PDF). Modern Türkiye'de siyasî düşünce - Muhafazakârlık. 5 (1. baskı bas.). Cağaloğlu, İstanbul: İletişim. ISBN 978-975-05-0155-5.
- ^ "Bozbeyli:«Demirel isterse,kamuoyuna milletvekilliğine başladığımız günden bugüne mal varlıklarımızı beyan edelim»". Milliyet. 17 Haziran 1978. s. 8. 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "TBMM eski Başkanı Ahmet Ferruh Bozbeyli, hayatını kaybetti!". MSN. 29 Temmuz 2019. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019.
- ^ Ferruh Bozbeyli, Yalnız Demokrat, Timaş Yayınları, Haziran 2009 31 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-263-997-3
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Fuat Sirmen |
10. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı 22 Ekim 1965 - 1 Kasım 1970 |
Sonra gelen: Sabit Osman Avcı |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Yeni makam |
Demokratik Parti Genel Başkanı 18 Aralık 1970 - 18 Aralık 1978 |
Sonra gelen: Mehmet Faruk Sükan |