Kenoma
Gnostisizmde, kenoma (Yunanca: κένωμα), fenomenlerin alt dünyasına karşılık gelen boşluk kavramıdır. Bu kavram, Platonik ideal formlar dünyasına karşılık gelen pleroma, yani doluluk kavramının zıttıdır. Kenoma terimi, Orta Platonculuk[1] ile Hristiyanlığı uyumlu hale getirmeye çalışan erken dönem Gnostik düşünür ve vaiz Valentinus tarafından 2. yüzyılın ortalarında kullanılmıştır. Valentinus, üçüncü bir kavram olan kosmos'u, yani var olanı, kullanarak Valentinian inisiyeleri bu üç bağlantılı varlık boyutunu açıklayarak kutsal metinleri yorumlayabiliyorlardı.
Gnostisizmde
değiştirTheodotus’un eserlerinde geçtiği şekliyle kenoma, boşluk veya yokluk anlamına gelen antik Yunanca bir terimdir. Pleroma, Platonik felsefenin ebedi ideallerinden ya da arketiplerinden oluşan Æonların bulunduğu yerdir. Pleroma'nın bu göksel bölgesinden Horos ya da Sınır ile ayrılan kenoma, yani boşluk, bu dünyanın krallığıdır; madde ve maddi şeylerin diyarı, gölgeler ve karanlıkların ülkesidir. Burada, aslında göksel bir Æon olmayan, fakat hükmettiği bu boşlukta doğmuş olan Demiurge ya da Yaratıcı'nın imparatorluğu bulunur. Burada, sadece pleroma'da ebedi karşılıkları bulunan fenomenal, aldatıcı ve geçici şeyler yer alır.
Bu iki bölgede her şey birbirine karşıt olarak yerleştirilmiştir: Tıpkı durgun St. Mary Gölü'nde yüzen kuğunun hem kuğu hem de gölge olarak çift görünmesi gibi. Sadece otuz Æon'un yeryüzünde karşılıkları yoktur; aynı zamanda onların alt bölümleri de bu alt bölgede temsil edilmektedir. Kenoma da tıpkı pleroma gibi ogdoasını, dekadını, dodekadını içerir. Supramundane bölgede bir Sophia, dünyasal bölgede ise başka bir Sophia vardır; ruhsal dünyada Æonları kurtaran bir Christ ve duyusal dünyada insanlığı ya da insanlığın bir kısmını kurtaran ikinci bir Christ vardır. Göksel krallıkta bir Æon İnsan ve bir diğer Æon Ecclesia, yeryüzündeki insan ırkı ve Hristiyan Kilisesi'nin ideal karşılıkları olarak bulunur.
Pleroma'nın topografik tasavvuru, sembollerin detaylarında da yer almaktadır. İkinci Sophia, Achamoth olarak da bilinir; ilk Sophia'nın arzusudur ve onun daha büyük adaşı tarafından doğurulmuş, annesinden ayrılmış, Pleroma'dan atılmış ve geri dönmesi Horos tarafından engellenerek boşlukta kalmıştır.
— Theodotus, Lightfoot, ss. 266-267
Antik Yunanca boşluk veya yokluk ("kenoma") terimi, Theodotus'un Yuhanna İncili 1. bölüm 3. ayetinin tefsirine ilişkin olarak, İskenderiyeli Clemens'in Theodotus'un Alıntılarında (Excerpta ex Theodoto)[2] böyle tanımlanmıştır.
Hysterema'da
değiştirBaşka bir yerde, Pleroma'nın olağan karşıtı Kenoma değil, Hysterema'dır (Υστέρημα). Hippolytus'un (VI. 31, s. 180) sistemine göre, bu kelime Pleroma kelimesinin tamamlayıcısı olarak kullanılmıştır ve Pleroma'nın anlamına dahil olmayan her şeyi ifade eder. Böylece Horos veya sınır, Hysterema'yı Pleroma'dan ayıran, her ikisinin de doğasına sahip fakat dışarıdan hiçbir şeyin içeri girmesine izin vermeyerek, içerideki her şeyi sabit ve hareketsiz tutan bir şey olarak tanımlanır. Aynı anlamda, Epiphanius'taki[3] pasajı anlayabiliriz; burada Demiurge'a aynı ad verilmiştir. Valentinyenler, Hebdomas kelimesi durumunda, Demiurge'un hükmettiği ve kaynağını aldığı bölgenin adını vermişlerdir. Marcus, Demiurge'dan[4] karpos hysterematos olarak bahseder. Marcus, Hysterema kelimesini daha önce açıklanan anlamda, Pleroma'nın dışındaki bölgeyi belirtmek için kullanmış görünmektedir; burada sayılardaki gizemleri bulma biçiminde, sol elde 99'a kadar sayılan sayıların bu bölgeyi, sağ elde 100 olarak sayılan sayıların ise diğer bölgeyi simgelediğini düşünür. Marcus, Pleroma kelimesini çoğul olarak kullandığı gibi, Hysterema kelimesini de bu bölgelere ait güçleri belirtmek için çoğul olarak kullanmış olabilir. Ancak, Marcus'un ikinci veya üçüncü bir Hysterema saydığı iddiası, İrenäus'un karpos hysterematos adının sadece Demiurge'a değil, annesi Sophia Achamoth'a da uygulandığını bulmasından kaynaklanan bir çıkarım gibi görünmektedir. İrenäus, kelimeyi genellikle eski Latin tercümanı tarafından "labes" olarak çevrilen teknik bir anlamda değil, genel olarak eksiklik anlamında kullanır ve genellikle agnoia ve pathos kelimeleriyle birleştirir. Hysterema kelimesi, Excerpt. Theod. 2, 22'de de teknik bir anlamda bulunur; ancak bağlam anlamını belirlememize olanak sağlamaz. Hysterema'nın Basilides tarafından teknik bir kelime olarak kullanıldığı Epiphanius tarafından söylenmiştir.
Notlar
değiştir- ^ Turner 2001.
- ^ (Casey, 1934)
- ^ (Haer. 31, 4, p. 166)
- ^ (Iren. I. xvii. 2, p. 86; xix. 1, p. 90), probably, as Lightfoot suggests (Coloss. p. 335), in contrast with the description of the Christ as karpos pleromatos.
Kaynaklar
değiştir- Lightfoot, Joseph Barber (1890). Saint Paul's Epistles to the Colossians and to Philemon. Londra: Macmillan.
- The Excerpta ex Theodoto of Clement of Alexandria, ed., transl., and intro. by R.P. Casey (London, 1934).
- Pagels, Elaine (1989). The Johannine Gospel in Gnostic Exegesis. Atlanta: Society of Biblical Literature.
- Turner, John Douglas (2001). Sethian Gnosticism and the Platonic Tradition (İngilizce). Presses Université Laval. ss. 11, 35-36. ISBN 978-2-7637-7834-1. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
Bu madde bu kaynaktan gelen kamu malı içermektedir: Salmon, George (1882). "Hysterema". Smith, William; Wace, Henry (Ed.). A Dictionary of Christian Biography, Literature, Sects and Doctrines. III. Londra: John Murray. s. 190.
