Himara İsyanı (1912)
Himara İsyanı, 18 Kasım 1912'de Himara bölgesinde (bugün Himarë, Güney Arnavutluk) meydana gelen Birinci Balkan Savaşı sırasında bir Yunan ayaklanmasıydı (Jülyen Takvimi: 5 Kasım 1912'de). Birinci Balkan Savaşı sırasında Yunanistan Krallığı'nca Osmanlı İmparatorluğu'na karşı ayaklandırılan bölgedeki Rumların isyanı bastırılamadı.Böylece Osmanlı ve Arnavut kuvvetlerini Himara bölgesinden çıkarıldılar ve isyancılar Saranda ve Avlonya arasındaki kıyı bölgesinde Yunan Ordusu'nun işgaline zemin hazırlayıp burayı Yunanistan Krallığı için güvence altına aldılar.
| Himara İsyanı (1912) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Birinci Balkan Savaşı | |||||||
 İsyan akabinde Himara'daki askeri gelişmeler (18–30 Kasım, 1912). | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Yunanistan Krallığı |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Spyros Spyromilios | Avlonyalı Ekrem Bey | ||||||
Altında Yatan Nedenler
değiştirBirinci Balkan Savaşı (1912-1913) boyunca Epir Cephesi Makedonya cephesinden sonra Yunanistan'ın ikinci önemli gördüğü cepheydi.[1] Yunanlar Epir cephesinin diğer unsurlarından bağımsız olarak Osmanlı'nın arka hatlarına sarkarak bağımsiz bir operasyon yaparak Osmanlı'yı zora düşürmeyi planladılar. Amaçları Epir'in kuzeyine (Yanya'ya da) ilerleyecek ordunun ilerlemesini güvence altına almaktı.Bahse konu Güney Arnavutluk kısmında Arnavutlardan çok Rum nüfusunun fazlalığı söz konusudur. Bu harekâtın başarısıda Yunan donanmasının birincil üstünlüğü yanında o bölgedeki yerli Rumların mutlak desteğine bağlıdır.[2]
Yunan ordu istihbaratı daha savaşın en başı olan 1912 Ekim başında, Himara'da doğan oranın yerlisi bir rum olan ve Osmanlı'ya karşı 1896-1897 Yunan savaşı sonrasında Makedonya'da çeşitli kereler çarpışmış Jandarma binbaşı Spyros Spyromilios'u gizlice Himara'nın karşısindaki Korfu adasına gönderir. Spyros'un görevi Kuzey Epir Rum gönüllü gruplarıni organize edip Osmanlılara karşı ayaklandırma yine Yunan hükûmetinden alınacak emirler doğrultusunda bölgedeki yerel Arnavut beylerle iletişim saglayıp onlarında Osmanlı karşısinda Yunanistan'ın yanında yer almasını sağlamaktır.[2] Bu birliğe ek olarak Girit'den 200 gönüllü de takviye olarak Epir cephesi komutanı General Konstantinos Sapountzakis tarafından bunların arasına eklenir. (İçlerinde bu gönüllüleri yöneten Giritli komutanlar Galeros, Papagiannakis ve Polixigis'de vardır.)[1]
Çatışmalar
değiştirOsmanlıların Bölgedeki Hakimiyetinin Sona Ermesi
değiştir
15 Kasım'da Korfu'da bir süredir eğitim gören birlikleri ile Spyromilios'a Himara yakınlarına çıkarma yapması ve operasyona başlaması emri Yunan Ordu komutanlığınca verilir.[2] Tekneler ile gelen gruplar 18 Kasım sabah saat 07.30'da Spilia sahiline çıkarlar sahile çıkarken hiçbir direniş ile karşılaşmazlar. Grup hızlıca ikiye bölünür. Birinci grubun Spyrimilios emrinde kuzeyden ikinci grubun yani Giritlilerin ise güneyden Himara'ya girip şehri ele geçirmeleri kararlaştırılır.[3] İlk grup Spyrimilios ile yerel Rum gönüllülerden oluşan grup şehre girer şehrin yerel Osmanlı yönetimi ve şehirdeki Osmanlı karargahı durumu fark edip karşı koyar.[3] Ancak Giritlilerin oluşturduğu grupta ters yönden girip çatışmalara katılınca çatışmalar Himara'daki Osmanlı askerlerinin teslimi ile sonuçlanır.[3]
Şehir hızla güvenlik altına alınır ve Spyros Spyromilios komutasındaki gönüllü birlikler buradaki eski Osmanlı karargahının gönderine Osmanlı hakimiyetinin sona erdiğini göstermek üzere Yunan bayrağı çekerler.[3]
Yunan kuvvetlerinin başarılı operasyonunu haber alan çevre Dhërmi, Kiparo, Palasa, Kudesi, Vuno köylerindeki Rumlar silahlanıp Osmanlı'ya karşı isyan ederler ve Spyromilios'a Osmanlı kontrolündeki Epir'in Yunanistan'a bağlanması için gerekli desteği vereceklerini beyan ederler.[4]
Bölgede Güvenliğin Sağlanması
değiştirHerhangi bir karşı saldırıya karşı isyan eden Rumlardan da kuvvet toplayan Spyromilios, Giritlilerden oluşan bir birliğini ise stratejik Llogara geçidi'ne gönderir.[5] Bu geçit Himara'nın kuzey batısında ve Avlonya yönüne doğru uzunmaktadır. Buraya ilerleyen Yunan Girit birliği, Osmanlı'ya bağlı Arnavut milislerinin burayı koruduğunu görüp geçidi ele geçirmek için saldırıya geçer, Osmanlı birlikleri ve Arnavut milisler 24 Kasım'da yapılan bu saldırıyı püskürtseler de isyanı bastırmak için Himara yönüne bir hareket yapamazlar.[5]
Spyromilios Yunan Başbakanı Eleftherios Venizelos'a bir kıyı şehri olan Avlonya'nın Yunan kontrolüne alınması ve bunun için destek talep eder ancak Venizelos bu durumda Yunanistan'ın bu kadar güçlenmesini çıkarlarına aykırı bulup olası bir askeri müdahale yapabilecek İtalya'nın korkusuyla bu talebe olumsuz cevap verir.[6]
Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi 28 Kasım 1912'de Avlonya'da okunup topraklarının Osmanlı'nın yenilgileri ardından yabancı devletlerin (Sırbistan,Karadağ,Yunanistan) eline geçip paylaşılacağından korkan Arnavutlar,içlerinde Osmanlı'dan zaten öncesinden ayrılma taraftarı olanlarla birlikte Osmanlı'ya karşı bağımsızlık ilan ederler. Himara'yı geri almak için saldırıya geçerler ancak saldırılar başarısız olur ve Balkan Savaşlarının sonunda bölge hala Spyromilios taraftarı Rumlarca savunulup Yunan egemenliğinde kalmaya devam eder.[1] Hatta bir olayda Yunan komutanlığı bölgede büyük bir saldırı beklediğinden Spyromilios'a geri çekilmesini emreder ancak o bunu red edip birliklerini örgütleyip bu saldırıya karşı da bölgeyi başarıyla savunur.[1]
Sonuçları
değiştirOsmanlılar bu isyan neticesi Himara ve Avlonya arasındaki sahil bölgesinde kontrolü kaybettiler.Yanya bölgesinin savunması bunun gibi olaylar kaybedilen muharebelerle iyice zayıfladı. Arnavutluk Osmanlı'ya karşı bağımsızlık ilan etti ve Yanya'da Yunan kontrolüne geçti. 17 Aralık 1913'te imzalanan Floransa Protokolü ile Himare'yi de içine alan Kuzey Epir, İtalya Prusya İngiltere gibi devletlerin baskısıyla yeni kurulan Arnavutluk devletine yani Arnavutluk Prensliği'ne bırakıldı. Bu karar yerel Rumların oluşturduğu ahalinin kurduğu Kuzey Epir Özerk Cumhuriyeti'nin Kuzey Epir Bağımsızlık Bildirgesi ile Ergiri'de bağımsızlık ilanı ve Kuzey Epir'in 1921 yılına kadar Yunan işgalinde kalmasına kadar giden bir seri olayları tetikledi.[7]
Kaynakça
değiştir- Özel
- ^ a b c d Sakellariou, 1997: p. 367
- ^ a b c Paschalidou, 2014: p. 7
- ^ a b c d A Concise History of the Balkan Wars, 1912-1913, 1998: p. 167
- ^ Kaphetzopoulos, Flokas, Dima-Dimitriou, 2000, p. 46: As soon as news of the capture of Cheimarra by Greek troops spread, armed Christian inhabitants of the villages Drymades, Palasa, Vouno, Keparo, Kudhesi, appeared and declared to Major Spyromelios that they were prepared to assist in the liberation...
- ^ a b A Concise History of the Balkan Wars, 1912-1913, 1998: p. 168
- ^ Kondis, 1978, p. 93
- ^ Pentzopoulos, Dimitri (2002). The Balkan exchange of minorities and its impact on Greece. C. Hurst & Co. Publishers. s. 30. ISBN 978-1-85065-702-6. 1 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2021.
- Genel
- [Ed. committee: Dimitrios Gedeon, Hellenic Army General Staff, Army History Directorate. (1998). A Concise History of the Balkan Wars, 1912-1913 (1.udg. bas.). Atina: Hellenic Army General Staff. ISBN 9789607897077. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2021.
- Kaphetzopoulos, Ioannis; Flokas, Charalambos; Dima-Dimitriou, Angeliki (2000). The struggle for Northern Epirus. Atina: Hellenic Army General Staff, Army History Directorate. ISBN 9789607897404. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2021.
- Kondis, Basil (1976). Greece and Albania: 1908-1914. Selanik: Institute for Balkan Studies, New York University. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2021.
- Paschalidou, Efpraxia S. (2014). "From the Mürzsteg Agreement to the Epirus Front, 1903-1913" (PDF). History Directorate, Hellenic Army General Staff. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2015.
- Sakellariou, M. V. (1997). Epirus, 4000 Years of Greek history and Civilization. Atina: Ekdotike Athenon. ISBN 9789602133712.
Dış Bağlantılar
değiştir- Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαιδεία 4 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Yunanca)