Görükle, Nilüfer
Görükle, Bursa ilinin Nilüfer ilçesine bağlı bir semttir.
| Görükle | |
|---|---|
 Yerleşim Caddesi, Görükle | |
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 | |
Koordinatlar: 40°13′55″N 28°50′20″E / 40.232°K 28.839°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Bursa |
| İlçe | Nilüfer |
| Coğrafi bölge | Marmara |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 50 m |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 224 |
Cumhuriyet öncesinde bir Rum köyü olan Görükle, Cumhuriyet yıllarında bir mübadele köyü olmuş; Uludağ Üniversitesi'nin ana yerleşkesinin, köyün merası üzerinde inşa edilmesinden sonra ağırlıklı olarak öğrencilerin yaşadığı bir kentsel alan haline gelmiştir.
Konum
değiştirBursa-İzmir karayolunun hemen yanında yer alır. Bursa şehrinin batı çıkışındaki son yerleşim alanlarından biridir. Bursa şehir merkezine 23 km. uzaklıktadır.
Kuzeyinde Mudanya, Tirilye semtleri ve Marmara Denizi, güneyinde Hasanağa ve Kayapa konut yerleşim bölgeleri, doğusunda merkez ilçeler olan Nilüfer ve Osmangazi, batısında Gölyazı Köyü ve Uluabat Gölü gibi turistik yerleşim bölgeleri yer alır.
Tarihçe
değiştirGörükle, 16. yüzyıl Osmanlı kayıtlarında Kite Kazası’na bağlı ‘Görüklü’ Köyü olarak geçmektedir.[2] Adının Bizans kaynaklarında Kouboukleia, Osmanlı tahrir defterlerinde de Kübüliye biçimiyle yazıldığı görülmüştür.[3]
Burada 11. yüzyıldaki Türk akınları sırasında veya Bursa'nın Osmanlılar tarafından kuşatıldığı yıllarda inşa edilmiş bir kale bulunmakta idi. Bizans tarihçisi Yoeryos Pahimeris’in kayıtlarına göre Görükle Kalesi 1308 yılında Osmanlılar tarafından fethedilmiş ve Bursa'nın fethi sürecindeki ilk basamaklardan birisi olmuştur.[4]
Sultan Murad ile I. Mehmet’ın vakıf köyü olan Görükle, Ağustos 1922 tarihinden önce Rumca konuşan yaklaşık 400 haneden oluşmaktaydı.[4] Dini olarak Gölyazı (Apollanias) Kilisesi’ne bağlı idi. Köy sakinleri tahıl çiftçiliği, hayvancılık, bağcılık ve ipekböcekçiliği ile uğraşırdı.
Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadesi sonucu köyün Rum halkı Görükle'den ayrılmış ve 1924 yılında Yunanistan’ın Langaza kazasının Sufa, Kaval, Evca, Beyran köylerinden gelen göçmenler köye yerleştirilmiştir. Ayrıca Kavala'dan gelen Pomaklar da köye yerleştirilmiştir.[3] Mübadele'den önce Rumlar'ın bıraktığı arazilerin çoğu zeytinlik, dutluk ve bağlık idi. Göçmenler zeytinciliği ve kozacılığı öğrenmişler; gelmiş oldukları yerde tütüncülük ile uğraşan bazıları Bursa’daki tütüncülüğün gelişmesine katkı sağlamışlardır.[4] Özellikle 1940’lı yıllardan itibaren kozacılık Görükle’de tekrar önemli hale geldi. 1971 yılında köyün kuzey kısmında “Görükle Tohum İstihsal Kooperatifi” kuruldu ve İpekböcekçiliği Enstitüsü ile iş birliği halinde çalışıldı.[4]
1955 yılında 16 köyün bağlı olduğu bir bucak merkezi olan Görükle'de 27 Şubat 1957 tarihinde bir belediye örgütü kuruldu.[5] Köye ait 3 bin dönümlük mera istimlak edilerek üzerine Uludağ Üniversitesi yerleşkesi kurulmasıyla köy, yerleşim yeri ihtiyacından ötürü bir kentsel alana dönüştü; daha çok doğu ve güney yönlerinde gelişti. öğrenci yurtlarının, eğlence ve kültür mekanlarının bulunduğu bir yerleşim haline geldi. Üniversitenin kurulmasının Görükle üzerindeki etkisi 1990'lardan itibaren hissedildi.[4] Görükle Belediyesi 2009 yılında yeni bir düzenleme ile kapatıldı ve Görükle, Nilüfer ilçesine bağlı bir mahalle haline geldi. 2018 yılında 40.683 olan Görükle nüfusunun çoğunluğunu üniversite öğrencileri oluşturmakta idi.
Bölgeye ilk göçenler arasında bulunan Rıza Ağa'nın adı ile anılan ancak zamanla kullanılmaz hale gelmiş olan köy kahvesi, Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinin 93. yılı olan 2016 yılında, mübadillere geçmişini ve geride bıraktıklarını hatırlatmak üzere Nilüfer Belediyesi tarafında kamulaştırılarak "Görükle Rıza Ağa Mübadele Kahvesi" adıyla hizmete açılmıştır.[6] Kahvehanenin dış cephesi seramik sanatçısı Vedat Dinç'in tasarladığı ve mübadeleyi anlatan figürlerle donatılmış, köşesine bir çeşme yaptırılmıştır. Aynı yıl kahvehanenin yanıbaşındaki Rumlardan kalma bir eski konutun restorasyonu tamamlanarak hem mübadillerin, hem de köyün eski Rum halkının anılarını yaşatmak için Mübadele Evi olarak ziyarete açıldı.[7] 2017'de Uluslararası Kuzgun Acar Heykel Sempozyumu'nda heykeltraş Hakan Çınar tarafından üretilen Bilge Çocuk adlı mermer heykel Mübadele Evi önüne yerleştirilmiştir.[8]
Coğrafya
değiştirSakarya Mahallesi ve Dumlupınar Mahallesi olmak üzere iki mahallesi vardır. Atatürk Caddesi’nin kuzeyi Sakarya Mahallesi, güneyi Dumlupınar Mahallesi olarak isimlendirilmiştir.
-
Görükle'den, Bursa ve Uludağ -
Atatürk heykeli -
Bilge Çocuk heykeli
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Nilüfer tarih". www.bursadakultur.org. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
- ^ a b "Görükle". Bursa.com. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
- ^ a b c d e Aydın, Tuğçe (2019). "Görükle kentsel dokusunun öğrencileştirme kavramı üzerinden mekan dizimsel analizi". Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. 16 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
- ^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 030.11.1, Yer No: 263.7.10.
- ^ "Görükle'ye Mübadele Kahvesi". Nilüfer Belediyesi.
- ^ Balcıkoca, Sinan (29 Ocak 2019). "Kültürlerini 'Mübadele Evi'nde yaşatıyorlar". Anadolu Ajansı. 5 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2024.
- ^ "Sempozyum Heykelleri Parklara Konuldu". Yenişehir Yörem. 21 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2024.