Hasan Helimişi

Hasan Helimişi
Hasan Helimişi
	Hasan Helimişi'nin otoportresi
Genel bilgiler
Doğum	Kasım 1907; Ortahopa, Lazistan Sancağı, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	2 Mart 1976 (68 yaşında); Sarpi, Gürcistan SSC, SSCB
Uyruk	Laz
Alanı	Ressam, şair
Katıldığı akımlar	Toplumcu şiir

Hasan Helimişi (Gürcüce: ჰასან ჰელიმიში) Laz ressam ve şairdir.^[1] Lazca ve Türkçe yazdığı şiirleri ve Laz motiflerini temel alan resimleriyle tanınmıştır.

Hayatı

Laz ressam ve şair Hasan Helimişi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Ortahopa köyünde doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise öğrenimini Türkiye'de tamamladı. 1925-1931 yılları arasında Hopa ve Pazar arasındaki Laz köylerinden derlemeler yaptı. 1932'de TKP üyesi olduğu için Sovyetler Birliği'ne çağrıldı ve Batum'a gitti. Aynı yıl Leningrad'da bulunan SSCB-Ulusal Azınlıklar Enstitüsü'ne gönderildi. Burada dans, müzik ve tiyatro gibi konularda eğitim aldı. Leningrad'da "Lazuri Grupa" adında bir horon ekibi kurdu. 1935 yılında tramvaydan düşerek sağ bacağını kaybeden Helimişi, Batum'a dönmek zorunda kaldı. Batum'da iken evlendi. Batum'da kaldığı yıllarda baba mesleği olan kunduracılıkla geçimini sağlarken 1938'de sebep gösterilmeden hapse atıldı. 3 ay Batum Hapishanesi ve bir süre Tiflis'teki bir hapishanede hapis yattıktan sonra "yanlışlık olduğu" belirtilerek hapisten çıkarıldı. 1949-1954 yılları arasında, güvenilmez ve “şüpheli” bir kişi olduğu için, Sibirya'daki Vasünggan (Tomsky Bölgesi) şehrine gönderildi. 1961'den 1967'ye kadar, Tiflis Devlet Üniversitesi (TSU) Doğu Çalışmaları Fakültesinde Türkçe öğretmenliği yaptı. 2 Mart 1976'da 68 yaşında ölen Helimişi, Sarpi köyüne götürülüp burada defnedildi.

Şiiri

Lazca ve Türkçe yazan Hasan Helimişi'nin şiirleri, diğer metinlerle birlikte Lazlar üzerine araştırmalar yapan Arnold Çikobava ve Sergi Cikia tarafından farklı zamanlarda yayımlandı. Bütün şiirleri İntelekti yayınevinin "100 Şiir" dizisi kapsamında Laz Şiiri (ლაზური პოეზია / Lazuri Poezia, 2007; Yayına hazırlayan: Tea Kalandia) adlı kitapta yer aldı. Hasan Helimişi'nin şiirinde başlıca konulardan biri doğduğu yer olan Lazistan'dır. Şiirlerinde sıkça çocukluk ve gençlik dönemini konu edinmiştir. Ozan geleneğinin temsilcisi olan Helimişi, “Ben Bir Âşığım” adlı şiirinde, halkından uzak olmasından ve memleketi Hopa'ya duyduğu özlemden dolayı kendini yuvası bozulmuş dertli bir bülbül olarak anlatır.^[2]

Resmi

Daha çok Laz motiflerini temel alan resimler yapan Hasan Helimişi'nin bir ressam olarak kabul edilmesi ölümünün ardından 1979 yılında, Batum'a Tiflis'ten gelen sanat tarihçilerinin Sarpi'deki kütüphanede korunan tabloları görmesinden sonra gerçekleşti. Aynı yıl Gürcistan Devlet Sanat Müzesi'nde tabloları sergilendi ve bu sergi büyük ses getirdi.^[2] Helimişi'nin resimleri günümüzde Sarpi köyündeki Sarpi Ortaokulu Sergi Salonu'nda sergilenmektedir. Ayrıca çok sayıda resmi, koleksiyoncuların koleksiyonlarında kendine yer buluyor.

Eserleri

Wori nenape - Kısa dörtlükleri
Xopurepes - Hopalılara
Moleni lazi - Berideki Laz
Çandaş gverdi - Yarım kalan düğün
N3ana - Sene
Mu ôat e skiri - Ne yapalim oğlum
Onçamure
Möita walona
Mşkiridoni
Yamo
Hek noxro3kare
Leningradi - Leningrad
Semercis
Marşalis
Boğerdinare ğormoti
Masuma fara
İa var meskirun
Leninis
Var gomdunur
Şirak komolis gyamgars
Bâirom
Kvaomxaze
Zoğas mo munâinam
Sinoriş ğali

Kaynakça

^ nplg.gov.ge 19 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - ჰასან ჰელიმიში; The National Parliamentary Library of Georgia
^ ^a ^b Tina Şioşvili, "Laz ozan Hasan Helimişi", Pirosmani dergisi, sayı 11, s. 9-14.

Dış bağlantılar

Hasan Helimişi'nin otobiyografisi (Lazuri.com) 12 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] .gov.ge 19 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - ჰასან ჰელიმიში; The National Parliamentary Library of Georgia

[ReferenceA-2] Tina Şioşvili, "Laz ozan Hasan Helimişi", Pirosmani dergisi, sayı 11, s. 9-14.

[1]

[2]