François Truffaut
François Roland Truffautsöylenişi 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (d. 6 Şubat 1932, Paris - ö. 21 Ekim 1984, Neuilly-sur-Seine), Fransız yönetmen, senarist, oyuncu ve Fransız Yeni Dalga akımının kurucularından.
François Truffaut | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | François Roland Truffaut 6 Şubat 1932 Paris, Fransa |
| Ölüm | 21 Kasım 1984 (52 yaşında) Neuilly-sur-Seine, Hauts-de-Seine, Fransa |
| Meslek | Fransız sinema yönetmeni, senarist ve oyuncu |
| Evlilik | Madeleine Morgenstern (1957-1965) |
| Çocuk(lar) | Laura (d. 1959) Eva (d. 1961) Joséphine (d. 1983) |
Evlilik dışı bir ilişkinin çocuğu olarak 1932 yılında dünyaya geldi. Anneannesi, üvey babası ve annesi üçgeninde yetişti. Yahudi bir diş hekimi olan gerçek babasıyla asla tanışmadı. Kitaplara gömülü zor bir çocukluk ve ergenlik dönemi geçirmesi, onu derinden etkiledi. François Truffaut, 26 yaşında çektiği 400 Darbe adlı filmin de geniş ölçüde o günleri anlatan otobiyografik bir çalışma olduğunu söyler.
Sanat yaşamı
değiştir
1950'li yılların ikinci yarısında Avrupa'daki Yeni Dalga akımının öncülerinden olan François Truffaut'nun sinema serüveni ünlü "Cahiers du cinéma" dergisinde film eleştirmeni ve sinema tarihçisi olarak başladı. Truffaut'nun 1954'te bu dergide yayınlanan ve bir filmin asıl yaratıcısının yönetmen olduğunu savunan "auteur teorisi", bir nesle ilham kaynağı oldu. O dönemlerde kısa filmler yapmaya başlayan Truffaut, ünlü yönetmen Roberto Rosselini'nin asistanlığını yaptıktan sonra 1959'da ilk filmi "400 Darbe"ye imza attı. Yarı otobiyografik film, Jean Pierre Leaud'nun oynadığı Antoine Doinel'in zor geçen ergenlik dönemini öykülüyordu. Yönetmene En İyi Senaryo Akademi Ödülü adaylığı ve Cannes'da en iyi yönetmen ödülü getiren filmden sonra Truffaut, zaman zaman Doinel'e geri dönecek ve hep Leaud'nun oynadığı karakterin yetişkinliğe geçişini sinemaseverlere sunmaya devam edecekti.
Antoine Doinel'ın öyküsü üç filmde daha sürdü. Çalınmış Buseler’de (Baisers Voles, 1968), sevgi ve sıcaklık arayan bir dedektifti. Antoine çocukluk aşkı Christine Darbon (Claude Jade) evlenecek. Aile Yuvası’nda (Domicile conjugal, 1970) Antoine ve Christine evliyiz. Ayrıca artık bir çiftin hikâyesi.. Kaçak Aşık (L'amour en fuite, 1970) filminde, Antoine ve Christine boşanma, ancak birkaç arkadaş kalır.. Antoine Doinel hayal ürünü bir kişiydi, ama bir bakıma da Truffaut idi. Onun alter egosuydu. Jean-Pierre Leaud, bu kişiliği başarıyla canlandırdı. François Truffaut ve Claude Jade meşgul edildi gibi, aynı zamanda onların kişilik filmi döngüsünde yansıtır.
"400 Darbe"nin ticari ve eleştirel anlamdaki başarısı Truffaut'nun uluslararası arenada tanınmasını sağladı. 1960 yılında çektiği sonraki filmi "Tirez sur le pianiste", B-sınıfı Amerikan filmlerden esinlenmiş, hınzır bir zeka ve teknik erdemlerle zenginleştirilmiş daha karmaşık bir duyarlılık yansıtıyordu. I. Dünya Savaşı sonrası yıllarda iki erkek, bir kadın üç arkadaşın öyküsünü anlattığı "Jules ve Jim" ise daha sonradan bazı eleştirmenlerce Truffaut'nun en iyi filmi olarak nitelendirilecekti.
Truffaut, Jean-Luc Godard ve Claude Lelouch ile beraber 68 protestolarına destek vermek için 18 Mayıs'ta Cannes Film Festivalinin sinema perdelerine asılıp açılışı durdurmuşlardır.
"400 Darbe" ve "Jules ve Jim"de, Jena Renoir'a saygı gösterisinde bulunan Truffaut'nun "Tirez sur le pianiste" ve birçok diğer filmi onun daha karanlık, daha ironik yüzünü sergileyecekti. "La Peau douce", "La Sirène du Mississippi", "Vivement dimanche" ve özellikle "Baisers volés", onun Amerikan gerilimlerine duyduğu ilgi ve sevgiyi yansıtırken, Ray Bradbury'nin ünlü "Fahrenheit 451"ini sinemaya uyarlayarak bilimkurgu türünü; "L'Enfant sauvage", "L'Histoire d'Adèle H.", "La Chambre verte" ve "Le Dernier Metro - Son Metro" ile de dönem filmlerini ele alacaktı. "Kadınları Seven Adam" ve "La Femme d'à côté"de ise Truffaut aşk acılarını öykülüyordu.
Bazı eleştirmenler Truffaut'nun son dönem filmlerinin, ilk dönemindeki kalitenin çok altında kaldığını söyleseler de Joseph McBride, "Eğer Truffaut'nun ilk eserlerindeki olağanüstü kamera hareketleri, nefes kesen kurgu ve keyif duygusu, daha sonraki filmlerinde daha az belirginse bunun sebebi anlatım ve tarzda daha bilinçli bir yaklaşım ve duygusal zenginliğin artmasıdır" diyordu. Truffaut, "La Nuit américaine" ile 1973'te en iyi yabancı film Oscar'ını kazandı, en iyi yönetmen ve senaryo dallarında Oscar'a aday gösterildi.
Truffaut, sadece kameranın arkasında kalmadı; zaman zaman oyunculuğa da soyundu. "L'Enfant sauvage", "La Nuit américaine" ve "L'Histoire d'Adèle H."de küçük roller üstlenen Truffaut, "La Chambre verte"de başrole soyunurken, Steven Spielberg'in "Close Encounters Of The Third Kind - Üçüncü Türle Yakınlaşmalar"ında da Steven Spielberg ile oyuncu olarak çalışmış oldu.
Yeni Dalga'nın en önemli isimlerinden, "auteur teorisi"nin babasıdır. Truffaut Temmuz 1983'te France Gall - Michael Berger çiftini ziyarete gittiğinde inme geçirdi. Kendisine Beyin tümörü teşhisi konuldu. 1984'te yakın arkadaşı Miloš Forman'ın Amadeus filminin prömiyerine davetli olduğu gün hastalığı ağırlaşıp hastaneye kaldırıldı. Ölmeden önce "Küçük Hırsız" filmi üzerinde çalışmaktaydı. Truffaut'nun vasiyet filmini daha sonra Claude Miller beyazperdeye aktardı.
Filmleri
değiştir- 400 Darbe - Les 400 coups (1959): Jean-Pierre Léaud
- Piyanisti Vurun - (Tirez sur le pianiste) (1960): Charles Aznavour
- Antoine et Colette (1962): Jean-Pierre Léaud
- Unutulmayan Sevgili - (Jules ve Jim) (1962): Jeanne Moreau, Oskar Werner
- Yumuşak Ten - (La Peau douce) (1964): Jean Desailly, Françoise Dorléac
- Değişen Dünyanın İnsanları - (Fahrenheit 451) (1966): Oskar Werner, Julie Christie
- Siyah Gelinlik - (La mariée était en noir) (1968): Jeanne Moreau, Charles Denner
- Çalınmış Buseler - (Baisers volés) (1968): Jean-Pierre Léaud, Claude Jade
- Evlenmekten Korkmuyorum - (La Sirène du Mississippi) (1969): Jean-Paul Belmondo, Catherine Deneuve
- L'Enfant sauvage (1969): Jean-Pierre Cargol, François Truffaut
- Domicile conjugal (1970): Jean-Pierre Léaud, Claude Jade
- Les deux anglaises et le continent (1971): Jean-Pierre Léaud
- Genç ve Güzel - Une belle fille comme moi (1972): Bernadette Lafont, Claude Brasseur, Charles Denner
- Güneşte Gece - (La nuit Américaine) (1973): Jean-Pierre Léaud, Jacqueline Bisset
- Adele H'nın Öyküsü - (L'Histoire d'Adèle H.) (1975): Isabelle Adjani, Bruce Robinson
- L'Argent de poche (1976): enfants
- L'Homme qui aimait les femmes (1977): Charles Denner, Brigitte Fossey
- Yeşil Oda - (La Chambre verte) (1978): François Truffaut, Nathalie Baye
- L'amour en fuite (1979): Jean-Pierre Léaud, Claude Jade
- Son Metro - (Le dernier métro) (1980): Catherine Deneuve, Gérard Depardieu
- Komşu Kadın - (La Femme d'à côté) (1981): Gérard Depardieu, Fanny Ardant
- Neşeli Pazar - (Vivement dimanche!) (1983): Fanny Ardant, Jean-Louis Trintignant[1]
Kaynakça
değiştir- ^ 100 Yılın 100 Yönetmeni. Atilla Dorsay. Remzi Kitabevi 1995 s.433 Filmlerin Türkçe adları için referans
Dış bağlantılar
değiştir- IMDB sayfası
- Sinema.com
- biyografi.info - biyografisi 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.