Isıyah
Isıyah (Yakutça: Ыһыах, Rusça: Ысыа́х), Saha Cumhuriyeti'nde zorlu bir kışın ardından doğanın yeniden doğuşunu, yaşamın zaferini, yeni yılın başlangıcının kutlandığı bir bayramdır. Yaz gündönümü olan 21 Haziran'da tarihi kutlama yapılır.[1]
| Isıyah | |
|---|---|
 | |
| Resmî adı | Ыһыах |
| Ülke | Yakutistan |
| Kutlayanlar | Yakutlar, Dolganlar |
| Türü | kültürel, etnik |
| Önemi | Geleneksel yeni yıl ve baharın gelişi |
| Törenler | Festivaller, Ohuokhai dansı, aile ve diğer sosyal toplantılar, sembolik dekorasyon |
| Sıklık | Her yıl Haziran ayında (günleri değişken) |
Belirleyici özellikler
değiştir
Yakutlar çok eski zamanlardan beri, bahar merasimleri yaparlar. Bu bayram Ulu Gök Tanrısı'nın şerefine yapılır. Yeryüzü yeşilliğe büründüğü zaman ağaç altına toplanılıp kurbanlar kesilir. Sonra daire şeklinde toplanılıp kımız içilir ve meydanda yakılan odunun üzerinden atlanır.[2] "Isıyah"ın birkaç amacı vardır: Yer Ruhlarını memnun kılmak. Ulu Ana'dan merhamet istemek gibi... Yakutlara göre, bu bayram ilk ata olan "Elley" ile ilintilidir. O, başlatıcısı olduğu bu bayramı kendi yurdunda kutlamıştır.[3] Yakutlar güz bayramına Abası Isıyah/Isıga (Kötü-ruh Serpmesi/Saçısı), bahar bayramına ise Ayıhı Isıyah/Isıga (İyi-ruh Serpmesi/Saçısı) derler. Isıyah (Isıga) sözcüğünün mevsimsel sıcaklık değişiklikleriyle bağlantıyı akla getirecek biçimde ısı kökünden türemiş olması ve Is/Es/Ez (sahip) sözcüğüyle bağlantısı da dikkate değerdir. Daire şeklinde yapılan bu şenlikler hem halayı hem de Kazaklardaki Kımız Murunduk denilen ölenleri de çağrıştırmaktadır.
Kutlama
değiştirYakutlar, yeni gelenekleri yılda iki kez - kış aylarında Rusya'nın geri kalanıyla ve yaz aylarında - eski geleneklere göre kutluyor. Yakutistan, Rusya'nın en büyük bölgesidir. Kış sıcaklıkları bazen −60 °C'ye ulaşırken, yazlar çok kısadır ve sadece üç ay sürer. Tatil, Haziran ayı ortasında, yaz başında kutlanır.
Sakha Yhyakh festivali (kelimenin tam anlamıyla "bereket" anlamına gelir), güneş tanrısı kültüyle, doğurganlık kültüyle ilgilidir. Sovyetler Birliği'nin Alman işgali öncesinde, yılın en uzun günü olan 22 Haziran'da yapıldı. Bununla birlikte, 1941'den sonra Yhyakh tarihi Barbarossa Harekâtı'nın başlangıcına denk geldiği için 10 ve 25 Haziran arasındaki dönemde kutlanmaya başladı.
Eski Saha, Yhyаkh festivalinde yeni yılı kutladı. Gelenekleri arasında ağaç süsleyen ve "salama" ile tethering direkleri (at kılı iplerine asılan dokuz demet at kılı) yer alır. Beyaz giyen en yaşlı adam tatili başlatır. Ayini ateşe kımız serpip ateşe vererek başlatır. AyıhıAi-ii]] ruhlarına, kendilerine güvenen insanların refahına dua eder ve ruhlardan toplanan tüm insanları kutsamalarını ister. Daha sonra insanlar 'Ohuakhai şarkısı söyleyip dans eder, ulusal oyunlar oynar, ulusal yemekler yer ve kımız içerler.
Durgunluk yıllarında geleneksel tören neredeyse unutuldu. Bununla birlikte, 21. yüzyılda Yhyakh da dahil olmak üzere Saha kültürünün yeniden canlanması görüldü. İlk Yhyakh'ın Yakutsk'ta düzenlendiği 1990 yılına kadar, geleneksel olarak kutlamalar cumhuriyetin sadece birkaç bölgesinde yapıldı.
Osukhay Dansı
değiştirOsukhay (Оhуохай) dansı, Saha halkının daha güneyde yaşadığı ve "güneş ibadetçileri" olarak adlandırılan sığır yetiştiricileri olduğu dönemden kalmadır. Üç formu birleştiren yerel bir danstır. sanat: dans, şarkı söyleme ve şiir. Saha'nın "dans" kelimesi, "Üngküü" (Yҥкүү) "üng" (fiilden ibadete) fiilinden gelir.
Osukhay eşzamanlı bir yuvarlak dans ve şarkıdır. Dansçılar bir daire oluştururlar ve dans ederler, kol kola, el ele, sol ayak öne çıkarılırken vücutları, bacakları, ayakları ve kolları ile ritmik, zarif hareketler yaparlar. Bir şarkıcı sözleri doğaçlama söyler ve diğer dansçılar bunları tekrarlar. Ohuokhai lideri sadece şarkı söylemek için değil, daha da önemlisi şiirsel doğaçlama için özel bir yeteneğe sahiptir. Şarkı liderleri ulusal Isıyah festivalinde en iyi şiirsel ifade, en iyi şarkı ve en büyük daire için yarışır.
Ohuokhai'nin şiirsel doğaçlaması, Saha folklorunun en zengin ve en eski türlerinden birini temsil eder.
Ohuokhai'nin melodisi, yürüyüş melodilerinden operalara kadar birçok müzik türüne verilir. Kylyhakh vokal kord titreşiminin özel şarkı tekniğidir. Bu teknik, "boğaz şarkı söyleme" uzmanları tarafından büyük beğeni toplayan eşsiz bir ulusal Sakha rengi verir. Ohuokhai, müzik ve koreografik sanatların gelişiminde önemli bir rol oynar.
Ünlü halk şarkıcısı, şair ve besteci, Suntarski bölgesinden Sergey Zverev, hareketlerin ifadesine birçok yeni unsur ekledi.
Kaynakça
değiştir- ^ "Ысыах 2024: история и традиции якутского праздника" (Rusça). Komsomolskaya Pravda. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2023.
- ^ * Дидактический материал – Шамaева М.И., Семенова В.Д., Ситникова Н.В., Якутск 1995. (Shamaeva M. I, Semenova V. D, Sitnikova N.V., Yakutsk 1995.)
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 254)
Dış bağlantılar
değiştir- Isıah Bayramı Yakut Kültürünün Sembolü 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kuvia Ysyahjuhlasta
- Официальный сайт, посвящённый празднику
- Ысыах — якутский национальный праздник
- Список литературы о празднике Ысыах на сайте «Орто Дойду» 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Christianity and Shamanism in the Sakha Republic (Yakutia) 2 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.