Halk sağlığı

Halk sağlığı; toplumun, kuruluşların, toplulukların ve bireylerin organize çabaları ve bilinçli seçimleri yoluyla yaşamı uzatan, yaşam kalitesini iyileştiren, "hastalıkları önleme bilimi ve sanatı" olarak tanımlanmıştır. Organize edilmiş toplum faaliyetleri sonunda, çevre-sağlık koşullarını düzelterek, kişilere sağlık bilgisi vererek, bulaşıcı hastalıkları önleyerek, hastalıkların erken teşhis ve tedavisini yapacak bir sağlık örgütünü kurarak, toplumsal faaliyetleri her kişiye sağlığını sürdürebilecek bir yaşam düzeyi sağlayacak şekilde hastalıklardan korumayı, yaşam sürelerini uzatmayı, beden sağlığı ile çalışma gücünün artırılmasını sağlamayı amaçlayan bir bilimdir. Bu yöntem modern tıbbı ve hastaneleri destekleyerek iş yükünü hafifletir. Aynı zamanda salgın hastalıkların önlenmesi ve durdurulmasını sağlar.

Halk sağlığının çeşitli yönleri: Sol üstten saat yönünde: Mali'deki bir Toplum sağlığı çalışanı, Almanya'da aşılamaya örnek COVID-19 aşısı, Hindistan'da sigara karşıtı kampanya ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki bir tarihi kanalizasyon tesisatı fotoğrafı.

Amacı

Toplumların sağlığını iyileştirmek, yaşam süresi beklentisini ve kalitesini artırmaktır.

Türkiye'deki tarihçesi

İngiltere ve Almanya'da halk sağlığının bir uzmanlık dalı olarak kabul edilmesi XIX. yüzyılın ortalarına, ABD ve Rusya'da XX. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. Türkiye'de ise halk sağlığı uzmanlık eğitimi 1958 yılında Refik Saydam Hıfzıssıhha Okulu'nda, 1965 yılında Hacettepe Üniversitesi'nde ve 1967 yılında Atatürk Üniversitesi'nde verilmeye başlamıştır. Halk sağlığı uzmanlık eğitimi programlarında 1800'lü yıllarda sanitasyon bulaşıcı hastalıklar ve bağışıklama konularıyla ilgilenilirken, 1900'lü yılların ikinci yarısında sağlık yönetimi ve epidemiyoloji konuları temel eğitim içeriği olarak ağırlık kazanmıştır. 1966 yılında Avrupa Halk Sağlığı Okulları Müdürleri Toplantısı'nda eğitim içeriğine uluslararası sağlık örgütleri, sağlık planlaması ve sağlık ekonomisi konuları da eklenmiştir. Daha sonraları halk sağlığı daha multidisipliner bir alan haline gelmiş ve eğitim programına medikal sosyoloji ve antropoloji dâhil edilmiştir.

Yöntemleri

Klinisyen bir hekimin bireylerdeki hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği gibi, toplumdaki sağlık sorunlarını teşhis edip bunları iyileştirmeye ve halkın sağlık düzeyini yükseltmeye çalışır. Halk sağlığı uzmanı; hizmetleri planlayan, yöneten ve denetleyen konumdadır. Halk sağlığı bilim dalı, kuramsal eğitim yönünden evrenseldir. Ancak uygulama olarak halk sağlığı uzmanlığı yereldir. Çünkü halk sağlığı uzmanı hangi topluma hizmet veriyorsa, o toplumun sağlık sorunlarını bilmek ve çözmek durumundadır.

Halk sağlığı uzmanı; toplumun sağlık düzeyini ölçen, var olan ve gelişebilecek sorunları, bu sorunların nedenlerini ve toplumun sağlık gereksinimlerini bilimsel teknikler kullanarak saptayan, sağlık politikaları geliştirerek çözümler üreten, halk sağlığı programlarının kontrol ve değerlendirmelerini yapan, bu programların yürütülmesinde görev alan, sağlık hizmetlerinin her kademesinde yöneticilik yapan hekimdir. Bu görevlerini yerine getirebilmek için halk sağlığı uzmanı bilgi kaynaklarına erişir, veri toplar ve değerlendirir. Yönetimle ilgili olarak planlama, örgütleme, personel kullanımı, yürütme, denetleme, eş güdüm, bütçe yapma ve hizmetleri değerlendirme işlerini yapar. Halk sağlığı uzmanı, araştırmacı olarak, danışmanlık ve yöneticilik görevlerinde, koruyucu ve iyileştirici sağlık hizmetlerinin sunumunda, salgınların incelenmesinde, halkın sağlık eğitiminde ve halk sağlığı laboratuvarlarının işletilmesinde doğrudan görev alır.

Temel konuları

Medikal Antropoloji, Demografi ve Sağlık Epidemiyolojisi, Biyoistatistik, Kadın Sağlığı Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması, Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi, Çocuk Sağlığı, Adölesan Sağlığı, Çevre Sağlığı, Ergonomi, İş Sağlığı ve Güvenliği, Afetler ve Afet Tıbbı, Kazalar ve Güvenli Toplumlar, Uluslararası Sağlık, Turist Sağlığı ve Hekimliği, Toplum Beslenmesi, Bulaşıcı Hastalıkların Kontrolü ve Bağışıklama Sağlık Hizmetleri ve Sağlık Yönetimi, Yaşlı Sorunları ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Kontrolü, Sosyal Çalışma, Sağlık Ekonomisi, Sağlık Geliştirme ve Sağlık Eğitimi, Tıp Ahlakı ve Halk Sağlığı Etiği, Toplum Ruh Sağlığı, Ağız ve Diş Sağlığı, Evde Bakım konuları Halk Sağlığı Uzmanlığının üzerinde çalıştığı konu başlıklarıdır.

Ayrıca bakınız

• Veteriner Halk Sağlığı