Josip Broz Tito

Josip Broz Tito (7 Mayıs 1892, Kumrovec - 4 Mayıs 1980, Ljubljana), Marksist-Leninist görüşlere sahip Yugoslav devlet ve siyaset adamı. Fikirleri Titoizm olarak bilinir.

Mareşal Josip Broz Tito
1961'de Tito
2. Yugoslavya Devlet Başkanı
Görev süresi 14 Ocak 1953 - 4 Mayıs 1980
Başbakan	Kendisi (1953-1963) Petar Stambolić (1963-1967) Mika Špiljak (1967-1969) Mitja Ribičič (1969-1971) Džemal Bijedić (1971-1977) Veselin Đuranović (1977-1982)
Yerine geldiği	İvan Ribar
Yerine gelen	Lazar Koliševski
1. Yugoslavya Başbakanı
Görev süresi 29 Kasım 1943 - 29 Haziran 1963
Başkan	İvan Ribar (1945-1953) Kendisi (1953-1963)
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Petar Stambolić
1. Federal Halk Savunma Bakanı
Görev süresi 29 Kasım 1945 - 14 Ocak 1953
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	İvan Gošnjak
1. Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreteri
Görev süresi 1 Eylül 1961 - 10 Ekim 1964
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Cemal Abdünnasır
Kişisel bilgiler
Doğum	7 Mayıs 1892 Kumrovec, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
Ölüm	4 Mayıs 1980 (87 yaşında) Ljubljana, Slovenya, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti
Milliyeti	Yugoslav
Partisi	Yugoslavya Komünistler Birliği (SKJ)
Evlilik(ler)	Pelagija Broz (1919-1939), boşandı Herta Haas (1940-1943) Jovanka Broz (1952-1980)
Çocuk(lar)	Zlatica Broz, Hinko Broz, Žarko Leon Broz ve Aleksandar Broz
Dini	Yok (ateist)
Ödülleri	119 devlet nişanı ve ödül
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti
Branşı	Yugoslav Halk Ordusu
Rütbesi	Mareşal
Komutası	Yugoslav Partizanları Yugoslav Halk Ordusu
Çatışma/savaşları	I. Dünya Savaşı Rus İç Savaşı II. Dünya Savaşı

Yaşamı

Gençliği

On beş çocuklu fakir bir köylü ailesinin yedinci çocuğudur. Babası Hırvat, annesi Sloven'dir. On üç yaşlarındayken Sisak kasabasına yerleşti. Burada çilingir çırağı olarak çalışmaya başladı. Gençlik yıllarında Trieste, Avusturya, Bohemya ve Almanya'da metal işçiliği yaptı. Çalıştığı yerlerde sendika faaliyetlerine katılarak aktif görevler aldı ve Hırvatistan Sosyal Demokrat Partisine girdi.

Zagreb'deki 25. Alay'da askerlik hizmetini yapmak üzere silah altına alındı. Bu sırada I. Dünya Savaşı başladı. Ağustos 1914'te askerî birliğiyle birlikte Sırbistan'a gönderildi. Bu savaşa karşı olduğunu söyleyerek propaganda yapmaya başladı. Suçlu görülerek Petrovaradin'de (Petervaradin) tutuklanarak hapse atıldı. Ocak 1915'te serbest bırakılarak, Karpat cephesinde tekrar savaşa katıldı ve bazı yararlıklar gösterdiği için cesaret madalyası verildi. Bukovina Cephesinde çarpışırken bir kazak askeri tarafından süngüyle ağır bir şekilde yaralandı. Rus ordusuna esir düştü. Bolşeviklerin safında 1917-1920 devrime ve iç savaşlarına katıldı. 1920'de bir Rus kadınıyla evlenmiş olarak Yugoslavya'ya geri döndü. Yugoslavya Komünist Partisinin kurucuları arasında yer aldı.

Komünist Partiye bağlı olarak yürüttüğü siyasi faaliyetlerinden dolayı birçok kere tutuklandı. Özellikle 1928'deki soruşturmasının neticesinde altı yıl hapis cezasına mahkûm edildi. 1934'te hapisten çıktı. Moskova, Paris, Prag ve Viyana'ya görevli olarak gitti.

• 
  Tito'nun doğduğu ev
• 
  1911'de Tito
• 
  1927'de Tito
• 
  Hapishanede (1928)

II. Dünya Savaşı

Ana madde: Yugoslavya Cephesi

1936'da Paris'te Uluslararası Tugaylar'ın İspanya'ya geçişini organize etti. Bu çalışmalarından dolayı Yugoslavya Komünist Partisi genel sekreterliğine getirildi. Tekrar Yugoslavya'ya döndü (1937). Bu sırada II. Dünya Savaşı çıktı. Užice'de bir kurtuluş savaşı komitesi kurdu. İşgal kuvvetlerine ve onlarla iş birliği yapan Ustaşa'ya karşı gerilla savaşına başladı. Çevresindeki kişilere görev verirken ve iş yaptırırken sık sık "Tİ-TO, Tİ-TO" (Sen bunu, sen bunu... yap!) dediği için arkadaşları kendisine esas ismi olan Josip Broz'un yanına Tito lakabını eklediler. Her yerde bu lakapla meşhur oldu.

Tito, Yugoslavya'nın bir federasyon biçiminde teşkilatlanmasını savundu ve fikri zamanın devlet adamı Churchill tarafından desteklendi. Rakibi olan Draža Mihailović'i saf dışı bıraktı. Partizanlardan meydana gelen bir ordu kurarak devrim hükûmetinin başına geçti.

Nazi Alman birliklerinin 1941'de Yugoslavya'ya girmesi, çok milletli insan gruplarından meydana gelen ülkenin parçalanmasına yol açtı. Daha sonra Nazi Almanyası'nın Rusya'ya (SSCB) saldırması üzerine, Yugoslavya Komünistleri de Tito başta olmak üzere bir direniş hareketini teşkilatlandırmaya başladı. Tito, Yugoslavya halkını birlik, beraberlik, kardeşlik ve bağımsızlık çağrısı yapan bir bildiriyle ayaklandırdı. Ayaklanmanın hızla yayılması sonucu Yugoslavya'nın yarısı bağımsızlığa kavuştu. Tito ve kendisine bağlı Partizanlar grubu bir anda Yugoslavya'da herkes tarafından tanındı. Almanların yoğun baskılarına rağmen, Partizan grubunun hareket ve fikirleri benimsendi. Tito hareket ve kabiliyetleri yüksek, vatanları için gözlerini kırpmadan canlarını verebilecek işçilerden meydana gelen gerilla tugayları kurdu. Hitler 1943'te Partizan hareketlerinin bu şekilde kuvvetlenmesi üzerine Neretva ve Sutjeska'ya saldırıda bulundu. Tito taraftarı Partizanların bu saldırıda 6000'in üzerinde kayıpları olmasına rağmen, Alman kuşatmasına karşı koyarak geri püskürttüler.

• 
  Jajce'de (1943)
• 
  Kasım 1943
• 
  Tito ve Churchill (1944)
• 
  Mayıs 1944

Yugoslavya'nın kuruluşu

Tam bu sırada (1943), İtalya Almanya'ya teslim oldu. Partizan grubunu komuta eden Tito ise SSCB ve diğer büyük devletlere haber vermeden gizlice Partizan parlamentosunu (Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi) topladı. Bir geçici devrim hükûmeti kurdu. Yugoslavya'nın eşit halklardan meydana gelen federal bir topluluk olduğunu ilan etti. Bu çalışmalarından dolayı Tito'ya 1943'te Yugoslavya Mareşalliği, daha sonra Hükûmet Başkanlığı ve Başkomutanlığı da verildi (7 Mart 1945). Aynı yıl seçimlere gidildi. Tito'nun partisi olan Halk Cephesi seçimlerde galip çıktı. Seçimlerden hemen sonra resmen Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ni kurarak ülkedeki monarşi (krallık) yönetimine son verdi.

• 
  Margot Fonteyn ile (1954, Belgrad)
• 
  Pula'da deniz harp okulunu ziyaretinde (1956)
• 
  Tito Paraćin ve Niš şehirleri arasındaki kara yolunun açılışında (1959)
• 
  Pirot Tren İstasyonu'nda (1965)

Diğer ülkelerle ilişkiler

Tito; komşu devletlerde baş gösteren halk demokrasisi diye adlandırılan ayaklanmaları desteklemesi; Atina hükûmetine karşı Yunan komünistlerine her konuda yardım etmesi, Yugoslavya'da açıkça sosyalist bir rejim uygulaması üzerine Batı, Tito'dan desteğini çekti. Bu sırada Yugoslavya'yı Sovyetler Birliği yönetim biçimine göre şekillendirmek isteyen Josef Stalin ile Tito'nun arası açıldı. Tito'nun, Yugoslavya'nın bağımsız bir devlet olarak kalmasını istemesi bu anlaşmazlığın başlıca sebebiydi.

Stalin 1953 yılında ölünce, SSCB idarecileri, Tito'ya yeni bir yaklaşımda bulundular. 2 Haziran 1955'te Sovyet Başkanı Kruşçev, Belgrad'ı ziyaret etti ve Stalin'in politikasını resmen kınadı.

Tito, devlet yönetiminde komünist rejiminin ideolojisini kabullenmekle birlikte Komünist Sovyet Rusya karşısında bağımsız bir tutum içine girdi. Bu siyasetiyle Sovyet Rusya'ya, Batı devletlerine ve ABD'ye yaklaştı. Hatta iktisadi, askeri ve mali yardımlar sağladı.

13 Ocak 1953'te Yugoslavya Devlet Başkanı seçildi. Yugoslavya'yı Sosyalist Federal Cumhuriyet hâline getirdi. 1968'de Varşova Paktı'nın Çekoslovakya işgalini kınadı. 1962-70 yılları arasında sık sık Asya, Afrika ve Latin Amerika'ya geziler yaparak Bağlantısızlar Hareketini güçlendirdi. 25 üçüncü dünya ülkesinin bir araya gelip Bandung Konferansı'nın düzenlenmesini sağladı. Bunların Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) nüfuzundan kurtarılmasını başardı.

1970 yıllarında Yugoslavya'nın bölgesel savunma sistemini kurmasını savundu. 1974'te kolektif liderlik sistemiyle aynı görüşü resmen kabul edildi. Aynı yıl (1974) ömür boyu devlet başkanlığına getirildi.

Tito, 1980 yılında ölünce yerine 1974'te anayasayla kurulan kolektif liderlik idaresi geldi. 1989'da Doğu Bloku'nda görülen yenileşme hareketleri Yugoslavya'ya da sıçradı. 1990'da Yugoslavya'da çok partili düzene geçildi. Naaşı Belgrad'da Kuća Cveća adlı bir anıt mezarda gömülüdür.

• 
  Eleanor Roosevelt ve Tito (1953)
• 
  Cemal Abdünnasır, Cevahirlal Nehru ve Tito (1961, Belgrad)
• 
  Tito 1963 depreminden sonra Sovyetler Birliği lideri Nikita Kruşçev ile beraber Üsküp'ü ziyaret ediyor (22 Ağustos 1963)
• 
  Nixon ve Tito Beyaz Saray'da halkı selamlıyor

Ayrıca bakınız

• Josip Broz Tito Meydanı
• Özyönetim
• Uz Maršala Tita
• Üniter Ulusal Kurtuluş Cephesi

Dış bağlantılar

• Vikisöz'de Josip Broz Tito ile ilgili sözler mevcuttur.
• Wikimedia Commons'ta Josip Broz Tito ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• (İngilizce) Tito and His People 31 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tito ve Onun Halkı
• (İngilizce) Titoville Tito resimleri, sözleri, ekran koruyucuları vb.
• (İngilizce) King of the Mountain: The Nature of Political Leadership Röpotaj

Siyasi görevi
Önce gelen: İvan Ribar	Yugoslavya Devlet Başkanı 14 Ocak 1953 - 4 Mayıs 1980	Sonra gelen: Lazar Koliševski