Karakul Muharebesi
Karakul Muharebesi,[a] Kırım Savaşı sırasında ve 28 Mayıs 1854'te Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında Karakul şehrinde gerçekleşti. Osmanlı kuvvetlerine Antoni Aleksander İlinski, Rus birliklerine ise Andrey Nikolayeviç Karamzin komuta etmekteydi. Muharebede Osmanlı birlikleri, Rus saldırılarını püskürterek düşmanı ağır bir yenilgiye uğrattı, komutanlarını öldürerek Rus ordusunu geri çekilmeye zorlamıştır.
| Karakul Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kırım Savaşı | |||||||
 Karakul Muharebesi, B. Bachmann-Hohmann (1855) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Rus İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Antoni Aleksander İlinski |
Andrey Karamzin ✝ Prens Golitsin ✝ von Hahn ✝ Teğmen Braşnevski ✝ Teğmen Vink ✝ Mihail Çernyayev Andrey Krasovski × | ||||||
| Güçler | |||||||
| Tarle: 3.000 asker | Tarle: 700 asker, 4 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor |
Tarle: 139 ölü, 4 top Russell: 3.000 ölü, 6 top | ||||||
Muharebe öncesi
değiştir28 Mayıs sabahı saat 5'te, Tatar asıllı ve Nikolay Karamzin'in oğlu olan Albay Andrey Nikolayeviç Karamzin, keşif göreviyle Slatina'dan hareket etti. Daha yola çıkmadan alayda gerginlik hissediliyordu. Karamzin'e tahammül edemeyen subaylar, bir araya gelip alaycı yorumlar yaparken, askerler de kulak kabartıyordu. Bir tanığın aktardığına göre, "Bakalım bugün bizim Sankt-Peterburglu zarif beyimiz ne yapacak? Liprandi delirdi mi? Böylesine ciddi bir görevi alaya yeni katılan birine vermek de neyin nesi? Bu, yalnızca bizim için değil, sıradan askerler için de hakaret!" diye homurdanıyorlardı. Askerler de bu sözleri onaylayan bir şeyler mırıldandı. Karamzin birliğinin önüne gelip selam verdiğinde, askerler isteksiz ve zayıf bir şekilde karşılık verdiler. "Ne dersin?" diye sordu bir subay diğerine. "Kötüye gidiyor!" yanıtını aldı.[2]
Karamzin'in komutası altındaki birlik, General Pavel Liprandi'nin emriyle Osmanlı askerlerinin bulunduğu Karakul'a doğru ilerledi. Ancak Rusların Tuna Ordusu'nda istihbarat sistemi son derece zayıftı. Öyle ki, Rus komutanlar çoğu zaman Müşîr Ömer Lütfi Paşa tarafından gönderilmiş ajanları kendi casusları sanarak bilgi topluyorlardı.[b] Yirmi verst yol kat ettikten sonra, Karamzin Vlăduleni köyünde mola verdi.[4] Subaylarını çadırına davet ederek birlikte yemek yemeyi teklif etti lâkin neredeyse hiçbiri bu davete icabet etmedi. Karamzin'in emrindeki birlik; keşif görevi için kendisine verilen altı süvari bölüğü, bir Kazak yüzbaşılığı ve dört toptan oluşuyordu. Bu süvari bölüklerinden dördü, Karamzin'i o güne dek hiç tanımamış askerlerden meydana geliyordu.[2]
Bir süre daha ilerledikten sonra, önlerinde Teslui nehri belirdi. Üzerinde dar bir köprü vardı. Yüzbaşı Mihail Çernyayev, Karamzin'in yanına gelerek bu geçidi kullanmanın büyük bir risk teşkil ettiğini belirtti. Eğer Osmanlı askerleri saldırıya geçerse, birlik geri çekilemez ve felaket kaçınılmaz olurdu. Ancak Karamzin bu uyarıyı dikkate almadı ve askerlerine köprüden geçmeleri emrini verdi. Bununla da yetinmeyerek, kısa süre sonra karşılarına çıkan ve çamurlu bir vadi üzerindeki ikinci bir dar köprüden de geçilmesini buyurdu. Çernyayev, bu geçişin tehlikeli olduğunu bir kez daha hatırlattığında, Karamzin şu cevabı verdi: "Elimdeki talimatlar gereği bağımsız hareket ediyorum. Aleksandriya Hussarları gibi yiğit bir alayın geri çekileceğini hiç sanmıyorum, aklıma bile getirmem! Bu askerlerle her zaman ileri gitmek gerekir!". Kimse bu sözlere karşı çıkmadı. Çernyayev, kararın büyük bir risk taşıdığını son kez vurgulamakla yetindi ve savaş alanında komutanla tartışmak istemeyerek kenara çekildi. Bunun üzerine ordu, sessizlik içinde köprüden geçmeye başladı.[2]
Muharebe
değiştirKöprüyü geçerken Rus askerleri ufukta dört Osmanlı birliği gördü. Uzaktan bakıldığında her biri 500 kişilik gibi görünüyordu; ancak gerçekte Osmanlı kuvvetlerinin toplamı yaklaşık 3.000 askere ulaşıyordu. Henüz geri çekilme imkânı varken, Karamzin karşılarındaki birliklerin dört değil, yalnızca iki kol olduğunu, üçüncü ve dördüncü kolların aslında çitlerden ibaret olduğunu iddia etti. Ardından askerlerine Osmanlı kuvvetlerine yaklaşmalarını ve ateş açmalarını emretti. Bu sırada beklenmedik bir gelişme yaşandı. Rus topları birkaç atış yaptıktan sonra aniden durdu; çünkü mühimmat taşıma sorumluluğundaki birlik yeterli cephane almayı unutmuştu. Topçu desteğinden mahrum kalan birlik hâlâ geri çekilebilecekken, Karamzin tereddütle saldırı emri verdi.[5]
İlk hücuma geçen süvari bölüğü, Miralay Antoni Aleksander İlinski (Mehmet İskender Paşa) komutasındaki Osmanlı kuvvetlerine yaklaştığında şiddetli bir çarpışma başladı.[c] Bölük komutanı Teğmen Vink'in öldürülmesiyle askerler paniğe kapılarak düzensiz bir şekilde geri çekildi. İkinci bölük ise çatışmanın ortasında geri dönerek çarpışmaya katılmadı. Zaferin artık mümkün olmadığını gören askerler, zaten güvenmedikleri Karamzin'in emirlerine tamamen kayıtsız kaldı. Osmanlı birlikleri, Rusların geri çekilme yolunu kesmek için hızla dar köprüye yöneldi. Hussarlar, Osmanlılardan önce köprüye ulaşmak amacıyla panikle kaçmaya başladı. Bu dar geçitte büyük bir karmaşa yaşandı ve şiddetli bir çarpışma meydana geldi. Karamzin, Osmanlı birlikleri tarafından çevrelenmesine rağmen uzun süre direndi fakat sonunda öldürüldü. Cesedi bulunduğunda üzerinde 18 yara tespit edildi. Rus birliklerini tamamen imha edememesine rağmen İlinski, Rusların dört topunu ele geçirdi.[5]
.jpg)
Rus tarihçi Yevgeni Tarle, Rusların muharebede 139 asker ve 4 top kaybettiğini yazar.[5] Diğer taraftan Kırım Savaşı'nı bizzat sahada takip eden İrlandalı savaş muhabiri William Howard Russell, Rusların 3.000 asker ve 6 top kaybettiğini öne sürer.[7] Muharebe sırasında Rus komutanlığı önemli kayıplar verdi. Toplamda 19 subay öldürüldü. Karamzin ve Teğmen Vink'in yanı sıra Prens Golitsin, von Hahn ve Teğmen Braşnevski de hayatlarını kaybetti. Binbaşı Andrey Krasovski, beş kez mızrakla vurularak ağır yaralandı.[8]
Muharebe sonrası
değiştirKarakul'da yaşanan ezici mağlubiyet, Sankt-Peterburg'da büyük yankı uyandırdı ve Karamzin'in eylemleri uzun süre tartışıldı. Rus ordusundaki tepkiler çok daha sertti ve Karamzin'in ölümü bile komutanların öfkesini dindirmedi. Feldmareşal İvan Paskeviç, olayla ilgili bir soruşturma başlattı. Sonuç olarak, Karamzin'in zafer kazanarak kendini kanıtlamak uğruna daha deneyimli subayların uyarılarını dikkate almadığı, yeterli keşif yapmadan ve durumu doğru değerlendirmeden Osmanlı ordusuna saldırdığı tespit edildi.[9]
Lev Tolstoy, Dekabristler adlı eserinin ilk bölümüne ait bir taslakta Karamzin'in adını vermeden şu ifadelerle ondan bahsetti: "Birisi vardı ki, Sofya Katedrali'nde zafer duasına katılmak için acele etti ve bu uğurda sadece kendi canını değil, iki süvari bölüğünü de kaybetti." Tolstoy, aristokrat çevrelerde Karamzin hakkında yapılan coşkulu konuşmalardan rahatsızlık duyuyordu; çünkü ona göre Karamzin, büyük bir bedel ödemiş olsa da, uyarılara rağmen sorumsuzca hareket ederek kendisine emanet edilen birliği anlamsızca yok etmişti. Tolstoy, onun ölümünü bazı asiller gibi vatan için büyük bir kayıp olarak görmüyor, aksine bu düşünceyle alay ediyordu. Ordudaki tepkiler de benzerdi; Karamzin'in ölümü bile neden olduğu felaketin sorumluluğunu unutturmamıştı. Zira hayatta kalsaydı, komutanına itaatsizlikten askerî mahkemeye çıkarılacaktı.[5]
Notlar
değiştir- ^ İngilizce: Battle of Karakal; Rusça: Бой у Каракула
- ^ Ömer Lütfi Paşa (doğum adıyla Mihajlo Latas; Sırpça: Михајло Латас), Hırvatistan'da doğan ancak aslen Sırp Ortodoks Hristiyan olan bir Avusturya askeriydi. Osmanlı İmparatorluğu'na sığınarak askerî rütbelerde hızla yükseldi ve Müşîr unvanını kazandı.[3]
- ^ Mehmet İskender Paşa (doğum adıyla Antoni Aleksander Iliński), Rusya'nın Podolya Guberniyası'nda doğan ancak aslen Leh olan bir askerdi. Osmanlı hizmetine girerek 1855'te general rütbesiyle ödüllendirilmiştir.[6]
Kaynakça
değiştir- ^ O'Gorman, Daniel (1865). A Chronological Record from the Creation to the Present Time [Yaratılıştan Günümüze Kronolojik Bir Kayıt] (İngilizce). Manchester: William Alcock, New Market Chambers. s. 323.
- ^ a b c Tarle 1959, s. 478.
- ^ Čuvalo, Ante (2010). The A to Z of Bosnia and Herzegovina. Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series. Scarecrow Press. s. 138. ISBN 9780810876477.
- ^ Каракал (Karakal) // Военная энциклопедия [Askerî Ansiklopedi] (18 cilt, 1911–1915). V. F. Novitsky ve diğerleri (Ed.). İ. D. Sytin'in Yayınevi: Moskova/Sankt-Peterburg, c. 12, ss. 376–377.
- ^ a b c d Tarle 1959, s. 479.
- ^ Eren-Griffe, H. Mirgül (2005). Osmanlı'nın Hizmetkârı: Galip Ali Paşa Rızvanbegovic-Stocevic. İstanbul: Babil Yayınları. ss. 125–129.
- ^ Russell, William H. (1856). Complete History of the Russian War, from Its Commencement to Its Close: Giving a Graphic Picture of the Great Drama of War [Rus Savaşı'nın Başlangıcından Sonuna Kadar Tam Tarihi: Savaşın Büyük Dramının Grafik Bir Resmini Vermek Amacıyla] (İngilizce). Toronto: Bostwick & Barnard. s. 39.
- ^ Vistenhof, Pavel F. (1878). Андрей Николаевачъ Карамзинъ гъ два 16-го мая 1854.г. Разскаль, Сообщ. П. О. Ви-стенгофь"Русская старина" [Rus Antik Çağı]. Русская старина (Rusça). Sankt-Peterburg. XXII: 214.
- ^ Tarle 1959, ss. 479–480.
Bibliografya
değiştir- Tarle, Yevgeni V. (1959). Крымская война [Kırım Savaşı] (Rusça). 8. Moskova: Академия наук СССР.