Ilgın kaplıcası

Ilgın kaplıcaları, Konya'nın Ilgın ilçesinin iki kilometre kadar batısında, Konya-Akşehir yolu üzerinde bulunan ve şifalı sularıyla meşhur kaplıcalardır.

Tarihi

Romalılar Zamanı

Romalılar zamanında "Tyriacum" adıyla bilinen Ilgın, I. Justinianus (Greek: Φλάβιος Πέτρος Σαββάτιος Ιουστινιανός) devrinde, ülkenin ünlü kaplıcaları arasındadır. Ilgın'ın eski Tiberiopolis olduğu, yakınında balığı bol bir göl bulunduğu ve sıcak su kaynaklarının çok şifali tesirlerinin görüldüğü bilinmektedir.

Bu dönemde Kaplıca, benzerlerini Yurdumuzun diğer yörelerinde de gördüğümüz Roma devri sıcak su hamamları gibi, kaynağının etrafı mermerlerle düzenlenmiş, üzeri örtülü banyo ve dinlenme yerleri bulunan bir mimari yapıya sahipti. Bu gün Kaplıca'nın yakın çevresinde gördüğümüz mimari parçalar, o devrin izlerini taşımaktadırlar.

Selçuklu Zamanı

(Farsça: ابآ گَرم, Āb-e Garm) "Âb-ı Germ: Ilık Su, Ilgın" adıyla bilinen Kaplıca'ya, Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad'ın, aslan başlı iki mermer lüleden su akıtılan bir havuzun bulunduğu üzeri kubbeli sıcaklık ile camegah yaptırdığını biliyoruz.^[1] Bu yapıya ait, daha sonra kaybolan kitabe^[2] metni, kaynaklarda^[3]^[4] şöyle verilmektedir.

Deprem ve savaş gibi sebeplerle yıkılan hamam, 1267 yılında Sultan III. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında, Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından Mimar Kaluyan el-Konevi'ye inşâ ettirilmiştir. Kadınlar bölümünün giriş kapısı üzerindeki dilimli iki kemer içindeki kitabe, celi sülüs hatlı ve 666/1267 tarihlidir. Evliyâ Çelebi, nikris hastalığına tutulan Sultan I. Alaeddin Keykubad’ın Ilgın kaplıcasında şifâ bulduğunu ve bu yapıyı yaptırdığını anlatmaktadır.

Sultan I. Alaeddin Keykubad zamanında soyunma ve sıcaklık kısımları bulunan yapının, daha sonra yıkılması sonucunda 1267 yılında Sahip Ata'nın, han, zaviye^[5] ve kaplıcadan oluşan bir külliye^[6] yaptığı anlaşılmaktadır.

Ünlü Fars mütefekkir^[7] (düşünür) ve Mutasavvıf^[8] Mevlana Celaleddin, hem sağlık imkânlarından faydalanmak ve hem de ılıca ve pazarları sebebiyle buraya gelen çeşitli insanlarla sohbet ederek, fikirlerini onlara açıklamak üzere, hemen her yıl yaz mevsiminde, aile ve dostlarıyla birlikte buraya gelerek bir süre istirahat ederdi.^[9]

Osmanlılar Zamanı

Osmanlı döneminde Sultan Abdülmecid zamanında kaplıca'nın dahilinde mevcut kitabesinden anlaşıldığına göre yapı, Hicri 1256 (Miladi 1840) yılında, Ilgın eşraf^[10] ından ve Türkmen Beylerinden^[11] Hacı Numan Efendi^[12] tarafından da tekrar tamir edilmiştir. Günümüze gelinceye kadar birçok defa tamirat görmüştür.

Kaplıcanın özellikleri

Suyun Sıcaklığı : 42 °C'dir, pH değeri : 7,15 ve suyun içeriğinde potasyum, sodyum, amonyum, kalsiyum, magnezyum, demir, alüminyum, klorür, nitrat, sülfat ve hidrokarbonat bulunmaktadır. Toplam mineralizasyonu : 943.13 mg/l. Ortopedik ve nörolojik hastalıklarla romatizmal hastalıkların kronik tedavilerinde rehabilitasyon amacı ile kullanılması uygundur. Sağlık Bakanlığınca tespit edilmiş tedavi özellikleri tesis bazında ayrıca verilmiştir. Anadolu Hamamları içerisinde Ilgın Kaplıcası'nın, gerek tarihi, mimari ve gerekse tıp tarihi, toplum sağlığı açısından büyük önemi vardır.

Notlar

^ bakınız Evliya Çelebi, III/17 - 18; Kâtip Çelebi, Cihan-numa, 619.
^ Çevrede önemli incelemeler yapan Gaffar Totaysalgır, kaplıcanın güneyinde yerde gördüğü süslü taş kitabede "'Alā al-Dīn Kayqubād bin Kaykā'ūs, 633/1236" ibaresini okuduğunu kaydeder.
^ Veli Sabri Duyar, Konya Defteri, y: 144
^ Süheyl Ünver, age., sayfa 103.
^ Küçük tekke.
^ Bir caminin çevresinde cami ile birlikte kurulmuş medrese, imaret, sebil, kitaplık, hastane ve benzeri yapıların bütünü.
^ "Vikisözlük'te mütefekkir". 10 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2009.
^ Tasavvuf inançlarını benimseyerek kendini Tanrı'ya adamış kimse, İslam gizemcisi, sofi.
^ Eflaki, II/608, 759 - 760.
^ Bir yerin zenginleri, sözü geçenler, ileri gelenler
^ M. Y. Süslü, Mahalli Incelemeler Folklor: Anadolu Aşiretlerinin Hayat Adet ve An'aneleri, Konya Vilayetinde Türkmenler Konya Der., Yıl: VII, Eylül, 1942, sayı, 47, Sayfa 50 - 54.
^ Onun ismi, Ilgın'daki birçok çeşmede de geçmektedir.

Kaynakça

Sahip-Ata'nın: Ilgın Kaplıcası Yazar Yrd. Doç. Dr. Hasan Özönder Dergi İlahiyat Dergisi, Yıl: 1994, Sayı: 5 Sayfa 183^{[ölü/kırık bağlantı]}

Dış bağlantılar

Ilgın Kaplıcaları 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
Ilgın Kaplıcası Faydaları (Türkçe)
Ilgın kaplıcaları hakkında 30 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

[1] ınız Evliya Çelebi, III/17 - 18; Kâtip Çelebi, Cihan-numa, 619.

[2] Çevrede önemli incelemeler yapan Gaffar Totaysalgır, kaplıcanın güneyinde yerde gördüğü süslü taş kitabede "'Alā al-Dīn Kayqubād bin Kaykā'ūs, 633/1236" ibaresini okuduğunu kaydeder.

[3] Veli Sabri Duyar, Konya Defteri, y: 144

[4] Süheyl Ünver, age., sayfa 103.

[5] Küçük tekke.

[6] Bir caminin çevresinde cami ile birlikte kurulmuş medrese, imaret, sebil, kitaplık, hastane ve benzeri yapıların bütünü.

[7] "Vikisözlük'te mütefekkir". 10 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2009.

[8] Tasavvuf inançlarını benimseyerek kendini Tanrı'ya adamış kimse, İslam gizemcisi, sofi.

[9] Eflaki, II/608, 759 - 760.

[10] Bir yerin zenginleri, sözü geçenler, ileri gelenler

[11] M. Y. Süslü, Mahalli Incelemeler Folklor: Anadolu Aşiretlerinin Hayat Adet ve An'aneleri, Konya Vilayetinde Türkmenler Konya Der., Yıl: VII, Eylül, 1942, sayı, 47, Sayfa 50 - 54.

[12] Onun ismi, Ilgın'daki birçok çeşmede de geçmektedir.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]