Hırsız Saksağan

Hırsız Saksağan (İtalyanca: La gazza ladra), Gioacchino Rossini tarafından bestelenen 2-perdelik melodram opera semiseria janrında bir operadır. Giovanni Gherardini tarafından İtalyanca olarak yazılan opera librettosu, orijinal "Louis-Charles Caigniez" ve "Jean-Marie-Théodore Baudouin" tarafından Fransızca olarak hazırlanmış La Pie voleuse, ou la Servante de Palaiseau oyunundan uyandırılmıştır.

Hırsız Saksağan

Gioacchino Rossini, La Gaza Ladra eserinin librettosunun Milano 1817'de ilk basımının ön kapağı
Özgün isim	La gazza ladra
Müzik	Gioacchino Rossini
Libretto	Giovanni Gherardini
Gala	31 Mayıs, 1817
İlk gösterim yeri	La Scala Tiyatrosu (Teatro alla Scala), Milano
Oyuncular	Ninetta, Fabrizio’nun hizmetçisi, soprano Fabrizio Vingradito, zengin bir çiftçi, bas Lucia, Fabrizio'nun karısı, mezzo-soprano Giannetto, Fabrizio'nun oğlu, bir asker, tenor Fernando Villabella, Ninetta’nın babası, bir asker, bas-bariton Podesta Gottardo, belde belediye başkanı, bas Pippo, bir genç köylü, Fabrizio'nun işçisi, kontralto Giorgio, belediye başkanının uşağı, bas Isacco, bir seyyar satici, tenor Antonio, Hapishane gardiyanı, tenor Ernesto, bir asker, Fernando'nun arkadaşı bas

Bu opera eserinin prömiyer temsili 31 Mayıs, 1817'da La Scala Tiyatrosu (Teatro alla Scala), Milano'da yapılmıştır. Bu opera eserinin tümü günümüzde dünya operaevleri tarafından nadir olarak yapimlanıp temsil edilmektedir. Buna karşılık eserin uvertürü "Hırsız saksağan uvertürü" olarak senfonik orkestra konserlerinde konser parçası olarak gayet popüler olarak icra edilmekte ve müzik dinleyicileri tarafından iyi bilinmektedir.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 31 Mayıs 1817 (Orkestra şefi: Alessandro Rolla)
Ninetta, Fabrizio’nun hizmetçisi	soprano	Teresa Belloc-Giorgi
Fabrizio Vingradito, zengin bir çiftçi	bas	Vincenzo Botticelli
Lucia, Fabrizio'nun karısı	mezzo-soprano	Marietta Castiglioni
Giannetto, Fabrizio'nun oğlu, bir asker	tenor	Savino Monelli
Fernando Villabella, Ninetta’nın babası, bir asker	bas-bariton	Filippo Galli
Podesta Gottardo, belde belediye başkanı	bas	Antonio Ambrosi
Pippo, bir genç köylü, Fabrizio'nun işçisi	contralto	Teresa Gallianis
Giorgio, belediye başkanının uşağı	bas	Paolo Rosignoli
Isacco, bir seyyar satıcı	tenor	Francesco Biscottini
Antonio, Hapishane gardiyanı	tenor	Francesco Biscottini
Ernesto, bir asker, Fernando'nun arkadaşı	bas	Alessandro De Angeli

Konu özeti

Perde I

Fabrizio Vingradito ve karısı Lucio'nun evinde bir şenlik havası vardır. Çünkü o gün savaş için askere gitmiş oğulları Giannetto'nun savaştan geri dönmesi beklenmektedir. Evin hizmetlilerinden biri olan Nınetta Giannetto'ya aşıktır ve Lucia hariç tüm evhalkı Ninetta ile Giannetto'nun evlenmesini beklemektedir. Evin hanımı Lucia ise hizmetlisi olan Nınetta'nın evdeki değerli gümüşten bir yemek takımına ait bir gümüş çatalı çaldığına süphe ettiği için onun oğlu ile evlenmesine aleyhtardır.

Bir yerel seyyar satıcı olan İsacco evin kapısına gelip Ninetto ile görüşmek istediğini bildirir. Evin kapısını açan Fabrizio'nın erkek uşağı olan Pipo bunun imkânsız olduğunu bildirip İsacco'yu kapıdan uzaklaştır.

Ninetta evde Giannetto'nun dönüşü için yapılacak parti için hazırlıklar yapmakla uğraşmaktadır. Tam bu sırada Giannetto evin kapısına gelir ve orada annesi Lucia tarafından hasretle kucaklanır; evin içine alınır. ve böylece sahneden ayrılmış olur.

Bu sırada Ninetta'nın babası Fernandola Vilbella sahneye girer. O da savaş için asker gitmiştir ama gayet kötü duruma düşmüştür. Kendisine kötü muamele eden komutan subayına el kaldırıp onunla çatışmaya girişmiştir. Bir komutanla kavgaya gitme suçu ile tutuklanıp ve askeri bir mahkemede bir subaya saldırma yapma ile itham edilmiş ve bu mahkeme tarafından suçlu bulunup idama mahkûm edilmiştir. Bunun üzerine Fernando askerlikten kaçmıştır ve "kaçak" olarak ülkenin her tarafından aranmaktadır.

Fernando Ninetto ile görüşmeye başlayıp kötü durumunu kızına anlatır. Kaçak iken yaptığı harcama masraflarını karşılamak için kendi evinde bulunan değerli gümüş yemek takımından birkaç parçayı getirmiştir ve kızından bunları satmasını ve elde ettiği parayı kendisine vermesini ister.

Bu sırada kentin Belediye Reisi sahneye gelir. Genç ve güzel Ninetta'yı kandırmak hedefiyle Ninetta'nın çalıştığı eve gelir. Ninetta'yı pejmürde kıyafetli birisi ile konuşmakta görür. Bu kişi asker kaçağı Ninetta'nın babasıdır. Ninetta konuştuğu kişinin babası olduğunu saklar ve onun bir fakir dilenci olduğunu bildirir.

Tam bu sırada belediye reisinin sekreteri gelip başkentten yeni askeri kaçak arayıp tutuklamak üzere için bir resmi belge gönderildiğini belediye başkanına bildirir. Ona hitap eden belgeyi belediye başkanına verir. Ama Belediye başkanı gözlüklerini yanında taşımadığı için bu belgeyi okumayacağını bildirir. Bu belgeyi Ninetta'ya vererek ondan bu belgeyi yüksek sesle okumasını ister. Ninetta bu belgenin babası için çıkarıldığı anlar ve belgeyi okur gibi yapar ama tutuklanmasını istenen asker kaçağını hiç babasına benzemeyecek şekilde tarif edilmesini uydurur.

Belediye Başkanı Ninetta'yı kandırmak kızın dikkatini kendine çekmek için tekrar ona asılmaya devam eder. Fernando buna çok sinirlenir ve hatta kendini ele vermek üzeredir ama bundan sakınmayı başarır. Fernando, kız ve belediye reisi sahneden çıkarlar. Tam bu sırada bir hırsız saksağan eve girer ve karşılama için hazırlanmış sofrada bulunan Lucia'a ait parlayan gümüş kaşıklardan birini alarak uçup onu yuvasına götürür.

İsacco tekrar sahneye girer. Ninetta ona babasının kendine verdiği babasının evinden gelmiş gümüş kaşığı satar.

Diğerleri sahneye girerler. Lucia sofradaki gümüş takım kaşıklarına birinin eksik olduğunu görür. Belediye Başkanı hemen bir araştırma yapılmasına karar verir. Böyle bir değerli aile malına çalanın cezanın gayet ağır olduğunu; yakalanın idam cezası ile yargılanacağını ilan eder.

Lucia ve Belediye Başkanı şüpheli olarak Ninetta'i gördüklerini açıklarlar. Gayet korkan Ninetta babasının gümüş kasığını satmasından elde ettiği parayı koyduğu keseyi düşürür ve bu Ninetta hakkındaki şüpheleri daha da kesinleştirmiştir. Seyyar satıcı İsacco aranmaya başlanır. O bulunup getirilince satın aldığı gümüş kaşığı hemen sattığını bildirir. Fakat bu gümüş kaşığın üzerinde "F.V." ilk harflerini kazılı olduğu hatırladığını bildirir. "F.V." hem Fabrizio Vingradito hem de Ninetta'nin babası Fernandola Vilbella'ya uymaktadır. Fakat Ninetta babasının idama mahkûm olmuş asker kaçağı olduğunu bildiği için onun ile görüştüğünü ifşa edip babasını ele vermekten sakınır ve İsacco'ya sattığı gümüş kaşığın babasının malı olduğunu söylemekten kaçınır. Belediye Başkanı Ninetta'nın gümüş kaşık hırsızlığı ile yargılanması için tutuklanmasına emir verir.

Perde II

Hapishane gardiyanı Antonio Nınetta'ya çok acır ve ona Pippo ile haber gönderip sevdiği Giannetto'nun kendisi ile görüşme yapmasını sağlayacağını bildirir. Giannetto hapishaneye gelip Ninetta ile görüştüğünde kız kendinin suçsuz olduğunu ona inandırır.

Belediye Başkanı da hapishaneye gelip Ninetta'yla konuşur. Eğer kız kendisinin yaptığı kurları kabul edip belediye başkanı le birlikte olursa, kızın serbest kalacağını ona söyler. Fakat Ninetta'nın buna cevabı onunla birlikte olmaktansa ölümü tercih ettiğidir. Belediye Başkanı oradan ayrılır. Fakat hapishane gardiyanı kızın belediye başkanı ile konuşmalarını duymuştur ve kıza elinden gelen her türlü yardımı yapacağına söz verir.

Ninetta Pippo ile yaptığı bir görüşmede ona bir kolye gibi gerdanında taşıdığı değerli bir altın istavrozu verir. Bu değerli istavroz kolyeyi satıp babasına parayı vermesini ister. Kız saklanmakta olan babasına vereceği parayı, gizliden verebilmek için babası ile konuştuğunda bir yordam üzerine anlaşmışlardır. Kız babasının gümüş çatalının satışından elde ettiği parayı köydeki büyük kestane ağacının gövdesine koymasını planlamışlardır. Ninetta şimdi Pippo'nun istavroz kolyesini satmaktan elde ettiği parayı babasına aynı planı uygulayarak iletmesini istemektedir. Pippo parayı köydeki kestane ağacı gövdesini koyacağını kıza söz verir.

Ninetta bir yerel mahkeme huzuruna çıkarılır. Bu mahkeme onun hırsızlık yaptığına karar verir Bu suçu için onun en yüksek ceza olarak idama mahkûm edildiği kıza bildirilir. Kızın babası Fernando bu cezayı haksız bulup, gerçeği doğrudan doğruya açıklamak mahkemeye şahsen gidip yargıcın önüne çıkar. Ama mahkeme yargıcı kararını vermiş ve duruşmayı kapatmıştır ve yeni şahit dinlemeyi kabul etmez. Fernando da zaten idam hükümü ile yargılanıp cezalandırıldığı için tutuklanıp hapishaneye gönderilir.

Fernando'nun bir askerlik arkadaşı olan Ernasto birden sahneye girer. Belediye Başkanı ile ivedilikle görüşmek istediğini bildirir. Elinde ülkenin kralından Fernando'nun af edildiği hakkında bir krallık beratı bulunmaktadır. Pippo yanında Antonio Ernasto'yu Belediye Başkanına götürmeye karar verir. Ernasto Pippo'ya verdiği bu yardımı için bir parlak gümüş sikke bahşiş vermeye hazırlanır. Fakat tam bu sırada bir saksağan uçup gelip Ernasto'nun elinden parlayan gümüş sikkeyi kapıp kaçar. Kuşu takip eden Pippo ve Antonio saksağanın bu sikkeyi yuvasının bulunduğu şehir kilise kulesine uçup götürdüğünü izlerler. Bunu üzerine kulenin en üstünde bulunan kuş yuvasına varmak için kuleye girip kule merdivenlerinden kule tepesine tırmanmaya başlarlar.

Ninetta köy meydanında kurulu darağacına götürülmüştür. Orada son kanuşmasını idamını bekleyen halka yapıp suçsuz olduğunu tekrar açıklar. Pippo ve Antonio kulede saksağanın yuvasını ve buradaki hem Lucia'ya hem de Fernando'ya ait olan iki değişik gümüş çatalı bulmuşlardır. Kuleden aşağıya meydana bağırmaya başlarlar ve kuledeki kilise çanlarını çalarlar. Meydanda idam izlemek için toplanmış olan halk bunları duyarlar ve Ninetta'nın idam edilmemesi için bağırmaya başlarlar.

Tam bu sırada birden silah sesleri işitilir. Bağıran halk ve kuledekiler bu silah seslerinin Ninetta'nın idam edilmesinin onun ölümü ile bitirilmesi anlamını verdiğini ve çok geç kaldıklarını sanırlar.

Ancak birden Ninetta'nın meydanda yürümeye başladığı görülür. Duyulan silah sesleri idamın yapılıp suçlunun ölmesini değil de idam edilecek kişinin bu ölümden kurtulmasını kutlamak için yapılan silah atışları olduğu anlaşılır. Ninetta Giannetto başta olmak üzere, etrafındakiler ile idamdan kurtulmasın nedeni ile gayet mutludur. Fakat babasını merak etmeye başlar. Tam bu sırada babası yanında Ernasto ve af belgesi ile sahneye girer. Olaya katkısı olan herkes icin, belki Belediye Başkanı hariç, bu opera oyunu mesut bir şekilde sona erer.

Orkestradaki çalgılar

Rossini, bu eserin partitur notalarında şu küçük orkestrayı öngörmüştür:

• 2 flüt (bir tanesi pikolo flüt), 2 obua, 2 klarinet, 2 fagot;
• 4 korno, 2 trompet, 3 trombon;
• 1 timpani, zil, davul, 2 kirişli davul, üçgen (çalgı);
• yaylı çalgılar

Sahnedeki çalgılar

• piyano, (viyolonsel ve kontrbas)

Eserdeki müziksel parçalar

1. Uvertür Senfoniya

Perde I

• No. 1. Giris: "Oh, che giorno fortunato!“ (Sahne 1)
• No. 2. Kavatina (Ninetta): "Di piacer mi balza il cor“ (Sahne 2)
• No. 3. Kavatina (Isacc): "Stringhe e ferri da calzette“ (Sahne 3)
• No. 4. Koro (Ninetta'ya eslik): „Ma qual suono! / Viva! Viva!“ (Sahne 4)
  • Kavatina (Giannetto): "Vieni fra queste braccia“ (Sahne 5)
• No. 5. Brindisi (Pippo, Koro): „Tocchiamo, beviamo“ (Sahne 5)
• No. 6. Resitatif: "Ieri, sul tramontar del sole“ (Sahne 6)
  • Duet (Ninetta, Fernando): "Come frenar il pianto“ (Szene 6)
• No. 7. Kavatina (Podesta): "Il mio piano è preparato“ (Sahne 7)
• No. 8. Sahne: "M’affretto di mandarvi i contrassegni“ (Sahne 9)
  • Üçlü (Ninetta, Fernando, Podesta): "Oh nume benefico“ (Sahne 9)
• No. 9. Finale I: "In casa di Messere“ (Sahne 14)
  • Tüm şarkıcılar: "Mi sento opprimere“ (Sahne 15)

Perde II

• No. 10. İkili (Ninetta, Giannetto): "Forse un dì conoscerete“ (Sahne 3)
• No. 11. Arya (Podesa): "Sì per voi, pupille amate“ (Sahne 5)
• No. 12. Resitatif: "Deh, pensa che domani“ (Sahne 6)
  • İkili (Ninetta, Pippo): "E ben, per mia memoria“ (Sahne 6)
• No. 13. Sahne (Lucia): "Infelice Ninetta!“ (Sahne 7)
  • Arya (Fernando): "Accusata di furto“ (Sahne 8)
• No. 14. Resitatif: "A pieno voti è condannata“ (Sahne 9)
  • Koro: "Tremate, o popoli“ (Sahne 9)
  • Kuintet "Ahi, qual colpo!“ (Sahne 10)
• No. 15. Arya (Lucia): "A questo seno“ (Sahne 12)
• No. 16. Finale II: "Infelice, sventurata“ (Sahne 15)

Seçilmiş disk kayıtları

Yıl	Roller (Ninetta, Fabrizio, Lucia, Giannetto, Fernando)	Opera evi ve Orkestra, Orkestra şefi	Marka
1987	Ileana Cotrubas, Carlos Feller, Nucci Condò, David Kuebler, Brent Ellis	Bruno Bartoletti, Gürzenich Orchester Köln Orkestrası ve and Köln Operaevi Korosu	DVD: ArtHaus Musik Cat: 102 203
1998	Cinzia Forte, Franco Vassallo, Linda Tirendi, Simon Edwards, Natale de Carolis	Giancarlo Andretta, Teatro la Fenice di Venezia Orkestra ve Korosu	Audio CD: Mondo Musica Cat: MFOH 20111
2007	Mariola Cantarero, Paolo Bordogna, Kleopatra Papatheologou, Dmitry Korchak, Alex Esposito	Lü Jia, Bolzano ve Trento Haydn Orkestrası	DVD: Dynamic Cat: 33567
2009	Marie José Moreno, Giulio Mastrototaro, Luisa Islam Ali-Zade, Kenneth Tarver, Lorenzo Regazzo	Alberto Zedda, Virtuosi Brunensis	Audio CD: NAXOS 8.660369-71

Ayrıca bakınız

• Opera
• Gioacchino Rossini

Kaynakça

• Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia La gazza ladra maddesi kaynaklıdır. [1] 10 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Dış kaynaklar

• Osborne, Richard (1998), ""La gazza ladra", Kaynak:Stanley Sadie (ed.), The New Grove Dictionary of Opera, Cilt 2, Londra: MacMillan Publishers, Inc. SBN 0-333-73432-7 ISBN 1-56159-228-5. (İngilizce)
• Gossett, Philip ve Brauner, Patricia (2001), "La gazza ladra" Kaynak: Holden, Amanda (ed.), The New Penguin Opera Guide, New York: Penguin Putnam. ISBN 0-14-029312-4 (İngilizce)
• Osborne, Charles (1994), The Bel Canto Operas of Rossini, Donizetti, and Bellini, Portland, Oregon: Amadeus Press. ISBN 0931340713 (İngilizce)
• Osborne, Richard, (1990) Rossini, Ithaca, New York: Northeastern University Press. ISBN 1-55553-088-5 (İngilizce)
• Senici, Emanuele (ed.) (2004), The Cambridge Companion to Rossini, Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80736-4 ISBN 978-0-521-00195-3 (İngilizce)

Dış bağlantılar

• "Imslp.org" websitesinde La gazza ladra (Rossini, Gioacchino) maddesinde sesler için ve tüm eser için partitur notaları, libretto metni ve genel enformasyon, Online: [2] (İngilizce)
• YouTube websitesinde "La Gazza Ladra - Rossini" maddesinde 2009 "Rossini-in-Wildbad Festivali"'nde Rossini "La gazza ladra" operasının tümünün live-video kaydı. Online: [3] (Erişim tarihi:8.11.2017).
• YouTube websitesinde "Rossini - La gazza ladra - Pesaro 1989" maddesinde 1989 Pesaro Rossini Festivali'nde Rossini "La gazza ladra " operasının tümünün live-video kaydı. Online: [4] 13 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim tarihi:8.11.2017).