K-141 Kursk
K-141 Kursk Rus Donanması'na bağlı, Oscar II sınıfı bir nükleer denizaltıdır. Adını 1943 yılında II. Dünya Savaşı'nın en büyük ve önemli tank muharebelerinden birine sahne olmuş Kursk kentinden alan denizaltı, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra inşa edilen ilk Rus denizaltılarından biridir. Kuzey Filosu'nda görev yapan Kursk, 12 Ağustos 2000 tarihinde Barents Denizi'nde yürüttüğü bir torpido eğitimi sırasında meydana gelen patlama sonucunda batmış, kazada denizaltının tüm mürettebatı ölmüştür.
 Oscar II sınıfı denizaltı çizimi | |
| Tarihçe | |
|---|---|
 Rusya
| |
| Adı | K-141 Kursk |
| Adının geldiği yer/kişi | Rus şehri Kursk |
| Kızağa konuluşu | 1992 |
| Denize indirilişi | 1994 |
| Görevlendirme | Aralık 1994 |
| Liste dışı | Ağustos 2000 |
| Akıbet | Sank 12 Ağustos 2000'de Barent Denizi'nin 100. metresinde torpidosu infilak ederek battı. |
| Statü | Deniz tabanından çıkarıldı ve tersaneye çekilerek parçalandı. |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Oscar II sınıfı denizaltı |
| Deplasman | 13.400 ila 16.400 ton (13.200 ila 16.100 emperyal ton; 14.800 ila 18.100 küçük ton) |
| Uzunluk | 154 m (505 ft) |
| Genişlik | 18 m (59 ft) |
| Su çekimi | 9,0 m (29,5 ft) |
| İtme gücü | 2 nükleer reaktör OK-650b, 2 buhar türbinleri, iki 7-kanatlı pervaneler |
| Hız | 32 knot (59 km/sa; 37 mph) su altı, 16 knot (30 km/sa; 18 mph) su yüzeyi |
| Test derinliği | 300 ila 500 metre (980 ila 1.640 ft) (Çeşitli tahminlere göre) |
| Kişi kapasitesi | 44 subay, 68 asker |
| Silah donanımı | 24 x SS-N-19/P-700 Granit, 4 x 533 mm ve 2 x 650 mm bow torpido tüpü |
| Notlar | Liman: Murmansk |
Tarihçe
değiştirYapımına 1992 yılında Arhangelsk kenti yakınlarındaki Severodvinsk Tersanesi'nde başlanan Kursk, inşa kararı Sovyetler Birliği'nin dağılmasından önce alınan son nükleer denizaltı idi. 154 m boyunda ve dört katlı bir bina yüksekliğinde olan Kursk, bugüne dek inşa edilmiş en büyük taarruz denizaltıları olan Oscar-II sınıfının son üyesi olarak 1994 yılında Kuzey Filosu'na dahil oldu. Yüksek oranda krom ve nikel içeren, 8.5 mm çelik dış gövdesi sayesinde Kursk, diğer denizaltı sınıflarına oranla manyetik anomali algılayıcılar tarafından güçlükle izlenebilmekteydi. Dış gövdeyle 50.8 mm kalınlığındaki iç gövde arasında iki metrelik bir boşluk bulunmaktaydı.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından yaşanan ekonomik sıkıntılar sebebiyle Kuzey Filosu'nun tamamına yakınıyla birlikte Kursk da doksanlı yılların büyük kısmını Murmansk kenti yakınlarındaki Andreyava Körfezi'nde demirli olarak atıl vaziyette geçirmek durumunda kaldı. 1999 yılına kadar aktif göreve çıkmayan denizaltı, o yıl Kosova Savaşı'na destek vermek amacıyla Akdeniz'de bulunan Amerikan gemilerine karşı bir dizi keşif görevi gerçekleştirdi. 2000 yılının Ağustos ayında ise Kursk, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki en büyük Rus askeri tatbikatına iştirak etmek üzere Barents Denizi'ne doğru yola çıktı. Bu, onun son görevi olacaktı.
Barents Denizi'ndeki Kaza
değiştir
12 Ağustos 2000 günü Kursk, eğitim amaçlı bir dizi torpido atışı gerçekleştirmek üzere Barents Denizi'ne açıldı. Yerel saat ile sabah 11:28'de torpido eğitimini tamamlayan denizaltıda kısa bir süre sonra yaklaşık iki dakika arayla iki büyük patlama meydana geldi. Patlama sonucunda parçalanan denizaltının enkazı, yaklaşık 108 m (305 ft) derinlikteki deniz tabanına çöktü. Patlamanın sebebi konusunda birçok iddia bulunmaktadır. İlk olarak Ruslar, tatbikatı izleyen bir NATO denizaltısıyla çarpışma ihtimalini ortaya attılar ve uydu görüntüleriyle olayın hemen ardından Norveç'te demirlemiş bir Amerikan denizaltısının görüntülerini yayınladılar. Daha sonra yapılan araştırmalarla oluşan sismik dalgaların çarpışma değil de patlama sonucu meydana geldiği ortaya çıktı. Kazanın yaşandığı dönemde Çeçen direnişçilerin saldırıları yoğunluk kazanmıştı. Bu nedenle olayın torpido bölümüne yerleştirilen bir bomba yüzünden meydana gelebileceği ihtimali üzerine de gidildi ancak Müslüman kökenli askerlerin kişilikleri ve geçmişleri incelendiğinde bunu yapmayacakları sonucuna varıldı. Enkaz ancak torpido bölümü kesilerek yüzeye çıkarılabildi. Devamında yapılan incelemeler, testler sonucunda üretim serisi bozuk, senelerdir bakım görmemiş ve en önemlisi yıllar önce Rusya Federasyonu Deniz Kuvvetleri dışında birçok donanma tarafından riskleri nedeniyle kullanımına son verilmiş torpidoların itici sistemlerinde oluşan patlamayla birçok torpidonun aynı anda denizaltı içinde patlayarak bu kazaya neden olduğu anlaşılmıştır.
Patlama sonrasında bölgeye intikal eden Rus, İngiliz ve Norveçli kurtarma ekiplerinin yoğun çabasına rağmen patlamada Kursk'un tüm mürettebatı ölmüştür. Rus kaynakları, denizaltıda bulunan 118 mürettebatın hepsinin birkaç dakikada ölmüş olduğunu açıkladıysa da kurtarma ekiplerinin elde ettiği bulgular, aralarında Kaptan Dimitri Kolesnikov'un da bulunduğu en az 23 kişinin patlamalardan saatler hatta günler sonrasına dek hayatta kalmış olabileceği kuşkusunu doğurmuştur. Enkazın yüzeye çıkarılmasını takiben yapılan incelemelerde, havadaki karbondioksiti yakalayıp yapay oksijen sağlayan potasyum süperoksit çubuklarının çoğunun kullanılmış olarak bulunması da bu tezi desteklemektedir.
Dönemin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, faciayı takip eden beş gün boyunca hiçbir açıklama veya yorum yapmamış, üstelik Soçi'deki tatilini de yarıda kesmeyerek ve başka ülkelerden gelen yardım tekliflerini uzun bir süre reddederek tepki toplamıştır. Putin, 2001 yılında verdiği bir demeçte bu konudaki pişmanlığını dile getirmiştir.
Enkazın Çıkarılması
değiştirKursk'un enkazı 2001 yılında iki Hollanda firmasının oluşturduğu bir konsorsiyum tarafından yüzeye çıkarılmıştır. Bu işlem sonucunda denizaltının ilk torpidonun infilak etmesi sonucunda oluşan yüksek sıcaklığın diğer torpidoları da infilak ettirmesi sonucu battığı da kesinlik kazanmıştır. Çıkarma operasyonu sırasında denizaltında bulunan balistik füzelerin nükleer başlık taşıdığı iddiaları ortaya atılmış, ancak Rusya iddiaları yalanlamıştır. Denizaltının nükleer reaktörü ve yakıtı Kola Yarımadası'ndaki tesislerde saklanmak üzere sökülmüş, geri kalanı ise hurdaya çıkarılmıştır.
Kaynakça
değiştirKursk hakkında genel bilgi (İngilizce) 14 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kursk'un batma sebebiyle ilgili teoriler (İngilizce)
Kursk için düzenlenen kurtarma operasyonları (İngilizce)