Himba

Himba veya Kırmızı Kadınlar Kabilesi, kuzey Namibya'da Kunene (eski Kaokoland) yöresinde yaşayan 20.000 ila 50.000 nüfuslu bir etnik grup. Göçebe bir topluluktur. Hererolara akrabadırlar ve benzer bir dil konuşurlar.

Namibya'da genç bir Himba kadını.

Tarih

Hikâyelere göre; Himbalar, Hererolarla birlikte 15. ve 16. yy.larda Botsvana'dan geldiler. Kuzeybatı Namibya'ya yerleşerek avcılık ve toplayıcılıkla geçindiler. Alman misyonlerlerin Hereroların yaşam tarzı üzerindeki etkileri ve Namaslarla olan çatışmaları nedeniyle, Hererolardan farklılaştılar. Aslında Hereroların batılılar benzeri giysi giymesine, kocalarının Herero kadınlarının göğüslerini görerek onları arzulamasından korkan Alman kadınları da önayak olmuştu. Böylece Hererolar, kısa süre içinde Hererotracht adı verilen, Viktorya modası uzun elbiseler giymeye başladılar. Ayrıca Hristiyanlaştırılan Hererolar, animist kalan Himbaları hakir görmeye başladılar.

Himba tarihi felaketlerle doludur: Ciddi kuraklıklar ve çatışmalar, özellikle Namibya'nın bağımsızlık savaşı döneminde ve komşu Angola'daki içsavaşta. 1904'te Lothar von Trotha başkanlığındaki Alman sömürge idaresinin soykırım politikasından komşuları Herero ve Namalarla birlikte paylarını aldılar. Bu dönemde, pek çok Himba komşu Angola'ya sığındı. Burada Portekiz sömürge idaresinin emrinde yağmacılık yapmaya başladılar. 1920'lerde Namibya'yı yetmiş yıl boyunca denetimi altına alacak olan Güney Afrika Cumhuriyeti, Himbalara bir koruma alanı ayırdı.

1980'lerde Himbaların yaşam tarzı yok oluş noktasına geldi. Ciddi bir kuraklık keçi sürülerinin % 90'ını öldürdü. Çoğu Himba, sürülerini bırakıp Opuwo kentine göç etti, gecekondularda yaşamaya başladı.

1990 lardan itibaren Himbalar geleneksel topraklarına dönmeye başladılar. Çoğu Himba, günümüzde doğal koruma alanlarında yaşar. Burada doğal yaşam ve turizm etkinlikleri üzerinde kendi idarelerini uygularlar. Uluslararası eylemcilerle birlikte Kunene Nehri üzerinde inşa edilmesi düşünülen Epupa Barajı'nı (böylece geleneksel topraklarının su altında kalmasını) önlemişlerdir.

Günlük yaşam

Himba kadınları.

Himbalar keçi ve inek yetiştirir. Emek isteyen işlerin çoğunu kadınlar yapar: İnekleri sağmak, köye su taşımak, ev inşa etmek, çocuklara bakmak gibi. Bu sonuncu konuda kendi aralarında yardımlaşırlar, bir annenin çocuklarına diğer anneler de bakar.

Himbalar çok az giysi giyerler, ancak kadınlar güneşten korunmak için tereyağı, aşı boyası ve bitkilerden bir tür güneş kremi yaparak vücutlarına sürerler. Bu karışım, ciltlerine kırmızımsı bir renk verir. Bu renk, toprağın bereketinin ve insan kanının yaşamsallığının da simgesidir. Kadınlar birbirlerinin saçlarını örer ve aşıboyası karşımıyla boyarlar.

Modern giyecekler çevrelerinde az bulunur, ancak bulunduğunda erkekler tarafından kullanılır.

Namibya Hükûmeti, Himba çocukları için seyyar okullar açımıştır. 50 yaşlarındaki bir Himba büyükannesi Vengapi Tijvinda'nın sözleriyle: "Yaşamımız hâlâ aynı; ama artık çocuklar okuma yazma biliyor. Ben bir koruma bölgesinin üyesiyim ve yine av eti yiyebiliyoruz."

Kabile yapısı

Yaşadıkları yörenin çetin çöl şartları ve dış dünyadan kopuklukları sayesinde Himbalar geleneksel yaşam tarzlarını büyük ölçüde koruyabilmiştir. Kabile üyeleri hem anne hem de baba tarafının ailelerine dâhil olur. Bu çift aileli düzen, zor iklim koşullarına karşı savaşmalarını sağlar.

Bu düzende her kabile üyesi anne ve baba tarafından olmak üzere iki klana üyedir. Himba klanları, en yaşlı erkek üye tarafından idare edilir. Erkek çocuklar babalarının klanında yaşar, kızlar evlenince erkek tarafının klanına geçer. Ancak veraset, baba tarafının değil, anne tarafının neslini izler. Mesela bir erkek, babasının değil, dayısının keçilerini miras alır.

Bu çift aile üyeliği, dünya üzerinde sadece Batı Afrika, Hindistan, Avustralya, Melanezya ve Polinezya'daki sınırlı sayıda toplulukta görülür. Antropologlar bu sistemin zor iklim koşullarında avantajlı olduğunu söylerler, zira üyelerin iki aile tarafından desteklenmesini, risklerin bölüşülmesini sağlamaktadır.

Kaynakça

İngilizce [1] ve Fransızca [2] Vikipedi'lerin Himba maddeleri.