Kakuti
Kakuti (Gürcüce: ქაქუთი), Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti belediyesi sınırları içinde bir köydür.
Tarihçe
değiştirKakuti köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Bronz Çağı'na ait köyde ortaya çıkarılmış ve Ozurgeti Tarih Müzesi'nde korunan bir balta buranın çok eski yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Kakuti adının "Kakutia" soyadını taşıyan ve bu bölgede sürü otlatan bir çobandan geldiği kabul edilmektedir. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri idaresinde yer alıyordu. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü. Kakuti, Çoloki Nehri'nin iki yakasında yer alıyordu. 1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından bu nehir iki ülke arasında sınır olarak belirlenince, köy ikiye bölündü. Çürüksu (Kobuleti) tarafında kalan kısmı "Gağma Kakuti" (გაღმა ქაქუთი / Karşı Kakuti) ve Guria tarafında kalana da "Gamoğma Kakuti" (გამოღმა ქაქუთი / Beri Kakuti) denmiştir.
Kakuti köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde de Kakut (كاكوت) şeklinde kaydedilmiştir. Bu sırada köy, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Salnameye göre köyün nüfusu 16 hanede yaşayan 42 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 5 inek, 2 at ve 177 keçi kaydedilmiştir.[1]
Kakuti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Batum-Çürüksu bölgesinin Ruslara teslimi sırasında orada bulunan Aleksandr Frenkel, 1879 yılında yayımlanan kitabında, Kobuleti (Çürüksu) halkının kendilerine "Gurci" („гурджи‟) denmesini hakaret saydığını, Çürüksu'da Kakuti, Açkva, Natshavatevi gibi Guria bölgesine daha yakın olan köylerde halkın İslam dinini 25-30 yıl önce kabul ettiğini yazmıştır.[2][3] Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Kukuti (Кукути) şeklinde kaydettiği köy, Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Leğva nahiyesinin dört köyünde biriydi. Leğva nahiyesi, Kakuti dışında, idari merkez olan Leğva, Skura ve Tshrapona köylerinden oluşuyordu. Kakuti köyünün nüfusu, 88'i erkek ve 86'sı kadın olmak üzere, 24 hanede yaşayan 174 kişiden oluşuyordu. Köy halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak kaydedilmiştir.[4]
Kakuti köyünün Rusya'ya bırakılmasının ardıdan iki ülke arasında karşılıklı göçü öngören İstanbul Antlaşması imzalandı. Buna bağlı olarak Müslüman Gürcülerin bölgeden göç ettiği bilinmektedir. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1891 yılından önce köyden 30 hanenin göç ettiğini yazmıştır. Çiçinadze'nin verdiği bilgiye göre köyde bu tarihte 50 hane yaşıyordu. Köyün camisi ve imamı vardı.[5][6]
Coğrafya
değiştirKakuti köyü, Mesheti Dağının batı yakasında, Çoloki Nehri'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden yaklaşık 320 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti kasabasına 20 kilometre uzaklıktadır.
Nüfus
değiştirKakuti köyünde 1908 yılında 122 kişi, 2002 yılında 1.438 kişi, 2014 yılında 1.211 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364-365, ISBN 9789157871117.
- ^ "A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 78". 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2024.
- ^ Aleksandr Samoyloviç Frenkel, Çürüksu ve Batum Notları - Osmanlı'nın Kafkaslara Vedası (Türkçesi: Eyüp Karakuş), İstanbul, 2023, s. 122-123, ISBN 978-625-6385-85-6
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1287". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 122". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2024.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 13". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2024.