Fizyoterapide etik
Fizyoterapide etik, fizyoterapistlerin mesleki uygulamalarında rehberlik eden ahlaki ilkeleri ve davranış kurallarını kapsar. Etik, fizyoterapistlerin hasta haklarına, mesleki sorumluluklarına ve topluma karşı görevlerine uygun şekilde hareket etmelerini sağlar. Fizyoterapide etik kurallar, meslek mensuplarının profesyonelliklerini korumalarına ve hastalarına en yüksek düzeyde bakım sunmalarına yardımcı olur.[1]
Tarihçe
değiştirFizyoterapide etik ilkeleri, mesleğin modern tıptaki öneminin artmasıyla birlikte gelişmiştir. 20. yüzyılın başlarında fizyoterapi, tıbbi rehabilitasyonun önemli bir parçası olarak kabul edilmeye başlandı. Bu süreçte, hastalara verilen hizmetlerin kalitesini artırmak ve meslektaşlar arası ilişkileri düzenlemek amacıyla etik kurallar geliştirilmiştir. Ulusal ve uluslararası fizyoterapi dernekleri, zamanla bu kuralları benimsemiş ve fizyoterapistlerin uygulamalarında bu ilkelere bağlı kalmalarını teşvik etmiştir.[2][3][4]
Temel etik ilkeler
değiştirFizyoterapide etik, genellikle dört temel ilkeye[5] dayanır:
- Yararlılık: Fizyoterapistler, hastaların sağlığını ve refahını en üst düzeye çıkarmak için çalışmalıdır. Bu ilke, hastalara zarar vermeme yükümlülüğünü de içerir. Tedavi planları, hastaların yararına olacak şekilde düzenlenmeli ve olası riskler en aza indirilmelidir.
- Otonomi: Hastaların kendi tedavisi süreçlerine dair kararlar alabilme hakkı vardır. Fizyoterapistler, hastalarına bilgilendirilmiş onam sunmalı ve tedavi seçeneklerini açık bir şekilde açıklamalıdır. Hastaların kararlarına saygı gösterimesi esastır.[6]
- Adalet: Fizyoterapistler, tedavi hizmetlerini adil ve eşit bir şekilde sunmalıdır. Irk, cinsiyet, etnik köken veya sosyal statü gibi faktörlere dayalı ayrımcılık yapmaktan kaçınılmalıdır.
- Gizlilik: Hastaların kişisel ve tıbbi bilgileri gizli tutulmalıdır. Fizyoterapistler, bu bilgilerin yalnızca hastanın onayıyla ve yasalar çerçevesinde paylaşılması gerektiğinin bilince olmalıdır.
Fizyoterapide etik sorunlar
değiştirFizyoterapistler, mesleklerini icra ederken çeşitli etik sorunlarla karşılaşabilirler. Bu durumlar, hastanın çıkarları ile meslektaşların, kurumların veya toplumun beklentileri arasında bir denge kurmayı gerektirebilir. Örneğin, bir hastanın tedaviye devam etme isteğine rağmen tedaviye klinik olarak ihtiyaç duymaması, fizyoterapistin etik bir karar vermesini gerektirebilir.[7]
Etik kurallar ve kılavuzlar
değiştirBirçok ülkenin fizyoterapi dernekleri, üyelerinin uyması gereken etik kurallar ve kılavuzlar belirlemiştir. Bu kurallar, mesleki sorumlulukları, hasta haklarını ve meslektaşlar arası ilişkileri düzenler. Örneğin, Amerikan Fizyoterapi Derneği (APTA)[8] ve Dünya Fizyoterapi Konfederasyonu (WCPT),[9] üyelerine rehberlik eden kapsamlı etik kılavuzlara sahiptir.[10]
Kaynakça
değiştir- ^ "Etik Prensipler". fizyoterapistler.org.tr. 21 Ekim 2018. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Ashcroft, R (30 Haziran 2005). "Medical ethics: a case based approach". Journal of Medical Ethics (İngilizce). 31 (7): e10-e10. doi:10.1136/jme.2002.002659. ISSN 0306-6800. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Örnek Büken, Nüket; Zeybek Ünsal, Çağrı (2022). Ethics of Medical Informatics. Istanbul University Press. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Eren Artan, Ayten (2020), Psikolojik Danışmanların Çoklu İlişkileri, Sınırlar ve Meslek Etiği, Ankara Pegem Akademi Yayıncılık, ss. 134-172, erişim tarihi: 2 Eylül 2024
- ^ Gürses, H. Nilgün; Alemdaroğlu, İpek; Tanriverdi, Müberra (Nisan 2014). "Türkiye'de Fizyoterapi ve rehabilitasyon fakülte bölümü/yüksekokullarinin incelenmesi ve müfredat analizi". Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi/Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation. 25 (1). doi:10.7603/s40680-014-0003-z. ISSN 2148-0109. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Çelik, Halil İbrahim (27 Ağustos 2018). "PRETERM VE TERM BEBEKLERDE DUYUSAL İŞLEMLEME BECERİSİNİN İNCELENMESİ". Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi. doi:10.21653/tjpr.343255. ISSN 1300-8757. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ "Fizyoterapistlik mesleği etik kuralları • Momentum Sağlık". Momentum Sağlık. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ "American Physical Therapy Association Bylaws and Code of Ethics". Physical Therapy (İngilizce). 46 (4): 404-405. 1 Nisan 1966. doi:10.1093/ptj/46.4.404. ISSN 0031-9023. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ "World Confederation for Physical Therapy (WCPT)". International Year Book and Statesmen's Who's Who (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.
- ^ Akbulut Bayrak, Arife; Karadağ, Mehmet; Toprak Çelenay, Şeyda (25 Eylül 2016). "UZAKTAN EĞİTİM GÖREN FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK PERFORMANSINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ". İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. doi:10.61399/ikcusbfd.1360431. ISSN 2458-9799. Erişim tarihi: 2 Eylül 2024.