Herakleios (yaşlı)
Herakleios (yaşlı) (Latince: Heraclius; Yunanca: Grekçe: Ἡράκλειος; ö. 610) Doğu Roma (Bizans) generali ve Bizans İmparatoru Herakleios'un (610-641 arası hükümdar) babasıdır. Olası Ermeni kökene sahip olan Yaşlı Heraclius 580'lerde Sasani İmparatorluğu'na karşı savaşta kendisini fark ettirdi. Herakleios, bir ast general olarak (ya da hipostrategos olarak), Solachon Muharebesi sırasında Filippikos komutasında ve muhtemelen Sisarbanon Muharebesi sırasında Comentiolus komutasında hizmet etti. Yaklaşık 595'te Yaşlı Herakleios'un, İmparator Mauricius (582-602 arası hükümdar) tarafından Samuel Vahewuni ve Atat Khorkhoruni tarafından yönetilen bir Ermeni isyanını bastırmak üzere magister militum per Armeniam olarak gönderildiğinden bahsedilir. Yaklaşık 600'da Afrika Eksarhı olarak atandı ve 608'de Yaşlı Herakleios oğluyla birlikte gaspçı Phocas'a (602-610 arası hükümdar) isyan etti. Kuzey Afrika'yı bir üs olarak kullanan genç Herakleios, Phocas'ı devirerek, yüzyıl boyunca Bizans İmparatorluğu'nu yönetecek olan Herakleios Hanedanı başlattı. Yaşlı Herakleios, oğlunun Bizans tahtına çıkmasının haberinden kısa bir süre sonra öldü.
| Herakleios (yaşlı) | |
|---|---|
 | |
| Bağlılığı | Bizans İmparatorluğu |
| Rütbesi | magister militum per Armeniam, patrikios, Afrika Eksarhı |
| Çatışma/savaşları | Bizans-Sasani Savaşı (572-591) |
| Ailesi | |
| Eşi | Epiphania |
| Çocukları | İmparator Herakleios |
Kökeni
değiştirYaşlı Herakleios muhtemelen Ermeni kökenli ve erken yaşlarında iki dilliydi (Ermenice ve Yunanca).[1] Kökeni, kendisini Bizans Ermenisi olarak gören Teofilakt Simokata'nın bir metninden yorumlanır.[2][3] Yaşlı Herakleios'un kendi kentinden özellikle bahsedilmemektedir. Mary ve Michael Whitby, o sırada Yaşlı Herakleios'un magister militum per Armeniam olduğunu ileri sürer. Eğer öyleyse "kenti" Ermenistan'daki Roma kuvvetlerinin merkezi olan Theodosiopolis'dir (modern Erzurum).[4] Theodosiopolis, imparatorluğun kuzeydoğu sınırındaki ana ordu kalesi olarak, Bizanslılar ve Persler arasındaki savaşlarında mücadeleye sebep olan önemli bir stratejik konuma sahipti. İmparatorlar I. Anastasius (491-518 arası hükümdar) ve I. Justinianus (527-565 arası hükümdar) kentin tahkimatlarını elden geçirip ve hükümdarlıkları boyunca yeni savunma alanları inşa ettiler.[5]
Yaşlı Herakleios'un soyu hakkında özellikle bir şey bilinmemektedir, ancak bu, modern tarihçilerin konuyla ilgili yorum yapmalarını engellemez. Cyril Mango, 5. yüzyıl Romalı general olan adaşı Edessalı Herakleios'un soyundan geldiğini gösteren bir teoriyi destekler.[6] Sebeos'un Tarih'inden bir metin Yaşlı Herakleios'un Arsak kökenli olduğu yönünde anlaşılır.[6] Bu teori, Alexander Vasiliev ve Irfan Shahîd tarafından muhtemel olarak düşünülürken Cyril Toumanoff tarafından güçlü bir şekilde desteklenir.[6] Nikiû piskoposu İoannis ve Konstantinos Manasses, oğlu Herakleios'u bir Kapadokyalı olarak görürler ve bu soydan ziyade doğum yerini gösterebilir.[6]
Ailesi
değiştirKonstantinopolis Patriği I. Nikiforos Historia syntomos adlı eserinde Nicetas'ın babası olan Gregoras adlı Yaşlı Herakleios'un tek bir kardeşinden bahseder.[2][7] Günah Çıkartıcı Theofanis, Epiphania'yı İmparator Herakleios'un annesi, dolayısıyla Yaşlı Herakleios'un karısı olarak bahseder.[7] Teofilakt, Nikiû piskoposu İoannis, I. Nikiforos, Theofanis, Tarihçi Agapius, Suda, Georgios Kedrenos, İoannis Zonaras, Süryani Mihail, 1234 Vakainamesi ve Nikephoros Kallistos Xanthopoulos dahil çeşitli kaynaklarda Yaşlı Herakleios'un imparator Herakleios'un babası olduğundan bahsedilir. Buna karşın, İmparator Herakleios'un kardeşleri ile aynı cümlede kendisinden bahseden bir kaynak yok. Ancak babası olduğu, güvenli bir şekilde kabul edilebilir.[2]
Herakleios'un en iyi ispatlanmış kardeşi tartışmasız Theodore'dur.[2][7] Herakleios'un küçük kız kardeşi olan Maria, I. Nikiforos tarafından belirtilmiştir ve Genç Herakleios'un evleneceği Martina'nın annesi olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte, hem Kedrenos hem de Süryani Mihail, Martina'yı, Genç Herakleios'un adı günümüze ulaşmayan erkek kardeşinin kızı olarak görürler ve dolayısıyla kesin ilişki hakkında şüpheler vardır. Son olarak, Theofanis, Genç Herakleios'un kardeşi olarak yaklaşık 652/653 yıllarında Heliopolis'te (modern Baalbek) ölümüyle ilgili olarak başka bir Gregoras'tan bahseder. Bu kardeşten bahsedilen tek yer orasıdır. Ancak Theofanis Gregoras ile imparator arasındaki ilişkiyi yanlış anlamış olabilir.[7]
Kariyeri
değiştirFilippikos konutasında
değiştirYaşlı Herakleios ilk olarak 586'da Bizans-Sasani Savaşı (572-591) sırasında Filippikos altında görev yapan bir general olarak bahsedilmektedir. Yaşlı Herakleios, 586 baharında Solachon Muharebesi'nde Bizans ordusunun merkezini komuta etti. Savaşın ardından, Sasani takviyelerinin gelişine dair söylentileri doğrulamak üzere bir keşif görevine gönderildi.[2][8]
Bizans kuvveti Arzanene'yi istila etmeye devam etti. Filippikos, bölgenin baş kenti Chlomaron'u kuşattı. Bu noktada, iki yerel lider olan Jovius ve Maruthas, Bizans lehine taraf değiştirdiler. Toros Dağları ve Hakkâri geçişini kontrol altına alacak kalıcı güçleri inşa etmek için ideal konumları belirlemeye yardım ederek, Bizans'ın Arzanene ile beraber Persarmenia ve Aşağı Mezopotamya'ya bağlayan rotaları kontrol etmesine yardımcı olmaya söz verdiler. Filippikos, bu noktada belirtilen güçlü noktalara giden rehberleri izlemesi için yardımcısı (hypostrategos) olan General Yaşlı Herakleios'u görevlendirdi.[2][9]
Görevde Yaşlı Herakleios'a yirmi asker eşlik etti. Zırhları olmadan ayrıldılar ve grup kısa sürede Kardarigan komutasında yeni bir Pers ordusu ile karşılaştılar. Teofilakt, "Kardarigan askerler değil, savaşta ve göğüs göğüse mücadelede deneyimsiz askerleri toplayan Romalılara karşı yürüdü; buna ek olarak yük hayvanları ve deve sürüsü vardı ve ileri hareket etti" diye belirtir. Sonuçta Kardarigan, Herakleios'un donanımsız birliğine saldırmaya çalıştı ve Herakleios, sırttan sırta geçerek kaçmak zorunda kaldı. Gece Filippikos'u yaklaşan tehditle uyarıda bulunmak için bir elçi gönderdi.[2][10]
Filippikos güçleri düzensiz şekilde Roma topraklarına geri döndüler. Amida'ya ulaşmayı başardı ve sonra Izala Dağı'ndaki eski kaleleri restore etmeye başladı. Orada muhtemelen hastalık nedeniyle ordusunun komutasını Herakleios'a devretti. Teofilakt anlatıyor:
Teofilakt Simokata'nın Tarihi, Kitap II
Teofilakt, Yaşlı Herakleios ile Filippikos'un Theodosiopolis'te birlikte kışladıklarını belirtir.[11][12]
587 baharında Filippikos tekrar hastalandı ve bizzat seferi yürütemedi. Ordusunun üçte ikisini Yaşlı Herakleios'a, geri kalanını Theodore ve Andreas generallerine atadı ve onları Pers topraklarına baskın yapmaya gönderdi. Yaşlı Herakleios, adı günümüze ulaşmamış güçlü bir kaleyi kuşatma ekipmanlarıyla düşene kadar gece gündüz kuşattı. Ele geçirilen kalede bir garnizon kurduktan sonra Günah Çıkartıcı Theofanis, Yaşlı Herakleios'un Beioudaes kuşatması için General Theodore'a katılmak için devam ettiğini belirtir. Ancak bu bir hata gibi görünüyor. Theofanis, Theodore ve Andreas'ın kuşatmaya katılmasını anlatan Teofilakt'ın ilgili metnini yanlış anlamış görünüyor.[13][14]
587 sonlarında, Filippikos, Yaşlı Herakleios'u kış mevsiminde ordudan sorumlu bırakarak Konstantinopolis'a geri dönmeyi planladı. Yaşlı Herakleios disiplini birliklerde tekrar tesis etmek için önlemler aldı. Teofilakt'a göre, "Herakleios, Roma kuvvetinde firar eden serserilere ceza verdi; emek vermekten vazgeçip de bir o yana bir bu yana amaçsızca dolaşanları cezalandırılarak onları sağduyulu hale getirildi." 588'in başında, İmparator Mauricius (582-602 arası hükümdar) Filippikos'u Priscus'la değiştirdi. Filippikos, Yaşlı Herakleios'a orduyu Narses'in himayesine bırakıp Ermenistan'a dönmesini emreden bir mektup yazdı. Ancak aynı mektuplar, askerlerin maaşlarını dörtte bir oranında azaltan bir imparatorluk kararnamesi de bildiriyordu.[14][15] Bu, Priscus'un emirlerine uymayı reddeden birliklerin isyan edilmesine yol açtı. Emir kaldırılıp ve Filippikos, doğu ordusunun komutanı olarak yeniden atandığında isyan sona erdi.[16][17]
Comentiolus komutasında
değiştirYaşlı Herakleios bir yıl sonra Comentiolus'un komutası altında, Nisibis civarında Sisarbanon Muharebesi'nde (sonbahar 589) yeniden ortaya çıkar. Teofilakt'ın açıklamasına göre, Comentiolus, savaş devam ederken Theodosiopolis'e (günümüz Resulayn) doğru kaçtı. Yaşlı Herakleios kalan birliklerin sorumluluğunu üstlendi ve onları zafere götürdü. Bununla birlikte Teofilakt, Genç Herakleios döneminde yaşamış ve yazmıştır ve imparatorun babası lehine çok güçlü önyargılıdır. Onun anlatımı bu nedenle, Yaşlı Herakleios'u yüceltmek amacıyla Comentiolus'un korkaklığını abarttığı ve hatta icat etmesi konusunda şüpheledir. Örneğin aynı dönemden Evagrius Scholasticus, Comentiolus'a muharebenin zorluğunu içinde bulunduğuna inanır ve Yaşlı Herakleios'tan hiç bahsetmemektedir.[18][19]
Ermeni isyanı
değiştirYaşlı Herakleios, muhtemelen İoannis Mistakon'dan sonra magister militum per Armeniam olarak yaklaşık 595 yılında atandığında kayıtlarda görülür. Sebeos tarihi, döneminin ana hatlarını sunar. Samuel Vahewuni ve Atat Khorkhoruni liderliğindeki Ermeni isyancılarla yüzleşmek için Mauricius tarafından atanmıştır. Yaşlı Herakleios'a Hamazasp Mamikonian yardımcı olmuştur.[18]
Sebeos'un Tarihi, Bölüm 6-7[20]
Yaşlı Herakleios yerini Suren aldı..[18] Ermenistan'daki görev süresi kısaydı, fakat muhtemelen ülkeyle olan bağlarını güçlendirdi.[21]
Afrika Eksarhı
değiştirYaşlı Herakleios daha sonra 608'de patrikios ve Afrika Eksarhı olarak kaydedilmiştir. Patrik Nikiforos'a göre, Mauricius'un tahttan indirilip, öldürülmesinden önce 602'de Mauricius tarafından atanmıştır. 598 ile 600 arası atanmış geçici Eksarh Innocentius'un yerine geçmiş olabilir.[22] Atama, Yaşlı Herakleios'un Mauricius'un tarafında olduğunu ve kendisine sadık kalma sebepleri olacağını önermektedir. Yaşlı Herakleios ve Afrika maiyeti, Mauricius'un ölümü ve infazından ötürü baştan ağlamış, ölümünden sonra düşen imparatora övgülerde bulunmuşlardır.[23]
Afrika Eksarhlığı hem sivil hem de askerî güçlerle etkili bir Vali-Generallik idi. Merkez, Kartaca idi. 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarındaki tarihçiler, bu atama için büyük önem atfederler; hatta Yaşlı Herakleios'u Afrika'ya veya daha geniş Batı Roma İmparatorluğu'na bağlanmasını gerektireceğini ileri sürüyorlardı. Ancak daha sonraki tarihçiler, bu atamanın daha geniş bir örüntünün parçası olduğunu belirttiler. 6. yüzyılda, önde gelen bazı Bizans askeri komutanları kariyerlerine İmparatorluğun doğu bölgelerinde, çoğunlukla Üst Mezopotamya'da başlamışlardı. Daha sonra kendi kariyerlerinin bir noktasında Kuzey Afrika'ya transfer edilirlerdi. Bu nedenle, doğudan batı eyaletlerine rotasyonun alışılmadık bir yanı yoktur.[23]
Charles Diehl, 7. yüzyılın başlarındaki Bizans Afrika'sında düşman Berberilerin sürekli tehdidi altında ekonomik ve demografik bir gerileme yaşadığını düşünmektedir. Bununla birlikte, daha sonraki tarihçiler, bu resmi arkeolojik kanıtlar ışığında gözden geçirmek zorunda kalmışlardır: Mısır'dan daha az zenginlik ve önem taşımasına rağmen Eksarhlık, Bizans İmparatorluğunun en varlıklı alanları arasındaydı. Balkanlar,Mezopotamya ve Kafkaslar'ın o dönemde yaşadıklarından çok daha az savaş gördü, böylece sakinlerine daha güvenli bir yaşam biçimi sağlandı. 7. yüzyılda Bizans Afrika ile Frank Galya arasında devam eden ticaretin kanıtları vardır. Tarım, özellikle Medjerda Nehri çevresinde kuvvetliydi. Tahıl, zeytinyağı ve şarap üretimi, yerel halkı iyi beslenmiş ve muhtemelen deniz ticaretlerine ürün sağlamıştır. Balıkçılık bir diğer kuvvetli alandır. Yerel seçkinlerin kilise yapımına yatırım yaptıkları görünmektedir. Varlıklarının ve faaliyetlerin temel kanıtları Mezar sanatı örnekleri ve özellikle mozaiklerdir.[24] Yaşlı Herakleios bu seçkinler ile bağ kurmuş gibi görünüyor. Oğlu Herakleios, yedinci yüzyılda ilk karısı Fabia Eudokia ile evlendi. Babası, Eksarhlıkta toprak sahibi olan Rogas'tır.[25]
Phocas'a karşı isyan
değiştir608'de, Yaşlı Herakleios yönetimindeki Afrika Eksarhlığı, İmparator Phocas'a karşı isyan etti.[25][26] Ardından Phocas'a karşı yapılan sefer, bu isyanın sebebinin bir parçası olabilecek Mauricius'in ölümünden intikam almak üzere Bizans tarihçileri tarafından tasvir edildi. Bununla birlikte, diğeri Walter Emil Kaegi'nin "soğuk politik hesaplar" olarak adlandırdığı şey olacaktır:[23] Kartaca, Konstantinopolis'ten güvenli bir mesafede idi ve Phocas buna karşı bir saldırı başlatamadı. Afrika Eksarhlığı'nın göreceli zenginliği bir ayaklanmayı yeterince finanse edebilirdi. Phocas'ın rejimi, Afrika'daki tahıl ve gelirleri tartışmalı bir şekilde gerekli görürken, Eksarhlık göreceli kolaylıkla kendini korudu. Bu arada, Pers Şahı II. Hüsrev, Dara'nın kontrolünü sağlamış ve birliklerini Bizans topraklarında büyük çaplı bir istila için harekete geçirmişti. Bu sefere dair haberler, Yaşlı Herakleios'a iyi bir şekilde ulaşmış olabilir. Phocas iki ayrı askeri cepheye bakarken, imparator, birliklerinin çoğunu tek tarafa toplamak zorunda olması, Herakleios'u bu çatışmada başarılı olma şansı konusunda cesaretlendiriyordu.[27]
İsyanlarından sonra Yaşlı Herakleios ve Genç Herakleios ortak konsül olarak ilan edildiler. Kaynaklara bunu nasıl başardıklarına, yani Yaşlı Herakleios'un, kendi kendisini ya da "üyeleri bir Roma konsülü seçmek için yasal bir yetkisi olmayan" Kartaca Senatosu tarafından atandığına dair bir gösterge yoktur. Bununla birlikte, ilanın önemi açıktı. I. Justinianus'un (527-565 arası hükümdar) hükümdarlığından bu yana hiçbir özel kişi konsül ilan edilmiyordu. O zamandan beri sadece Bizans İmparatorları tarafından kullanılan ayrıcalıklı bir unvandı. Bu ilan ile, Yaşlı Herakleios, Roma'nın uzun tarihi ile olan bağını meşrulaştırırken tartışmasız bir şekilde imparator olma yolunda ilk adımını atıyordu. Kartaca ve daha sonra İskenderiye darphaneleri, Yaşlı Herakleios ve adaşı oğlunu konsül kıyafetleri giyerken gösteren paralar bastılar.[28]
Antakyalı İoannis ve Patrik I. Nikiforos, Yaşlı Herakleios'un Excubitors Kontu ve eski ordu komutanı Priscus ile yazışmalarını sürdürdüğünü belirtirler. O zamanlar Priscus, Phocas'ın damadıydı fakat bildirildiğine göre imparatora karşı bir kin tutuyordu. İsyan durumunda Yaşlı Herakleios'a destek sözü verdi ve isyan başladıktan sonra da bunu yaptı. Hikâye biraz şüphelidir. Konstantinopolis'te büyük bir çekişme yaşanırken, Priscus da zamanı geldiğinde Yaşlı Herakleios'un tarafına geçse de, Priscus'un ayaklanmayı körüklediğine dair hiçbir şey yoktur. Patrik Nikiforos, isyanı başlatmadan önce Yaşlı Herakleios'un, kardeşi Gregoras ile konsül olduklarını belirtir, bu muhtemelen Gregoras'un danışmanı olarak hareket ettiğini gösterir. Ayrıca Gregoras, kendi oğlu Nicetas'ı tahta çıkarmayı umduğunu bildirir, ancak modern tarihçiler tarafından bu en iyi ihtimal dahilinde bile görülmez.[29]
609-610 arasındaki durum, Phocas ve ona sadık olanlar için hızla korkunçlaştı. Sasani İmparatorluğu'na karşı savunmaları başarısız olmuştu. Mezopotamya, Ermenistan, Suriye ve Anadolu eyaletlerinde Pers güçleri vardı. Asi Bizans kuvvetleri Afrika ve Mısır'ı ellerinde tuttular. Slavlar Kuzey Illyricum'u işgal ediyorlardı. Selanik ve çeşitli Anadolu ve Suriye kasabalarında Maviler and Yeşiller fikir farklılıklarını açık çatışmalara dönüştürmüşlerdi. Suriye'de Yahudiler isyan edip, Hristiyanları linç ettiler. Konstantinopolis'te dahi, kalabalıklar Phocas'ın alkolizmi çağrıştıran likör sevgisi ile alay ediyorlardı.[30]
610 yılında Pers generali Şahrbaraz Antakya'ya yaklaşıyordu, ancak Afrika'daki isyancılar Pers cephesinden daha acil bir tehdit oluşturuyordu. Mısır'ın kontrolünü elinde tutarak, Suriye'yi ve Kıbrıs'ı işgal etmeye başlamışlardı; Genç Herakleios komutasında büyük bir filo Konstantinopolis'e doğru yola çıktı. Sicilya, Girit ve Selanik'ten destekçiler Sefere katıldılar. İsyancılar Ekim 610'da Konstantinopolis'e ulaştı. Şehri savunmak için Phocas'ın kullanabileceği tek güç, muhafızlarının Excubitores ve kentin yarış hiziplerinin olan Maviler ve Yeşillerin düzensiz güçleri idi. Excubitores komutanı Priscus, Genç Herakleios'a olan bağlılığını ortaya koymayı seçti. Yeşiller de Genç Herakleios'u desteklemek için taraf değiştirdiler ve Konstantinopolis, görece kolaylıkla Herakleios ailesinin eline geçti.[31]
Genç Herakleios nihayetinde yeni imparator oldu ve Phocas, akrabaları ve sadık olanların birçoğu ile idam edildi.[31] Nikiû piskoposu İoannis'e göre Yaşlı Herakleios, oğlunun tahta çıktığı haberi ile sevindi ancak kısa süre sonra öldü.[32]
Değerlendirme
değiştirYaşlı Herakleios zamanının önemli bir generaliydi, askeri başarıları oldukça ortalamaydı. Kariyerini kapsayan Bizans tarihçileri tartışmasız Genç Herakleios'un soyunu yüceltmek için önemini arttırmaya çalışıyorlardı.[33]
Kaynakça
değiştir- Özel
- ^ Cameron, Ward-Perkins & Whitby 2000, s. 561; Kaegi 2003, ss. 21–22.
- ^ a b c d e f g Martindale, Jones & Morris 1992, s. 584.
- ^ Teofilakt Simokata'nın Tarih'inin 3. kitabından bir bölüm: "Filippikos yolculuğunda Priscus'un imparator (Mauricius) tarafından general olarak akredite edildiğini öğrendi; Tarsus'a ulaşan Yaşlı Herakleios'a mesajlar gönderdi ki ordudan ayrıldıktan sonra Ermenistan'a geldiğinde kendi şehrine dönmeli ve Ordusu Constantina kentinin komutanı Narses'e teslim olmalıydı." (Whitby & Whitby 1986, s. 72)
- ^ Theophylact Simocatta, III.1.1; ed. Whitby & Whitby 1986, s. 72.
- ^ Arakelyan 1976, s. 232.
- ^ a b c d Kaegi 2003, s. 21 (Footnote #4).
- ^ a b c d Cawley 2006–2016, Family of Emperor Heraklius.
- ^ Theophylact Simocatta, II.5.9–11; ed. Whitby & Whitby 1986, ss. 49–50.
- ^ Theophylact Simocatta, II.7.1, 7.6–11; ed. Whitby & Whitby 1986, ss. 51–52.
- ^ Theophylact Simocatta, II.8.1–5; ed. Whitby & Whitby 1986, ss. 52–53.
- ^ Theophylact Simocatta, II.9.16–10.1, 10.4–5; ed. Whitby & Whitby 1986, ss. 55–56.
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 584–585, 1023.
- ^ Theophylact Simocatta, II.10.6–7, 18.1–6; ed. Whitby & Whitby 1986, ss. 57, 68.
- ^ a b Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 585, 1023.
- ^ Theophylact Simocatta, II.18.26 and III.1.1–2.
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 1052–1053; Whitby 1988, ss. 154, 286–288.
- ^ Greatrex & Lieu 2002, s. 170.
- ^ a b c Martindale, Jones & Morris 1992, s. 585.
- ^ Whitby 1988, s. 290.
- ^ Robert Bedrosian, Sebeos'un Tarihi (1985 Çevirisi), Chapters 6–7 25 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Kaegi 2003, s. 22.
- ^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 511, 585, 622.
- ^ a b c Kaegi 2003, s. 25.
- ^ Kaegi 2003, ss. 27–28.
- ^ a b Kaegi 2003, s. 36.
- ^ Treadgold 1997, s. 240.
- ^ Kaegi 2003, s. 39.
- ^ Kaegi 2003, s. 40.
- ^ Kaegi 2003, ss. 42–43.
- ^ Treadgold 1997, ss. 240–241.
- ^ a b Treadgold 1997, s. 241.
- ^ Charles & John, Bishop of Nikiu 2007, Chapter CX, 11–13.
- ^ Kaegi 2003, s. 21: "Babası Yaşlı Herakleios'un başarıları mütevazı olmakla birlikte, daha sonraki tarihçiler, oğlunu yüceltmek ve övmek için yaptıkları programın bir parçası olarak askeri başarılarını büyüttü."
- Genel
- Arakelyan, Babken N. (1976). Հայաստանի Խոշոր Քաղաքները ("The Great Cities of Armenia"). History of the Armenian People (Ermenice). III. Erivan: Armenian Academy of Sciences.
- Cameron, Averil; Ward-Perkins, Bryan; Whitby, Michael (2000). The Cambridge Ancient History, Volume 14 - Late Antiquity: Empire and Successors, AD 425-600. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-32591-9. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- Cawley, Charles (2 Haziran 2016). "Byzantium 395–1057". Medieval Lands Project. Foundation for Medieval Genealogy. 10 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016.
- Charles, Robert Henry; John, Bishop of Nikiu (2007). Christian Roman Empire Series Vol. 4: The Chronicle of John, Bishop of Nikiu: Translated from Zotenberg's Ethiopic Text. Merchantville, NJ: Evolution Publishing. ISBN 1-889758-87-6. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York and London: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 0-415-14687-9. 19 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- Kaegi, Walter Emil (2003). Heraclius: Emperor of Byzantium. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81459-6. 27 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire. III: A.D. 527–641. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
- Whitby, Michael; Whitby, Mary (1986). The History of Theophylact Simocatta. Oxford: Claredon Press. ISBN 978-0-19-822799-1. 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
- Whitby, Michael (1988). The Emperor Maurice and his Historian: Theophylact Simocatta on Persian and Balkan Warfare. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-822945-3. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.
Dış bağlantılar
değiştir- Soward, Warren. "Theophylact Simocatta and the Persians" (PDF). Sasanika Sources. 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2017.