Hasan Fehmi Efendi

Hasan Fehmi Efendi (d. 1795, Ilgın, Konya - ö. 1881, Medine) Osmanlı Devleti 149. şeyhülislamı, kazasker, müderris.

Hasan Fehmi Efendi
Doğum	1795 Akşehir, Konya
Ölüm	1881 Medine
Meslek	Müderris, kadı, kazasker, Şeyhülislam
Ebeveyn(ler)	Osman Efendi

Hayatı

Küçük yaştan itibaren ilim tahsiline ilgi duyup, Konya'ya gitti. Tahsilini Konya'da yaptı. Devam ettiği okulun derslerini başarıyla bitirip, icazet (diploma) aldıktan sonra, Amasya'dan Konya'ya gelen Kara Halil Efendi ile birlikte İstanbul'a geldi. Vidinli Mustafa Efendi'nin derslerine devam etti. Açılan rüus (diploma) imtihanını birincilikle kazandı. Ayasofya Camii'nde ders vermeye başladı. 1847 (H. 1263) senesinde Haric rütbesiyle Feth-ül-Gazi Medresesi'ne müderris tayin edildi. Çeşitli medreselerde de müderrislik yapıp ilim öğrettikten sonra, Sahn-ı Seman (Fatih) Medreselerinde müderris oldu. Birçok talebe yetiştirdi. Vakfiyesinde sadece şeyhülislamların ders okutabileceği şart koşulmuş olan Bayezid Medresesi'nde ders vekili olarak vazife aldı. 1861 (H. 1277) senesinde Sultan Abdülaziz'in padişah olmasından sonra Padişah'a hoca olup, "Camiurriyaseteyn" unvanına sahip oldu. Sultan Abdülaziz'in Mısır seyahatine katıldı. Cami-ül-Ezher'in (Ezher Üniversitesi'nin) ünlü alimi Şeyh Saka ile görüşüp sohbet etti. Mısır alimleri onun ilimdeki yüksekliğini takdir ettiler. 1867 senesinde Anadolu, arkasından da Rumeli kazaskeri oldu. Şeyhülislam El-Hac Mehmed Refik Efendi'nin şeyhülislamlıktan ayrılması üzerine, 1868 senesinde şeyhülislamlık makamına getirildi.

Zamanın sadrazamı Ali Paşa tarafından İstanbul'a getirilerek vazife verilen, Darülfünun'un (İstanbul Üniversitesi) açılışında ve başka zamanlarda verdiği konferanslarda Cemaleddin Afgani'ye cevaplar verdi. Verdiği fetva ile Cemaleddin Afgani'nin doğru yoldan ayrıldığını ve küfre gittiğini ortaya koydu. Ali Paşa, Afgani'yi İstanbul'dan çıkarmaya mecbur kaldı.

Beş yıl 2 ay 10 gün şeyhülislamlık vazifesini yürüten Hasan Fehmi Efendi, 1871 senesinde şeyhülislamlıktan ayrıldı. 1874 senesinde ikinci defa şeyhülislamlığa getirildi. 1876 senesinde bu vazifeden tekrar ayrılarak Medine'ye gitti. Mekke'ye giderek hac vazifesini ifa ettikten sonra, Medine'ye dönerek orada ibadet ve taatla meşgulken, 1881 (H. 1298) senesinde öldü. Cennet-ül-Baki' Kabristanına defnedildi.

Murassa-i Osmani ve Birinci Mecidi nişanlarına sahip olan Hasan Fehmi Efendi, zamanının alimlerindendi. Akli ve nakli ilimlerde derin alim, fıkıh ilminde mütehassıstı. Arapça ve Farsçaya hakimdi. Fazilet ve güzel ahlak sahibi olup, birçok talebe yetiştirmiştir.

Eserleri

1. Riyaz-ı Hakaniyye (Edebi ilimlerden bahseden bir eserdir.)
2. Resail-i İmtihaniyye (Birçok alet ilimlerinden bahseder.)
3. Ahkam-ı Meriyye
4. Aziziyye ve Şerh-i Yusufiyye (Mantık ilminden bahseden manzum bir eserdir.)
5. Şerh-i Salait-ı Feyziyye liş-Şeyh-i Ekber
6. Risale fi Keyfiyyet-i İman-ı Firavn
7. Yusufiyye (Mantıktan kıyas bahsini anlatır.)
8. Şerh-i Akaid ve Siyalkuti (Üzerine açıklamaları)
9. Arabi Divançe

Bu eserlerinden başka Arapça ve Farsça risaleleri de vardır.

Kaynakça

• Rehber Ansiklopedisi

Önce gelen: Mehmed Refik Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1868 - 1871	Sonra gelen: Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi
Önce gelen: Hasan Hayrullah Efendi	Osmanlı Şeyhülislamı 1874 - 1876	Sonra gelen: Hasan Hayrullah Efendi