Gelişmiş ülke

gelişmiş bir endüstri ve altyapıya sahip ülke

Gelişmiş ülke, bazı kriterlere göre yüksek düzeyde gelişme göstermiş ülkeler için kullanılan bir terimdir. Hangi kriterlerin kullanılacağı ve hangi ülkelerin gelişmiş olarak tanımlanması gerektiği büyük bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Ekonomik kriterler genel olarak değerlenirmelerde baskın olmaktadır. Bu kriterlerin en çok kullanılanlarınan biri kişi başına düşen millî gelirdir; yüksek millî gelire sahip ülkeler gelişmiş ülke olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir ekonomik kriter sanayileşme düzeyidir; sanayi sektörünün egemen olduğu ekonomiler gelişmiş sayılmaktadır. Günümüzde başka bir kriter, ekonomik ölçümü, millî geliri, eğitim ve sağlık düzeyini kombine eden İnsani Gelişme Endeksi daha egemen olmuştur. Bu kritere göre yüksek insani gelişmişlik endeksine sahip ülkeler daha gelişmiştir. Ama her kriterde olduğu gibi bu kriterde de anomaliler bulunmaktadır.

  Gelişmiş ülkeler
  Veri yok

Bu sınıflandırma, IMF ve BM tarafından yapılmıştır.

Bu kriterlere uymayan ülkeler genel olarak gelişmekte olan ülke olarak sınıflandırılmaktadır.

Benzer terimler

değiştir

Gelişmiş ülkeye benzer terimler olarak ileri ülke, sanayileşmiş ülke veya birinci dünya ülkesi gibi terimlerde kullanılmaktadır. Sanayileşmiş ülke terimi biraz belirsiz olabilir çünkü sanayileşme sürekli devam eden bir süreçtir. Dünyada ilk sanayileşen ülke Büyük Britanyadır, sonrasında diğer Batı Avrupa ülkeleri ve ABD takip etmiştir. Fakat Jeffrey Sachs'a göre, şu anda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki fark 20. yüzyıl sırasında oluşmuştur.[1]

Birleşmiş Milletler eski genel sekreteri Kofi Annan, gelişmiş ülke terimini şu şekilde tanımlamıştır: "Gelişmiş bir ülke, bütün vatandaşlarına güvenli bir ortamda özgür ve sağlıklı bir hayat yaşamaya olanak sağlayan ülkedir".[2] Ama Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü'ne göre gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ayrımını yapmak için belirlenmiş bir kural yoktur.[3] Ayrıca gelişmiş ve gelişmekte terimlerinin istatistiksel kolaylık için olduğunu ve bir ülkenin gelişmişlik aşaması hakkında bir yargı bulundurmadığını da eklemektedir.[4]

İnsani Gelişme Endeksi

değiştir
 
İnsani Gelişme Endeksi kategorilerini temsil eden dünya haritası (2019 verilerine dayanarak, 2020'da yayınlanmıştır).
  0.800-1.000 (çok yüksek)
  0.700-0.799 (yüksek)
  0.550-0.699 (orta)
  0.350-0.549 (düşük)
  Veri yok

İnsani Gelişme Endeksi (Human Development Index, HDI), dünyadaki ülkeler için yaşam uzunluğu, okur yazar oranı, eğitim ve yaşam düzeyi doğrultusunda hazırlanan bir ölçüdür.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın 2019 İnsani Gelişme Raporu, 9 Aralık 2019'da yayınlandı ve 2018 tahminlerine göre İGE değerlerini hesapladı. Aşağıda "çok yüksek insani gelişme"ye sahip ülkelerin listesi yer almaktadır:[5]

  •   = artan.
  •   = sabit.
  •   = azalan.

Parantez içindeki rakamlar, ülkenin 2017 yılındaki sıralamaya göre yükseldiği (yukarı veya aşağı) sıra sayısını temsil eder.

IMF'ye göre gelişmiş ekonomiler

değiştir
 
  IMF, Gelişmiş ekonomiye sahip ülkeler.

IMF'ye göre aşağıdaki listede bulunan 36 ülke gelişmiş ekonomiler sınıfında yer almaktadır.[6]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Sachs, Jeffrey (2005). The End of Poverty. New York, New York: The Penguin Press. ISBN 1-59420-045-9. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2011. 
  3. ^ "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings (footnote C)". United Nations Statistics Division. 17 Nisan 2008. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2008. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2011. 
  5. ^ a b c d e f g h i "Human Development Report 2019 – "Human Development Indices and Indicators"" (PDF). HDRO (Human Development Report Office) Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. ss. 22-25. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  6. ^ "IMF Advanced Economies List. World Economic Outlook, September 2011, p. 168" (PDF). 14 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Şubat 2012. 
  7. ^ 14 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20120214221621/https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/02/pdf/text.pdf arşivlendi. World Economic Outlook, Uluslararası Para Fonu, Eylül 2011, s. 165.

Dış bağlantılar

değiştir