Gürcü halk oyunları

Gürcü halk oyunları (Gürcüce: ქართული ცეკვა) Gürcistan'a özgü geleneksel danslardır. Kökleri, Orta Çağ'da askeri törenlere, spor oyunlarına ve kutlamalarda oynanan danslara dayanır.

Gürcü dansı, Suhişvili Gürcü Ulusal Balesi'nin kurucuları İliko Suhişvili ve eşi Nino Ramişvili tarafından dünyada popülerlik kazandı.^[1]

İki Gürcü halk dansı, Perhuli ve Horumi, Gürcistan'ın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesine dahil edilmiştir.^[2]^[3]

Gürcü dansının çeşitleri

Kartuli (ქართული)

Kartuli dansı bir romantizm/düğün dansıdır. Bu dans bir çift tarafından icra edilir. Dans sırasında erkek dansçı partnerine belirli bir mesafeden fazla yaklaşmaz. Erkeğin üst bedeni her zaman hareketsizdir. Bu aşkta bile erkeklerin duygularını kontrol etmesi gerektiğini gösterir. Erkek sanki dünyadaki tek kadınmış gibi gözlerini partnerine odaklar. Kadın ise gözlerini her zaman yere eğer ve bir gölün pürüzsüz yüzeyinde süzülen bir kuğu gibi süzülerek dans eder. Bütün dans, samimiyet ve sevginin ağırbaşlı uyumunu gösterir. Nino Ramişvili, İliko Suhişvili, İamze Dolaberidze ve Pridon Sulaberidze dahil olmak üzere Kartuli'nin sadece birkaç büyük sanatçısı olmuştur.

Horumi (ხორუმი)

Bu dans esasen geçmişte savaş dansı olarak icra edilmekteydi, Gürcistan'ın güneybatısındaki Guria/Acara'da ülkenin tarihte yaşadığı sayısız istilaya dayanarak ortaya çıktı. Dans başlangıçta sadece birkaç erkek tarafından oynanmaktaydı. Ancak zamanla dansçı sayısı arttı. Horumi'nin bugünkü versiyonunda, sayı tek olduğu sürece 30-40 dansçı dansa katılabilir. Dansın dört bölümü vardır: kamp yeri arayışı, düşman kampının gözlemi, savaş, zafer ve kutlama. Dans sert ve basittir ama ayırt edici hareketleri ve dans düzeninin kesinliği sahnede bir azamet duygusu yaratır. Dans, savaş gözlemi ve zaferin kutlanması temalarının yanı sıra Gürcü askerlerinin cesaret ve ihtişamını içeriyor. Horumi'ye geleneksel olarak enstrümanlar eşlik eder ve dansta alkışlama olmaz. Davul (Doli) ve gayda (Çiboni), Horumi'ye eşlik eden iki kilit enstrümandır. Horumi'nin bir diğer benzersiz özelliği de beş vuruş ölçüsüne (3+2) dayanan kendine özgü bir ritmi olmasıdır.

Açaruli (აჭარული)

Açaruli, adını aldığı yer olan Açara'da da ortaya çıkmıştır. Açaruli, rengârenk kostümleri ve sahnede hem erkek hem de kadınların basit ama kesin hareketlerinin yarattığı eğlenceli ruh hali ile diğer danslardan ayrılıyor. Dans, erkekler ve kadınlar arasındaki zarif, yumuşak ve neşeli flört ile karakterizedir. Kartuli'den farklı olarak, bu dansta kadın ve erkek arasındaki ilişki daha gayri resmi ve tasasızdır.

Partsa (ფარცა)

Partsa, Guria'ya özgüdür ve hızlı temposu, ritmi, şenlikli havası ve renkliliği ile karakterize edilmektedir. Partsa, seyirciyi sadece hız ve zarafetle değil, aynı zamanda dansçıların oluşturduğu kuleler ile de büyüler.

Kazbeguri (ყაზბეგური)

Kazbeguri, Gürcistan'ın Kafkas Dağları'ndaki Kazbek bölgesinden gelmektedir. Dans, dağların nispeten soğuk ve sert atmosferini canlandırmak için yaratıldı, hareketlerin gücü ve katılığı ve ayaklarla tutulan tempo ile karakterizedir. Bu dans çoğunlukla erkekler tarafından oynanır. Kostümler uzun siyah renkli bir gömlek, siyah pantolon, bir çift siyah çizme ve siyah başlıktır. Müzik aletleri gayda, panduri, çangi ve davulları içermektedir.^[4]

Hancluri (ხანჯლური)

Hancluri rekabet fikrine dayanmaktadır. Bu dansta, kırmızı çoha (geleneksel erkek giyimi) giymiş çobanlar, hançer kullanma ve karmaşık hareketler yapma konusunda birbirleriyle yarışırlar. Bir dansçı diğerinin yerini alır ve sahnede cesaret ve becerilerini sergilerler. Hancluri, hançerler ve bıçaklar içerdiğinden, sanatçılar adına muazzam beceri ve pratik gerektirir.

Hevsuruli (ხევსურული)

Bu dağ dansı sevgi, cesaret, kadınlara saygı, dayanıklılık, rekabet, beceri, güzellik ve renkliliği tek bir performansta birleştiriyor. Dans flört eden bir çiftle başlar. Ansızın başka bir erkek dansçı kadın için ortaya çıkar. Sahnede iki rakip arasında mücadele olur. Mücadele, kadının peçesiyle geçici olarak durdurulur. Geleneksel olarak, bir kadın iki erkeğin arasında peçesini yere attığında, tüm anlaşmazlıklar ve kavgalar durur. Ancak kadın olay yerinden ayrılır ayrılmaz mücadele devam eder. Her iki taraftaki genç adamlar birbirlerine kılıç ve kalkanlarla saldırır. Bazı durumlarda, bir adam 3 saldırganla savaşmak zorundadır. Sonunda bir kadın (ya da kadınlar) içeri girer ve yine peçesiyle mücadeleyi keser. Ancak, dansın finalinin ucu açıktır - yani seyirciler dövüşün sonucunu bilmezler. Hevsuruli çok tekniktir ve dansı kimseyi incitmeden gerçekleştirmek için yoğun bir uygulama ve en üst düzeyde beceri gerektirir.

Mtiuluri (მთიულური)

Mtiuluri de bir dağ dansıdır. Hevsuruli'ye benzer şekilde Mtiuluri de rekabete dayalıdır. Ancak, bu dansta yarışma esas olarak iki genç erkek grubu arasında yapılır ve müzik ölçeğinden daha çok anlatılan olay, savaş sanatı ve ustalığının gerçek bir zaferi, başarısıdır. İlk başta, gruplar karmaşık hareketleri gerçekleştirmek için rekabet eder. Ardından kızın dansı ve bunun ardından bireysel bir dansçının dizleri ve ayak parmakları üzerinde inanılmaz şaşırtmacalı dans performansı bunu takip eder. Sonunda tüm dansçılar birlikte güzel bir final dansı yapar. Bu dans dağlardaki bir festivali andırmaktadır.

Simd ve Honga

Gürcistan'da oynanan Oset halk oyunlarıdır. İki dans arasında benzer yönler de farklılık da çoktur. Dönüşler, kostüm (kostümün kolları uzun, maksimum yükseklikte baş örtüleri) iki dansın ortak özelliğidir ancak Honga dansı Simdi'ye nazaran daha az sayıda dansçı tarafından icra edilir. Honga dansında özellikle zor ve aynı zamanda daha güzel, gösterişli erkek dans bölümü vardır. Simdi dansı ise çiftler arasında, tam dönüşler üzerine kuruludur. Bu dansın başta gelen güzelliği sıralı dansçıların ritüeli, birlikte hareketi ve siyah-beyaz kostümler içerisinde oluşturduğu zıtlıktadır.

Kintouri (კინტოური) ve Şalaho

Meyve sepeti tutan bir kinto, fotoğrafçı Aleksandre Roinaşvili

Kintouri, eski Tiflis'teki şehir hayatını tasvir ediyor. Dans, adını Tiflis'teki seyyar satıcılar olan "Kintolar"dan alır. Siyah kıyafetler ve şalvarlar giyerler ve genellikle şehir içinde eşyalarını başlarında taşırlardı. Bir müşteri mal seçtiğinde, bir kinto gümüş kemerinden sarkan ipek şalı alır ve meyve ve sebzeleri tartmak için sarardı. Kintoların kurnaz, hızlı ve gayri resmi oldukları biliniyordu. Kinto'nun bu tür özellikleri Kintouri'de iyi bir şekilde gösterilmiştir. Dans hafif tabiatlıdır.^[5]

Samaia (სამაია)

Samaia, kadın dansı olup, bunun oluşmasında bereket tanrısına ithaf edilmiş bir tür pagan çağı dansı olan, üç kadın tarafından icra edilen “Samaia” dansı (“samta gvamta”-Vahtang Batonişvili) önemli rol oynadı. Paganlık çağında kadın, erkek veya karışık gruplar tarafından “dzeoba” bayramlarında icra edilen perhuli ritüelleri vardı. Samaia termini Sulhan Saba Orbeliani tarafından tanımlanan “Rokva-Şuşpars”da açıklanıyor. Samaia zaman içerisinde ritüel-kült olarak önemini yitirdi. Dansı icra edenlerin sayısı zamanla üç kişi kuralını aştı. Şu anda yaygın olan Samaia üç kişi prensibi üzerine inşa edilmiş olup kadın dansçılar tarafından tiyatral formda sunulmaktadır.^[6]

Ceirani (ჯეირანი)

"Ceirani" kelimesi ceylan anlamına gelir. Bu dans bir avın hikâyesini anlatıyor. Gürcü Ulusal Balesi için koreografisi Nino Ramişvili tarafından hazırlandı. Dans, klasik bale hareketlerini ve bir av sahnesini içeriyor.^[7]

Karaçoheli (ყარაჩოხელი)

Karaçoheli, Gürcistan'ın sıradan zanaatkarlarıydı. Genellikle siyah çoha (geleneksel erkek giyimi) giyerlerdi. Gürcü şarabına ve güzel kadınlara olan aşklarının yanı sıra sıkı çalışmaları ve kaygısız yaşamları ile tanınırlardı bu özellikleri dansta iyi bir şekilde temsil edilir.

Davluri (დავლური)

Davluri de aynı zamanda bir şehir dansıdır, ancak Kintouri ve Karaçoheli'den farklı olarak şehir aristokrasisini tasvir eder. Dans Kartuli'ye benziyor. Ancak Davluri'deki hareketler daha az karmaşıktır ve erkek/kadın ilişkisi daha az resmidir. Birçok çift tarafından icra edilen dans, müzik ve rengârenk kostümlerle sahnede aristokrat bir şölen tablosu çiziyor.^[8]

Mhedruli (მხედრული)

"Mhedari" kelimesi süvari anlamına gelir. Dans, yüksek bir tempoda başlar ve giderek daha yüksek hale gelir. Süvarinin bacakları atın hızlı hareketlerini taklit ederken, vücut ve kol hareketleri düşmanla savaşı taklit eder.

Parikaoba (ფარიკაობა)

Kuzeydoğu Gürcistan'daki Hevsureti'den bir savaşçı dansıdır. Sevgilisini arayan bir kız içeri girer. Sevgilisi başkalarıyla karşılaşıyor, kılıç ve kalkanla enerjik bir savaş başlatıyor gibi görünüyor. Kız mendilini attığında, erkekler geleneğe göre durmalıdır ancak kısa bir süre sonra savaşlarına devam ederler.^[9]