Fuat Uzkınay
Fuat Uzkınay tam adı ile Ali Fuat Uzkınay (1888, Üsküdar - 29 Mart 1956 - İstanbul), Türk yönetmen ve yapımcı. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışını filme alarak Türk sinema tarihinde film çeken ilk kişi oldu.
Fuat Özkınay | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Ali Fuat Bey 1888 Üsküdar, Konstantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 29 Mart 1956 (68 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı |
| Milliyet | Osmanlı Türkü |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Eğitim | İstanbul Sultanisi Darülfünun |
| Meslek | Film yönetmeni, yapımcı, görüntü yönetmeni |
| Etkin yıllar | 1914-1956 |
| Önemli eser(ler) | Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı |
Hayatı
değiştirAli Fuat Bey 1888 yılında Üsküdar'da doğdu.[1] İlk ve ortaöğrenimini İstanbul'da tamamladı. İstanbul Sultanisi'ni bitirdikten sonra İstanbul Dâr-ül Fünûn'un fizik-kimya bölümüne girdi. Türkiye'de sinemaya olan ilginin artmasıyla birlikte Uzkınay'ın da dikkatini çeken sinema sanatı, onun dahiliye müdürlüğü yaptığı okulda öğrencilere sinemayı tanıtan ve öğreten dersler vermesini sağladı. Şehzadebaşı'nda Millî Sinema adı verilen ve daha sonra "Ali Efendi Sineması" adını alan ilk Türk sinemasının 19 Mart 1914 tarihinde açılmasında Uzkınay'ın büyük emeği geçmiştir. Türkiye'de sinemayı halka ilk tanıtan Sigmund Weinberg'den sinema oynatıcısının kullanılmasını öğrendi.
Askerliğini yaparken 14 Kasım 1914 Cumartesi günü Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışını 150 metrelik filme çekerek, Türk sinemasında ilk kez film çeken kişi oldu. Bir yıl sonra (1915) Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD) kurulunca, kurumun başına Sigmund Weinberg getirilirken, yardımcısı Fuat Uzkınay oldu. Uzkınay, 1916'da MOSD'un başına getirildi. Almanya'da filmcilik konusunda eğitim gördü. İlk konulu film olan Himmet Ağa'nın İzdivacını büyük zorluklarla bitirebildi. Ordudan 1954'te emekli olan Fuat Uzkınay, 1956'da öldü.
Ankara'da bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri Foto Film Merkezi Komutanlığı'nın bir stüdyosuna hizmetlerinden dolayı Uzkınay'ın adı verildi.[2] Ali Fuat Uzkınay 29 Mart 1956 tarihinde 68 yaşında İstanbul'da öldü. Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.
Filmografi
değiştirYönetmen
değiştir- İzmir Zaferi / İstiklal - 1942
- Zafer Yollarında - 1923
- Himmet Ağa'nın İzdivacı - 1918
- Leblebici Horhor Ağa - 1916
- Meclis-i Mebusan-ı Osmani'nin 1330 senesi devre-i içtimaiyyesi resm-i küşadı - 1914[3]
- Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı - 1914
Yapımcı
değiştir- Bican Efendi Mektep Hocası - 1921
- Bican Efendi'nin Rüyası - 1921
- Binnaz - 1919
- Mürebbiye - 1919
- Himmet Ağa'nın İzdivacı - 1918
- Bican Efendi Vekilharç - 1917
Görüntü yönetmeni
değiştir- Boğaziçi Esrarı / Nur Baba - 1922
- Bican Efendi Mektep Hocası - 1921
- Bican Efendi'nin Rüyası - 1921
- Binnaz - 1919
- Mürebbiye - 1919
- Tombul Aşığın Dört Sevgilisi - 1919
- Himmet Ağa'nın İzdivacı - 1918
- Bican Efendi Vekilharç - 1917
- Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı - 1914
Eser
değiştir- Zafer Yollarında - 1923
Kaynakça
değiştir- ^ Kutlar, Onat. "Türk Sinemasının Altmışıncı Yılı ve İlk Türk Filmini Çeviren Fuat Uzkınay". Türk Sineması Araştırmaları. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016.
- ^ Nijat Özön (Mart 1970). "İlk Türk Sinemacısı: Fuat Uzkınay". Türk Sinematek Derneği.
- ^ Odabaşı, İ. Arda (Kış 2018). "Ayastefanos Filminin Yapımcısı ve Gösterim Programı (Ayastefanos Filmi Hakkında Yeni Bilgiler II)". Müteferrika, 54. İstanbul: Müteferrika Yayınları. ss. 135-144. ISSN 1300-6479.
Dış bağlantılar
değiştir- Fuat Uzkınay hakkında arşiv (Mustafa Çetin)
- IMDb'de Fuat Uzkinay 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinema Türk'te Fuat Uzkinay 6 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.