Grabusa

Garabusa, Granbosa veya Kırambosa (Yunanca: Γραμβούσα Gramvusa ya da Γραμπούσα Grampousa), Yunanistan'a bağlı Girit'in kuzeybatısında bulunan bir Venedik kale adası. Osmanlı hakimiyetindeyken de, Giritli isyancıların ve korsanların yatağı olmuştur. Adada üç önemli kale bulunmaktadır.

Venedik dönemi

Venedikliler birçok ticaret kolonisini buraya kurdular. Çünkü Kıbrıs adasının kaybedilmesiyle Akdeniz hakimiyetleri tehlike altına girmişti. Bu nedenle, bu adaya ve Girit'e oldukça önem verdiler. 1579 yılında Venedikliler, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kıbrıs'ı da alınca güçlenmelerinden endişe duydukları için tedbir olarak adaya ilk kaleyi yaptılar. 1645 yılında, Osmanlılar adayı kuşatmaya alır. Osmanlı Devleti'nin en uzun süren savaşı olan "Girit savaşı" 1669'da son bulur. Savaş esnasında, Napoli Kaptan de la Giocca rüşvet alır ve Grabusa'yı Osmanlı Devletine vererek ihanet eder. Bu olay, savaşın akıbetini de etkiler. Girit adası ile birlikte Gramvousa da Osmanlı Devletine devredilir.

Osmanlı Devleti dönemi

Osmanlı İmparatorluğu dönemindeyken, Grabusa'ya Venedikliler kadar önem verilmez. Osmanlılar, Girit'e daha çok önem verir. Grabusa'da ki kalelere çok az sayıda muhafız konur ve ada, kendi kaderine terkedilir. Bu nedenle Grabusa, korsanların ve isyancıların yatağı haline gelir. Osmanlı Devleti, bu isyancılarla çoğu kez uğraşmak zorunda kalmıştır. Grabusa, Girit'in arka kapısı halini almıştır.

Yunan Bağımsızlık Savaşı

Yunanlar, Osmanlı İmparatorluğuna karşı bağımsızlık mücadelesine başlar. Geçici Yunan Hükûmetinin yüksek komiserlerinden Emmanuil Tombazis, Grabusa'yı silahlandırmak üzere yola çıkar. Zamanla, Grabusa direnişçilerin kalesi haline gelir. Giritliler'in de desteği ile Yunanlar bu bölgede birçok direniş hareketinde bulunur. Ancak başarısız olurlar (1823).

Ancak Grabusa resmen Yunan adası olmuştu. Yunanlar, adaya kiliseler ve okullar inşa etmiştiler. Adaya yerleşmiştiler. Mora'dan 300 kadar Yunan buraya gelerek Yunan yerleşimini başlatmış oldu. Adada gerilim yükseliyordu. İki taraf da sonuç alamıyordu. Avrupalı devletler de bölgeyle yakından ilgileniyordu. 1828 yılında, bölgede barış bahane gösterilerek Grabusa, İngiliz hakimiyetine girdi. Ancak adanın valisi, memurları ve halkı büyük çoğunlukla Yunanlardan oluşuyordu. Bu nedenle, adada Yunan izlenimi oluştu. 1878 tarihinde, Grabusa Yunanların eline geçti.

Günümüzde Grabusa

Grabusa, birçok medeniyetin izini taşıdığı için Girit'e gelen turistlerin uğrak yeri olur. Venedik Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok medeniyetin izini taşıyan adada, birçok tarihi kale, kilise ve manastır bulunmaktadır.

Grabusa, gün batımı