George Plantagenet (1. Clarence dükü)

George Plantagenet, Clarence Dükü (21 Ekim 1449 – 18 Şubat 1478), Richard Plantagenet, 3. York Dükü ve Cecily Neville'in oğlu ve İngiliz kralları IV. Edward ve III. Richard'ın kardeşiydi. Günümüzde Güllerin Savaşı olarak bilinen Plantagenet Ailesi'nin rakip grupları arasındaki hanedan mücadelesinde önemli bir rol oynadı.

George Plantagenet
Clarence Dükü
Doğum	21 Ekim 1449 Dublin Kalesi, İrlanda
Ölüm	18 Şubat 1478 Londra Kalesi
Defin	Tewkesbury Manastırı
Eş(ler)i	Isabel Neville
Çocuk(lar)ı	Margaret Pole, Edward Plantagenet, Clarenceli Anne, Clarenceli Richard
Hanedan	York Hanedanı
Babası	Richard Plantagenet, 3. York Dükü
Annesi	Cecily Neville

York Hanedanı üyesi olmasına rağmen, Yorklara dönmeden önce Lancaster Hanedanını desteklemek için taraf değiştirdi. Daha sonraları kardeşi IV. Edward'a ihanetten suçlu bulunmuş ve (iddialara göre Malmsey şarabında boğularak) idam edilmiştir. Ölümünün Richard'ın entrikalarına atfedildiği VI. Henry, Bölüm 3 ve III. Richard adlı Shakespeare oyunlarında bir karakter olarak görünür.

Clarence Dükü George Plantagenet'in armaları

George, 21 Ekim 1449'da, babası York Dükü'nün taht için VI. Henry'ye meydan okumaya başladığı zamanlarda Dublin'de doğdu. Vaftiz babası, 6. Desmond Kontu James FitzGerald'dı. George, Richard ve Cecily'nin yetişkinliğe kadar hayatta kalan dört oğlundan üçüncüsüydü. Babası 1460'ta öldü. 1461'de ağabeyi Edward, IV. Edward olarak İngiltere Kralı olurken George da Clarence Dükü oldu. Genç yaşına rağmen aynı yıl İrlanda Lord Teğmeni olarak atandı.

Burgonya Dükü Cesur Charles'ın kızı Mary için olası bir eş olarak düşünülmüş olan George, ilk kuzeni Warwick Kontu Richard Neville'in etkisi altına girdi ve Temmuz 1469'da Notre-Dame de Calais Kilisesinde kontun büyük kızı Isabel Neville ile evlendi.

Clarence ağabeyinin tahtta hak iddiasını başta destekledi. Ancak kayınpederi (tarihte "Kral Yapan" olarak bilinir) tahttan indirilen Kral Henry'nin eşi Anjou'lu Margaret ile işbirliği yapmak için IV. Edward'ı desteklemeyi bırakınca, Clarence da taraf değiştirdi ve Lord Teğmen rütbesi alındı. Bunun ardından hamile eşini de alarak Fransa'da Warwick'e katıldı. Eşi 16 Mayıs 1470'te, Calais açıklarında bir gemide ilk çocukları olan kızlarını dünyaya getirdi fakat çocuk çok kısa bir süre sonra öldü. VI. Henry Clarence'ı tahtta kendi oğlundan bir sonraki varis yaparak ödüllendirdi. IV. Edward'ın tahttan mahrum bırakılmasını da VI. Henry'e ihanet veya gayrimeşru çocuk olduğu iddiasıyla savundu. Kısa bir süre sonra 1470 Aralık ayında Warwick küçük kızı Anne Neville'i VI. Henry'nin oğluyla evlendirince, Clarence kayınpederine sadakatinin yersiz olduğunu fark etti. Bu olay Warwick'in Clarence'ı kral yapmaktan çok kendi çıkarlarıyla ilgilendiğini gösteriyordu. Clarence IV. Edward'ın yerine geçemeyeceğini fark ettiğinde ağabeyiyle arasını gizlice düzeltti.

Warwick'in VI. Henry'i tahtta tutma çabaları sonunda başarısız oldu ve Nisan 1471'de Barnet Savaşı'nda öldürüldü. Yeniden gücünü kazanan Kral IV. Edward, kardeşini saray görevlerine geri aldı. Kayınpederi öldüğünden Clarence, Warwick Kontunun varisi oldu ancak kardeşi Gloucester Dükü Richard 1471'de dul kalan Anne Neville ile evlendiğinden bütün Warwick mülkünü alamadı. Araya Edward girdi ve mirası iki kardeşi arasında bölüştürdü. Clarence, eşinin hakkıyla 25 Mart 1472'de Warwick Kontu ve yeni bir unvanla birinci Salisbury Kontu oldu.

1475'te Clarence'ın eşi Isabel, daha sonra Warwick Dükü olacak Edward adında bir oğlan dünyaya getirdi. Isabel kısa süre yaşayan Richard (5 Ekim 1476 - 1 Ocak 1477) adındaki oğlu doğduktan iki ay sonra 22 Aralık 1476'da öldü. George ve Isabel, Gloucester bölgesinde bulunan Tewkesbury Manastırı'nda yan yana gömülmüşlerdir. Hayatta kalan çocukları Margaret ve Edward, 1485'te ölümüne dek teyzeleri Anne Neville tarafından bakıldılar.

Ölüm

Günümüzde birçok tarihçi Isabel'in ölüm sebebinin verem ya da lohusalık humması olduğuna inansa da, Clarence eşinin nedimelerinden biri olan Ankarette Twynyho tarafından zehirlendiğine ikna olmuştu. Bu sebeple Twynyho'nun tutuklanmasına ve sonrasında Warwick'te bir jüriyi zorbalık yoluyla ikna ederek Nisan 1477'de idamına sebep oldu. Ölümünden sonra 1478 yılında Kral Edward özür dilemiştir. Zaten hiçbir zaman tam yerinde olmayan Clarence'ın akıl sağlığı bu olaydan sonra iyice kötüleşti ve ağabeyi Edward'a karşı bir başka isyanda rol oynamasına önayak oldu.

1477'de Clarence, Burgonya Düşesi olan Mary'e tekrar talip oldu. Edward bu evliliğe karşı çıkınca Clarence sarayı terk etti.

Clarence'ın hizmetlilerinden astronom John Stacey tutuklanıp Londra Kalesi'ne hapsedildiğinde işkence sırasında, kralın ölümünü hayal edip planladığını ve bunu gerçekleştirmek için kara büyü kullandığını itiraf etti. İfadesinde Thomas Burdett ve Stacey's College'da (Merton Koleji, Oxford) papaz olan Thomas Blake'den de söz etti. Üçü de ihanetten yargılandı, suçlu bulundu ve Tyburn'de asılmaları hükmü verildi. Blake, Norwich Piskopos'u James Goldwell'in hayatı için yalvarması üzerine kurtuldu ancak diğer ikisi kararlaştırıldığı üzere idam edildi.

Bu olay Clarence için açık bir uyarıydı ancak o göz ardı etmeyi seçti. John Goddard'ı parlamentoya dalmak ve hanedanı Burdett ile Stacey'nin ölmeden önce yaptıkları masumiyet beyanlarıyla eğlendirmekle görevlendirdi. Ancak VI. Henry'nin taht iddiasını açıklamış bir eski Lancaster destekçisi olmasından dolayı Goddard çok talihsiz bir seçimdi. Edward Clarence'i Windsor'a çağırdı, ağır bir şekilde azarladı, ihanetle suçladı ve derhal tutuklanarak hapsini emretti.

Clarence Londra Kalesi'nde hapsedildi ve ağabeyi IV. Edward'a ihanetten yargılandı. Clarence mahkemede bulunmadı, Edward kardeşine karşı davayı kendisi yürüttü ve parlamentonun kardeşini suçlu bulmasını talep etti. Herkesin arasından en azından Clarence'ın kardeşi olduğu için kendisine sevgi ve sadakat borçlu olduğunu, bu sebepten "doğal olmayan, kindar ihanet"ten suçlu bulunması gerektiğini ifade etti. Kararın ardından 18 Şubat 1478'de, Bowyer Kalesi'nde gizlilik içerisinde idam edildi. Kısa süre içinde Malmsey şarabı içerisinde boğularak öldürüldüğü dedikoduları yayıldı. III. Richard'ın biyografi yazarı Paul Murray Kendall, Edward'ın kardeşine karşı bu kadar sert olmasının sebebinin Psikopos Robert Stillington'dan George'un, Edward'ın Leydi Eleanor Talbot'a bir sır olan evlilik sözünü ifşa ettiğini öğrenmesi olduğuna inanmaktadır. Bu iddianın doğru olması, Edward'ın Elizabeth Woodville'den olan çocuklarının gayrımeşru sayılmalarına ve taht hakkının kardeşi Richard'a geçmesine sebep olurdu. III. Richard'ın ağabeyinin ölümüne sebep olduğu söylense de, tam tersine engellemeye çalışmış da olabilir.

Shakespeare Eserlerinde

Clarence, Shakespeare'in iki tarihi oyununda önemli bir karakterdir: VI. Henry, Bölüm 3 ve III. Richard. Shakespeare Clarence'ı zayıf iradeli ve dengesiz olarak tasvir eder. IV. Edward'dan Warwick'e dönüşü esasen Edward'ın Elizabeth Woodville ile evliliğine olan öfkesi yüzündendir. Warwick ve VI. Henry'e bağlılığını ifade eden birçok konuşmaya rağmen ağabeyini yeniden gördüğünde hemen onun tarafına geçer. Kardeşleri yalnızca birkaç dizede onu Yorklara yeniden katılmaya ikna eder. Şaraba olan tutkusuna işaret eden pek çok dize vardır.

III. Richard; Gloucester Clarence'ı bir kahin yardımıyla, kralın aklına kardeşiyle ilgili şüphe düşürerek, ihanetle suçladığında başlar. İlk sahnede Clarence tutuklanır ve kaleye götürülür. Gloucester çabuklukla Clarence'ın ölümünü tezgahlar, idam emrini hızlandırır ve Edward fikrini değiştirince çıkacak affa engel olur. Birinci perde dördüncü sahnede, Clarence Glaucester tarafından kazara okyanusa itilip boğulduğu, sonra kendisini cehennemde bulduğu ve Warwick ile Prens Edward'ın hayaletleri tarafından yalancı şahitlikle suçlandığı bir kabus görür. Gloucester tarafından gönderilen celladlar tarafından saldırıya uğradığında asilce yalvarır, ancak bıçaklanarak şarap içerisinde boğulur. Clarence'ın ölümüyle Edward ölümcül bir suçluluk duygusuna kapılır. Clarence oyunda ilk ölendir. Hayaleti önce Gloucester'a görünür. Daha sonra Bosworth Savaşı'ndan önce III. Richard ve Henry Tudor'a (gelecekte İngiltere Kralı VII. Henry) görünür. Kardeşine lanet okur ve Henry'i cesaretlendirir.

Çocukları

Clarence Dükü ve Düşesi, Cardiff Kalesi .

Clarence Isabel Neville ile o zaman İngiltere'ye bağlı olan Calais'de, 11 Temmuz 1469'da evlendi. Dört çocukları oldu:

• Clarencelı Anne (16 Nisan 1470 – c. 17 Nisan 1470), Calais açıklarında bir gemide doğup ölmüştür. Bazı kaynaklar tarafından kız diğerleri tarafından isimsiz bir erkek olarak tanınır.
• Margaret Pole, Salisbury Kontesi (14 Ağustos 1473 – 27 Mayıs 1541); Sir Richard Pole ile evlendi; VIII. Henry tarafından idam edildi.
• Edward Plantagenet, 17. Warwick Kontu (25 Şubat 1475 – 28 Kasım 1499); erkek soyundan son meşru Plantagenet varisi; VII. Henry tarafından Londra Kalesi'nden kaçma teşebbüsü gerekçesiyle idam edildi.
• Clarencelı Richard (5 Ekim 1476 – 1 Ocak 1477); Tewkesbury Manastırı'nda doğdu; Warwick Kalesinde öldü ve Warwick'te gömüldü.

Kaynaklar

• The Third Plantagenet: George, Duke of Clarence, Richard III's Brother. Stroud: The History Press. 2014. ISBN 978-0-7524-9949-9. 
• False, Fleeting, Perjur'd Clarence: George, Duke of Clarence 1449–78. rev. Bangor: Headstart History. 1992. ISBN 1-873041-08-X. 
• Richard the Third. New York & London: W. W. Norton & Co. 2002. ISBN 978-0-393-34838-5. 
• Richard III and the Princes in the Tower. Bramley Books. 1991. s. 65. ISBN 978-1-85833-772-2. 
• Britain's Royal Family: A Complete Genealogy. Bodley Head. 2002. ss. 136-7. ISBN 0-7126-4286-2.