Hayıt

Hayıt (Vitex agnus-castus), mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyasından çok yıllık tıbbi bitki türü.

Hayıt
Korunma durumu
Durumu belirsiz (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Tracheophyta Sınıf: Magnoliopsida Takım: Lamiales Familya: Lamiaceae Cins: Vitex Tür: V. agnus-castus
İkili adlandırma
Vitex agnus-castus L.,Sp. Pl.: 638 (1753). Vikitür'de Vitex agnus-castus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur. Wikimedia Commons'ta Vitex agnus-castus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

1–3 m yükseklikte, çalı görünümünde, soluk pembe ya da mavi çiçeklidir.

Habitat

Akdeniz maki vejetasyonunun tipik elementidir. Deniz kenarı ve kayalık bölgelerde, genellikle tınlı bünyeli, nötr ve hafif alkali, kireççe fakir, tuzluluk etkisinin olmadığı, değisen miktarlarda organik madde içeren, azotlu ve azotça zengin, fosfor bakımından zengin, potasyumca eksik toprakları tercih eder.

Kullanımı

Tıbbi kullanımı

Yapraklarında viteksin ve viteksinin adlı iki heterozit madde bulunur.

Hayıttan elde edilen ekstreler, gram-pozitif bakterilere karşı antimikrobiyal aktivite göstermesine karşın, gram-negatif bakterilere ve maya mantarlarına karşı aktivite göstermez. Agnucaston adlı ilâcın terkibinde meyveleri kullanılır.

Halk arasında kullanımı

Meyveleri, infüzyon halinde (%2-5) idrar artırıcı, gaz söktürücü ve yatıştırıcı olarak kullanılır.

Kökleri sarı renk için iplik boyamada kullanılır.

Dallarından örülen sepetler Batı Anadolu pazarlarında satılır.

Yayılımı

Akdeniz ve Batı Kafkasya'da yayılım gösterir. Türkiye'de Trakya ve Anadolu'da görülür. Ayrıca Antalya Altınova'da (Koyunlar Köyü) kurumuş göl halinde bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Agnucaston

Kaynakça

• Prof. Dr. Turhan Baytop (1984), Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi (Geçmişte ve Bugün), İstanbul, 1984
• Başaran Dülger, Emin Uğurlu ve Fahrettin Gücin (2002), Vitex agnus-castus L. (Hayıt) 'un Antimikrobiyal Aktivitesi
• Yunus Doğan & Hasan Hüseyin Mert (1998), An Autecological Study on the Vitex agnus-castus L. (Verbenaceae) Distributed in West Anatolia, TÜBİTAK, Tr. J. of Botany, 22 (1998) 327-334
• Van Gölü Havzası Sanal Herbaryumu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Biyoloji Eğitimi Anabilim Dalı
• Yunus Doğan, Güngör Ay & Ekaterina Kozuharova (2008) 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., A study on the anatomical characteristics of Vitex agnus-castus (Verbenaceae), Phytologica Balcanica, 14 (1):97-101, Sofia, 2008