Haydar Karataş
Haydar Karataş, Zaza asıllı Türk roman yazarı ve aktivist. Dersim'i anlatan nehir romanı ile tanındı. Serinin ikinci kitabı olan "Gece Kelebeği/Perperık-a Söe" 2010 yılında, birinci kitabı "On İki Dağın Sırrı, Bir Göz Ağlarken" ise 2012'de yayınlandı.[1][2]
| Haydar Karataş | |
|---|---|
 Haydar Karataş, 2012 | |
| Doğum | 1973 Hozat, Tunceli, Türkiye |
| Meslek | Yazar |
| Dönem | 2000-günümüz |
Etkilendikleri
| |
| Resmî site | |
Hayatı
değiştir1973 yılında, Tunceli'nin Hozat ilçesine bağlı Haçeli köyünde Zazaca konuşan bir ailenin çocuğu olarak doğdu.[3] Türkçeyi ilkokulda öğrendi. Politik faaliyetlerinden dolayı henüz 19 yaşında iken tutuklandı ve 10 yıl hapis yattı.[3] 2002 yılında Gebze Cezaevi'nden tahliye edildikten sonra Türkiye'yi terk etti. 2003'ten bu yana İsviçre'de politik mülteci olarak yaşıyor.[3]
Romancılığı
değiştirYazarın birinci romanı Gece Kelebeği 1938 Dersim Harekatı sonrasını, kendi annesi olduğunu belirttiği[4] küçük bir çocuğun gözünden anlatır. İkinci romanı On İki Dağın Sırrı, Bir Göz Ağlarken ise 1938 öncesini anlatır.
Murathan Mungan'a göre insan ve doğa ilişkisini öne çıkaran tarzı dolayısıyla Yaşar Kemal'den etkilendiği söylenebilir.[5]Behçet Çelik ise daha çok yazarın masalsı anlatım dili üzerinde durmuştur.[6]
Romanlarının politik olarak son derece kritik bir dönemi anlatması, romanların edebi niteliği kadar politik tartışmaların da öne çıkmasına neden olmuştur.[7][8][9] Romancı ve Eleştirmen Bülent Usta ise Gece Kelebeği adı, oyuncak bir bebeğe ya da bir şiire yakışacak çağırışımlara neden olsa da adını verdiği roman, bu yumuşak çağrışımların tam tersine, sert bir coğrafyada yaşanan insan dramlarına yoğunlaştığını belirtir. Karataş'ın yöre kültürüne özgü ayrıntıları ustalıkla romanın içinde anlattığını, bunun dipnotlarla desteklenmesine rağmen, bazı okurların zorlanabileceğini belirtmiştir, ancak bunun Amerikan romanın da, Rus romanında da karşımıza çıkacağını göz ardı edemeyiz, der. Gece Kelebeği bir ikindi vakti Balıkan Dağ'ından aşağı, "Fecire Hatun!", "Fecire Hatun!" diye bağırarak koşan bir adamla başlıyor. On İki Dağın Sırrı ise gene bir haber taşıyıcı ile başlar, yazar önce bir yolu, yolun hikâyesini, Xaçeli ardından bir köyü, köyün virane Ermeni Mahallelerini, devrilmiş değirmenler, yıkılmış Kiliseleri anlatır ve hikâye gittikçe iç içe geçer, Kızılbaş Konakları analtılır. Ufak tefek boylu, acımasız olduğu söylenen Albeg bir atın sırtında, toz toprağın içinde bu yıkılmış hayatın içinden dağlara vurur.
Eserleri
değiştir- Gece Kelebeği / Perperık-a Söe, 2010, İletişim Yayınları [1] 23 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., EAN 9789750507700
- On İki Dağın Sırrı, 2012, İletişim Yayınları [2] 19 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., EAN 9789750510663
- Bir Dersim Hikayesi (Murathan Mungan'ın 23 yazarı bir araya getirdiği öykü derlemesine katkı[10]), 2012, Metis Yayınları, ISBN 9789753428729
- Merhaba Asker (Murathan Mungan'ın çeşitli yazarları bir araya getirdi öykü derlemesinde, "İki Siyah Erkek Donu" hikâyesiyle yer aldı.
- Ejma'nın Rüyası, 2017 NoteBene yayınların, ISBN 9786052036020
Dış bağlantılar
değiştir- Yazarın kendi sitesi 17 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ein Porträt über Haydar Karatas, Almanca
Kaynakça
değiştir- ^ Zileli, Gün. "Kim demişti, roman çağının bittiğini, kim?". 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ Yalazan, A. Esra. "Dersim'de bir 'Gece Kelebeği': Haydar Karataş". 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ a b c "Yazarın biyografisi, İletişim Yayınları". 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2012.
- ^ "Haydar Karataş'la Gece Kelebeği Üzerine". İstanbul İndymedia. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ Murathan Mungan: "Haydar Karataş canavarcasına yazar damarı olan birisi. Hayvani bir yazar, bunu olumlu anlamda söylüyorum. Yaşar Kemal’de de böyle doğadan kaynaklanan bir güç vardır." NTV'de yapılan bir söyleşi ve kitabın arka kapağı 19 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Çelik, Behçet. "Merhamet Evreninden Korku Ülkesine – Haydar Karataş". 7 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ Arslanoğlu, Kaan. "Gece Kelebeği (Perperık-a Söe)". 13 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ Kaya, Özen. "Değerlerini Yitiren, Vicdanını Kaybeden Dersimliler". Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Aydın, Mehmet Said. "Gözleri Gülüzar'ın". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
- ^ "Herkesin bir Dersim hikayesi vardır". 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.