Hâl dili

Hâl Dili, Türk halk inancında ve halk kültüründe ters lisan. "Al dili" olarak da bilinir ve tersine bir dildir. İnanışa göre öte dünya varlıklarının yaşayışları, görünüşleri ve dilleri bu dünyanın tam tersidir. Mesela öteki dünya varlıklarına; "Git" demek için "Gel" demek gerekir veya bazen de sözcüğün ya da cümlenin tersten okunması lazımdır. Kuş dili kavramı ile de bağlantılıdır. Tersine okuma mantığı; Amerikan kovboy filmlerinde bir dönem yerli (Kızılderili) dillerini filmlerde kullanmak yerine, bu zahmete girmemek için İngilizceyi tersten okutarak kotaran yönetmenlerin uygulamalarını da akla getirmektedir. Çünkü bu anlayış kendinden olmayanı karşıt olarak algılamanın bir sonucudur. Türk kültüründe öte dünya bu dünyanın tersidir. Yer altı âlemi bu âlem ile uyumsuzluk halindedir.

Arapça "Hâl" (durum, vaziyet) kelimesiyle benzeşmesi nedeniyle "beden dili", "ruh hali" gibi kavramları da içermeye başlamıştır. Bu bağlamda düşüncelerini duruşuyla, davranışlarıyla sessizce (sesli dil kullanmadan) anlatma demektir.

Etimoloji

(Hal/Al) kökünden türemiştir. Aldatmak, kandırmak ve kızıl renk anlamlarını içerir. Moğolca kökünde ise Al-Hal benzeşmesine ilave olarak “Gal” (Ateş) anlamı da vardır.

Kaynakça

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

• Hal Dili, Çağ Gürle
• Hal Dili, Kadir Aytar (Şiir)