III. Gıyâseddin Keyhüsrev
III. Gıyaseddin Keyhüsrev (Farsça: غياث الدين كيخسرو بن قلج ارسلان, Gıyaseddin Keyhüsrev bin Kılıç Arslan; d. 1259, ö. 1284), Anadolu Selçuklu Sultanı ve IV. Kılıç Arslan'ın oğludur.
| III. Gıyaseddin Keyhüsrev غياث الدين كيخسرو بن قلج ارسلان | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Anadolu Selçuklu Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1266-1284 | ||||
| Önce gelen | IV. Kılıç Arslan | ||||
| Sonra gelen | II. Gıyaseddin Mesud | ||||
| Doğum | 1259 | ||||
| Ölüm | 1284 | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı | ||||
| Babası | IV. Kılıç Arslan | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
III. Gıyaseddin Keyhüsrev babası IV. Kılıç Arslan'ın İlhanlılar tarafından idam edilmesi üzerine çocuk yaşta tahta çıktı. Tahta çıktığında artık Anadolu Selçuklu Devleti tamamen Moğolların egemenliği altına girmişti. Anadolu'da artık ne Moğol ne de Selçuklu egemenliğini tanımayan beylikler ortaya çıkmaya başlamıştı. 1277 yılında Memlük sultanı Baybars Anadolu'nun bir bölümünü istila etti. Ancak Memlükler uzun süre Anadolu'da kalamadılar ve egemenlik tekrar Moğolların eline geçti.
III. Gıyaseddin Keyhüsrev 1284 yılında Moğollar tarafından idam edildi. Artık son derece zayıflamış olan Anadolu Selçuklu tahtına amcasının oğlu II. Gıyaseddin Mesud (II. İzzeddin Keykavus'un oğlu) geçti.
Tahta Çıkışı
değiştirMoğol vesayeti altındaki Anadolu Selçuklu sultanı IV. Rukneddin Kılıç Arslan’la Pervâne Muineddin Süleyman’ın arası 1266 yılında açılmıştır. Pervâne Muineddin Süleyman, İlhanlı noyanı Nabşı’ya, Kılıç Arslan’ın Moğollara karşı bir direniş örgütlemeye çalışmakta olduğunu, bu amaçla gizlice bir ordu teşkil etmeye çalıştığını ve Memluk sultanı Baybars ile temasta olduğunu gizliden gizliye bildiriyordu. Sonunda İlhanlı sarayının sultanın öldürülmesi için onay alınmıştır.[1] Pervâne Muineddin Süleyman bunun üzerine Kılıç Arslan’ı, Noyan Nabşı’nın düzenlediği bir ziyafette zehirletmiştir.[2] Sultanın öldürülmesinin hemen ardından Pervâne Muineddin Süleyman Akşehir’den Konya’ya giderek çocuk yaştaki III. Gıyaseddin Keyhüsrev’i Anadolu Selçuklu tahtına oturtmuştur. Gıyaseddin Keyhüsrev’in kaç yaşında olduğu konusunda kaynaklar hemfikir değildir. İbn Bîbî ve Müneccimbaşı Ahmed bin Lütfullah’a göre iki buçuk yaşında, Kerimüddin Mahmud Aksarayi’ye göre altı yaşında, Ebu'l-Fidâ ve Ebû’l-Farac’a göre ise dört yaşındadır. Sonuç olarak küçük bir çocuk olan III. Gıyaseddin Keyhüsrev Anadolu Selçuklu pervanesi ve İhlanlı hanı tarafından tahta geçirilmiştir. Artık Anadolu Selçuklu, İlhanlı sarayının talimatlarıyla Pervâne Muineddin Süleyman tarafından idare edilecektir. Yeni sultanın tahta oturma merasimlerinden önce Pervâne Muineddin Süleyman bütün yurda müjde fermanları göndermiştir. Bu müjde haberinde “el-mülki li’llah” yani “mülk Allahındır” ibaresi yer almaktadır. Yeni sultan saltanatı boyunca Pervâne Muineddin Süleyman'n kontrolünde çıkamamış, ülkeyi İlhanlı sarayının direktifleriyle pervane tarafından yönetilmiştir. Yine de 1277 yılına kadar Anadolu Selçuklu sınırları dahilinde günlük yaşamın sakin geçtiği ileri sürülür. Pervâne Muineddin Süleyman'ın öldürülmesi ile ülke “sahipsiz ve devletsiz” kalmış, bütün bütün İlhanlı hakimiyetine girmiştir.[3]
Kaynakça
değiştir- ^ Yasemin Aktaş, Anadolu Selçuklu Sultanı III. Gıyaseddin Keyhüsrev ve Saltanatının İlk Yılları 29 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sh.: 199
- ^ Nilgün Dalkesen “Türk-Moğol Tarihindeki Vezirlik Kurumunun İlhanlı Hanedanlığındaki Uygulamaları Çerçevesinde Yeniden Düşünmek” 24 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sh.: 163
- ^ Yasemin Aktaş, sh.: 200, 202
- "Mehmet Eti Anatolian Coins" websitesi (İngilizce)
III. Gıyâseddin Keyhüsrev Doğumu: 1259 Ölümü: 1284
| ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: IV. Kılıç Arslan |
 Anadolu Selçuklu Sultanı 1266 – 1284 |
Sonra gelen: II. Gıyaseddin Mesud |