Adi ceviz

Adi ceviz
Adi ceviz
Korunma durumu
	; Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae
Şube:	Tracheophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Fagales
Familya:	Juglandaceae
Cins:	Juglans
Tür:	J. regia
İkili adlandırma
	Juglans regia L., Sp. Pl.: 997 (1753). Vikitür'de Juglans regia ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.; Wikimedia Commons'ta Juglans regia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur;
	Dağılımı

Adi ceviz (Juglans regia), Juglandaceae (cevizgiller) familyasından 25 m'ye kadar boylanabilen geniş tepeli bir ceviz türü.

Morfolojik özellikleri

Gövde kabuğu gümüşi-gri renkte, parlak ve çatlaksız olup uzun yıllar çatlamadan kalır. Uç tomurcuğu terminaldir.Tomurcuklar pullu ve sapsızdır. Çoğunlukla yaprak koltuğunda yedek ikinci bir tomurcuk vardır; kalın silindirik, gri-kahverengi, çıplak olan sürgünler üzerinde gözle görülebilecek büyüklükte ve çok sayıda beyaz lentiselleri bulunur; sürgün özü bölmelidir.

Yaprak sapı izi üzerinde 3 adet iletim demeti izi görülür; tek tüysü olan yapraklar 22–35 cm uzunluğundadır.5-9 yaprakçığa ayrılmıştır; aromatik kokulu yaprakçılar eliptik ters yumurta biçiminde yumurta şeklindedir, ucu küt veya hafif sivricedir, kenarı tamdır, her iki yüzü de çıplaktır, yalnız yaprakçıkların alt yüzünde damarların birleştiği yerde tüy demetleri mevcuttur. Yaprakçıklar orta damara karşılıklı dizilmiş olup 6–12 cm uzunluktadır.

Meyvesi çekirdekli sulu meyve olup, ekzokarp yeşil renkli ve çıplaktır, 4–5 cm çapındadır, takriben küre şeklindedir.

Dağılımı

Türkiye'de Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğal olarak yetişmekle beraber, hemen her tarafta kültüre alınmıştır. İngiliz cevizi, aynı zamanda genel ceviz veya İran cevizi olarak bilinen ceviz türünün bir çeşidi; doğal olarak Balkan'lardan Güneydoğu Avrupa'ya, Orta Asya'ya, Himalaya'dan, güney batı Çin'e uzanır. En geniş ormanlar Kırgizistan'dadır. Burada yaygınca bulunur. Hemen hemen saf ceviz ormanları 1000-2000 metre yükseklikte özellikle Kırgızistan'ın Jalal-Abad bölgesindeki Arslanbob'dadır.

Yetiştirme ve kullanım

Adi ceviz, batı ve kuzey Avrupa'da Roma İmparatorluğu ve öncesine göre daha önceleri sunuldu. Amerika'da (tüm kıta) 17. yüzyılda.

Önemli yetiştirme bölgeleri:

Avrupa'da Fransa, Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya. Asya'da Çin, Kuzey Amerika'da Kaliforniya, Güney Amerika'da Şili'dir.

Yaygın şekilde yüksek kalitedeki kabukları için yetiştirilir. Tazesi ve preslenmiş şeklinin her ikisi de değerli yağı için yenir. Ağacı aynı zamanda çok yüksek kalitelidir (Amerikan siyah ceviziyle eşdeğerdir). Mobilya ve tüfek kabzası yapımında kullanılır.

Gıda değeri

100 gram kabuklu cevizin içerdikleri:

15,2 g protein
65,2 g yağ
13,7 g karbonhidrat
0,34 mg tiyamin (B₁ vitamini)
0,54 mg B₆ vitamini
3,4 mg manganez
1,6 mg bakır
158 mg magnezyum
346 mg fosfor
3,1 mg çinko

Etimoloji

Juglans regia'nın bilimsel ismi olarak Juglans Latincede Jovis Glans "Jupiter'in fındık, cevizi" ve regia "krala ait" kelimelerinden gelir. Onun ortak ismi İran cevizi, orijininin güney batı Asya (İran) olduğunu gösterir.