Homo heidelbergensis
Homo heidelbergensis (Latince: "Heidelberg insanı"), Pleyistosen'de yaşamış, soyu tükenmiş insan (Homo) türü. Kalıntıları ilk kez 1907 yılında Heidelberg yakınlarında bir taş ocağındaki çene kemikleri ile keşfedilmiştir. Bulunan çene, modern insanlar gibi küçük dişli olsa da modern insanın aksine çene kemikleri fazlasıysa geniş ve ağırdır.
| Homo heidelbergensis | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kafatası 5, Sima de los Huesos, Atapuerca'daki (İspanya) en önemli keşiflerden biridir. Bu kafatasının çene kemiği, bulunmasından birkaç yıl sonra, aynı yere yakın bir yerde, neredeyse bozulmamış olarak ortaya çıktı. | |||||||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||||||
| †Homo heidelbergensis (Schoetensack, 1908) | |||||||||||||||||||||||
| Tip örnek | |||||||||||||||||||||||
| Mauer 1 (Schoetensack, 1908) | |||||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||||
| † Homo rhodesiensis (Woodward, 1921) | |||||||||||||||||||||||
Homo heidelbergensis türü, 600.000 ile 300.000 yılları arasında yaşamıştır ancak Gran Dolina İspanya'daki 800.000 yıl öncesine ait fosiller Homo heidelbergensis'e ya da farklı bir tür olan Homo antecessor'e ait olabilir.[3]
Bugün Homo heidelbergensis olarak bilinen fosillerin çoğu geçmişte Homo erectus, Homo neandertalensis veya Arkaik sapiens olarak tanımlandı ancak günümüzde bunların Homo heidelbergensis'e ait olduğu biliniyor.
Anatomisi
değiştir
Orta Pleistosen'de bulunan Heidelbergensis fosillerinin beyin hacmi, ortalama 1.200 cc idi. Ortalama boyları ise yalnızca 3 bölgeden kalan kalıntılara göre tahmin edilebilir: İspanya'da Sima de los Huesos'da bulunan kalıntıların boyları erkeklerde 169,5 cm ve kadınlarda 157,7 cm olarak; Çin, Jinniushan'dan bir kadının boyu 165 cm olarak; ve Zambiya, Kabwe'den bir örnekde 181,2 cm olarak hesaplammıştır. Neandertaller gibi, geniş göğüsleri vardı ve genel olarak sağlamlardı.
Homo heidelbergensis ve evrim
değiştir
Homo heidelbergensis ilk olarak Afrika'da evrimleşmiş daha sonra da Avrupa ve Asya'ya kadar yayılmıştır. Homo heidelbergensis'in farklı coğrafi bölgelerde yaşaması en sonunda iki farklı türe evrimleşmesine neden olmuştur. Avrupa'da yaşayanlar Homo neandertalensis'e evrimleşirken Afrika'da yaşayanlar ise Homo sapiens'e (modern insan) evrimleşmiştir. Afrika'da yaşayan ve sonrasında Homo Sapiens'e evrimleşen Homo heidelbergensislere Homo rhodesiensis de denmiştir.[3][4][5] Ancak bu konuyla ilgili farklı bir görüş de mevcuttur. Gran Dolina İspanya'da bulunan fosillere dayanan bu görüşe göre Gran Dolina'daki eski Homo heidelbergensis popülasyonunun farklı bir tür olarak nitelendirilebilecek kadar farklı olduğu düşünülüyor. Bu türe ise Homo antecessor denmiş ve Homo neandertalensis ile Homo Sapiens'in atası olduğu ileri sürülmüştür.[3]
Alet Kullanımı ve Avlanma
değiştirHomo heidelbergensis tarafından yapılan aletler çoğunlukla avlanma ve kesmek için kullanılmıştır. Homo heidelbergensis'in kullandığı aletler daha öncesindeki Homo ergaster'in kullandığı aletler ile benzerlik göstermektedir. Grupça ve yetenekli bir şekilde avlanan Homo heidelbergensis'in kullandığı en yaygın alet, taştan yapılmış el baltasıdır. El baltasının yanında ucu, sivri taştan oluşan ahşap mızraklar da kullanmışlardır. Bunların yanında ateşi de kontrol edebiliyorlardı. Hatta ateşi, avlanmak için bile kullanmış oldukları düşünülmektedir.[3][4] Aynı zamanda hayvan derisinden yapılma kıyafet kullandıklarına dair kesin bir kanıt olmasa da Avrupa'nın soğuk yerlerinde kıyafet kullanmış olabilirler.[3]
Atapuerca ve Homo Heidelbergensis
değiştirAtapuerca, Burgos yakınlarında kuzey İspanya'da birçok mağaranın bulunduğu bir bölgedir. İlk kez 1976 yılında keşfedilmiş ve bu bölge sahip olduğu Homo kalıntılarıyla ünlüdür. Bilim insanları burada bulunan fosilleri ilk olarak Homo antecessor olarak adlandırmışlardır ancak daha sonra araştırmaların devamıyla birlikte çoğu bilim insanı fosilleri Homo heidelbergensis olarak sınıflandırmıştır. Atapuerca'da Homo heidelbergensis ile ilgili buluşlar asıl olarak Sima de los Huesos(kemik çukuru) adındaki mağarada gerçekleşmiştir. Bu mağarada neredeyse tam olarak korunmuş kafatasları da dahil 1.600 Homo fosili bulunmuştur. Fosillerin tarihi 600.000 ile 300.000 yılları arasında değişmektedir. Bulunan fosillerin beyin boyutları Homo neandertalensis ve Homo Sapiens ile benzerlik göstermektedir. Aynı zamanda bulunan fosiller çıkık ortayüz, uzun ve dar kasık kemikleri ve ince el parmakları gibi Homo neandertalensis'e ait özellikler de barındırmaktadır. Ancak yine de tam olarak Homo neandertalensis'in karakteristik özellikleriyle uyuşmamaktadır. Sit, aynı zamanda 430.000 yıl öncesine ait darbe almış bir kafatasına da ev sahipliği yapmaktadır. Bu kafatası, Homo cinsi arasındaki tür içi fiziksel şiddetin ilk kanıdıdır.[6] Ek olarak Atapuerca, 2000 yılında Unesco Dünya Kültür Miras Listesi'ne girmiştir.
Schöningen Mızrakları
değiştirSchöningen mızrakları, Schöningen Almanya'da bulunan Paleolitik çağa ait 8 adet ahşap mızraklardır. 1994-1998 yılları arasında çıkarılmış ve beraberinde 16.000 adet hayvan kemiği de bulunmuştur. 380.000 ile 400.000 yıl öncesine ait bu aletler, tarih öncesi Avrupa'ya ait en eski avlanma aletleridir. Bu mızraklar ise Homo heidelbergensis tarafından kullanılmıştır.[7]
En Antik Britanyalılar
değiştir26 Mayıs 1994'te Nature'da yayımlanan bir makaleye göre Boxgrove'da bir Homo heidelbergensis fosiline ait bir incik kemiği bulundu ve bu kemiğin sahibine kâşif Roger Pedersen'in adıyla Roger dendi. Roger, tarihte bilinen en antik Britanyalıdır. Bundan bir yıl sonra bulunan iki tane diş ile Boxgrove insanlarının Homo heidelbergensis olduğu kanıtlandı. Bu birey ise muhtemelen erkekti ve 40 yaşına kadar yaşamıştı. Bulgular yaklaşık olarak 1.8 metre uzunluğunda ve 90 kilo ağırlığında güçlü bir insan olduğunu gösteriyor. Dişlere gelince kesik izleri çenesini tutmak için kullanan sağ elli bir bireye ait olduğunu da gösteriyor. Ayni zamanda başka bulgular ile birlikte Homo heidelbergensis'in aynı diğer Homo türleri gibi sağ elli olduğunu biliyoruz.[4]
Kaynakça
değiştir- ^ "Fossilworks: Homo heidelbergensis". fossilworks.org. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ Wagner, G. A.; Krbetschek, M.; Degering, D.; Bahain, J.-J.; Shao, Q.; Falgueres, C.; Voinchet, P.; Dolo, J.-M.; Garcia, T.; Rightmire, G. P. (16 Kasım 2010). "Radiometric dating of the type-site for Homo heidelbergensis at Mauer, Germany". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 107 (46): 19726-19730. doi:10.1073/pnas.1012722107. ISSN 0027-8424. PMC 2993404 $2. PMID 21041630.
- ^ a b c d e "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
- ^ a b c Papagianni Dimitra& Morse Michael,2017,Neandertal,trend yayınevi
- ^ Rozzi Fernando V. Ramirez, José Maria Bermudez de Castro(2004),surprisingly rapid growth in Neanderthals,Nature,428,936-939
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
- ^ Harmut Thieme, Reinhard Maier(hrsg):Archäologische Ausgrabungen im Braunkohlentagebau Schöningen. Landkreis Helmstedt,Hannover,1995