Hisar (dergi)
Hisar, 1950-1980 yılları arasında Ankara'da yayınlanmış olan aylık fikir, edebiyat ve sanat dergisi.
| Sıklık | Aylık |
|---|---|
| İlk sayı | 16 Mart 1950 |
| Son sayı | Aralık 1980 |
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
Türk süreli yayın tarihinin en uzun ömürlü dergilerinden birisidir.[1] Bu dergi etrafında toplanan şairler Türk edebiyatında “Hisarcılar” olarak anılır.
Özellikle Garip akımına tepki duyan bir grup şair tarafından "eski şiirimizden, millî kültür ve edebiyatımızdan kopmadan yeni ve güzel bir şiir sergilemek, o yıllarda şiirimizi çıkmaza sokanlara ve yozlaştıranlara karşı çıkmak ve tavır almak" parolasıyla 1950 yılından itibaren çıkarılan dergi 7 yıl boyunca aralıksız 75 sayı yayınlandıktan sonra 1957'de yayımına ara verdi. 1 Ocak 1964'te yeniden çıkarıldı. 1980'de 227. sayıdan sonra yayın hayatı sona erdi.
Dergiyi fiilen çıkaran kişi, Mehmet Çınarlı’dır.[2] Hisar'ın yayınlanmasında ve Hisar topluluğunun oluşmasında Munis Faik Ozansoy yol gösterici rol üstlenmiş; 1975’e kadar ‘Yazı Kurulu Başkanı’ ve başyazar olarak görünmüş ancak resmî olarak dergi yönetiminde yer almamıştır.[1]
Kurucular
değiştirDerginin kurucuları arasında Mehmet Çınarlı ve Munis Faik Ozansoy dışında şu isimler yer alır: İlhan Geçer, subay Gültekin Samanoğlu, Mustafa Necati Karaer, memur Yahya Benekay, tıp fakültesi öğrencisi Fikret Sezgin, Hasan İzzet Arolat ve lise öğrencisi Osman Fehmi Özçelik.
Dördüncü sayıdan itibaren Nevzat Yalçın'ın katılmasıyla derginin dokuz kişilik çekirdek kadrosu on kişiye çıkmıştır. Kısa bir süre sonra Yahya Benekay, Fikret Sezgin, İzzet Arolat hem topluluktan hem de edebiyat ortamından uzaklaşmıştır.[1] Derginin yayına ara verdiği dönemde Osman Fehmi Özçelik'in edebiyat ortamından kopması ve ikinci yayın döneminde Ozansoy'un ölümü ile çekirdek kadro 5 kişiye düşmüş; bu beş kişi derginin yayın hayatının sonuna kadar yollarına devam etmiştir.
Derginin adı
değiştirDerginin adı, dergiyi çıkaranların koruma ve savunma eğilimine işaret eder.[3] Mehmet Çınarlı 1987 tarihli bir yazıda "Bu dergiyi çıkaranlar Hisar'ın yabancı taklitçiliğine karşı milli sanatı, ideoloji baskısına karşı hür düşünceyi, dilde tasfiyeciliğe karşı yaşayan Türkçeyi savunmasını istemişlerdir [...]Edebiyat kitaplarında Hisarcılar diye adımız geçiyor. Eğer Kale deseydik Kaleciler diyeceklerdi. Bunu düşündük, Kale demekten sarfı nazar ettik, Hisar dedik." sözleriyle Hisar isminin seçilme sebebinin anlatmıştır.[3]
Poetika
değiştirHisarcılar, derginin ilk sayısında bir poetika/beyanname yayınlamamışlardı. Bunun nedeni, "okuyucuyu kararında serbest bırakmak" düşüncesi idi. Ancak bu durumun derginin yazınsal duruşu hakkında bazı yanlış anlaşılmalara neden olduğu ileri sürülerek derginin 18 sayısında "Açıklamak Gerekirse" başlıklı yazı ile derginin şiir görüşü açıklanmıştır. Mehmet Çınar tarafından kaleme alınmış olan 1 Ekim 1951 tarihli “Açıklamak Gerekirse” başlıklı yazı, kimilerine göre derginin manifestosu niteliğindedir.[3] Bu yazı ile Hisar'ın aruzcu olduğu, muhafazakâr olduğu iddiaları reddedilmiştir.
Hisar yazı kurulu üyeleri, derginin çıkışından 17 yıl sonra, bir radyo programında (Ankara Radyosu tarafından hazırlanan 26 Aralık 1966 tarihli Radyoda Hisar Saati programında) dört madde olarak ilkelerini açıklamışlardır. Bu ilkelerden üçü edebiyat, biri dil ile ilgilidir. İlkeler, daha sonra Hisar dergisinin 113. ve 114. (Şubat, Mart 1967) sayılarında da yayımlanmıştır.
İdeoloji karşıtlığı derginin poetikasında önemli rol oynar.[3] Dergi, yayın hayatı boyunca kendini ideoloji karşıtı ve salt sanat taraftarı olarak sunmuştur.
İçeriği
değiştirŞiir ağırlıklı bir dergi[4] olan Hisar'da plastik sanatlar, müzik, sahne sanatlarına dair yazı ve eleştiriler de yer almıştır. Mehmet Kaplan dergide “Ruhi Çınar” takma adıyla felsefî, “Osman Okatan” takma adıyla da siyasi denemeler yazdı.[2] Cemil Meriç yazı hayatına ilk defa 1967'de bu dergide "Hint ve Batı" adlı dizi yazılarla başlamış daha sonra "Fildişi Kule’den" başlıklı yazılar kaleme aldı. Hemen her sayıda Mehmet Çınarlı, Mehmet Kaplan ve Gültekin Sâmanoğlu'nun sanat ve edebiyatla toplum, devlet ve siyaset ilişkilerini ele alan yazıları yayımlanmıştır.[2]
Hisar Dergisi Yayınları
değiştirHisar dergisinin çoğu şiir kitabı olmak üzere hikâye, roman, tiyatro ve incelemelerden meydana gelen yirmi dokuz kitaplık bir yayını da olmuştur.[2]
Kapanması
değiştirKuruluşunun 30. yılını 14 Nisan 1980 tarihinde Ankara'da Kültür Bakanlığı, Aydınlar Ocağı ve Türkiye Yazarlar Birliğinin ortaklaşa düzenlediği bir toplantıda kutlayan dergi, aynı yılın aralık ayında 277. veda sayısını çıkararak yayın hayatına son verdi.[5]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c "Öztürk Emiroğlu, Kaynağını Gelenekten Alan Hisarcılar, Turkish Studies Cilt 4, Sayı 1-II, Kış 2009" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ a b c d "Liseedebiyat.com sitesi, Hisar, Erişim tarihi:29.03.2012". 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ a b c d "Aslı Uçar, 1950'ler Türkiyesinde Edebiyat Dergiciliği Poetikalar ve Politikalar, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Yüksek Lisans Tezi, Haziran 2007" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ Muharrem Dayanç, Hisar Dergisinin, Kurucusunun(Mehmet Çınarlı) Ağzından Serüveni, TDK Türk Dili Dergisi, Ekim 2002]
- ^ Milliyet Gazetesi Arşivi, Hisar Dergisi'nin 30. Yıldönümü Bugün Kutlanıyor, Milliyet Gazetesi 14.04.1980