Vikipedi

Ketta

Ketta[1] (Urduca: کوئٹہ; Peştuca: کوټه‎) Pakistan'ın Belucistan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

Ketta
کوټه, کوئٹہ
Pakistan üzerinde Ketta
Ketta
Ketta
Ketta'nın Pakistan'daki konumu
ÜlkePakistan Pakistan
EyaletBelucistan Eyaleti
Yüzölçümü
 • Toplam2653 km²
Rakım1654 m
Nüfus
 (2010)
 • Toplam896.090
 • Yoğunluk213/km²
Zaman dilimiUTC+05.00

Aynı zamanda eyaletin en büyük şehri olan Ketta, ülkenin diğer büyük şehirlerine oranla daha serin bir iklime sahiptir. 1935 yılında büyük bir deprem geçiren kent, ülkenin en hareketli faylarının bulunduğu bir konumdadır. Pakistan'ın en büyük onuncu kenti olan[2] ve 1935 Ketta Depremi'nde büyük ölçüde yıkılmış olmasına rağmen yeniden kurulan şehir 2017 nüfus sayımına göre 1,001,205 nüfusa sahiptir.[3] Ortalama olarak 1680 metre rakıma sahip şehir, Pakistan'ın tek yüksek rakımlı büyük şehri konumundadır. Etrafında çok sayıda bulunan meyve bahçeleri sebebiyle "Pakistan'ın Meyve Bahçesi" olarak da anılan Ketta hem yaş meyve hem de kuru meyve üretiminde önemli bir yere sahiptir.[4]

Belucistan Eyaleti'nde ve Pakistan-Afganistan sınırına yakın bir noktada bulunan Ketta'nın bu konumu kenti bu iki ülke arasında bir iletişim ve ulaşım merkezi haline getirmiştir. Şehir, eski çağlarda Orta Asya ve Güney Asya arasındaki önemli geçitlerden olan Bolan Geçidi'ne de yakındır. Ketta, bu özellikleri dolayısıyla, Afganistan'daki çatışmalar sırasında Pakistan Silahlı Kuvvetleri açısından önemli bir rol oynamıştır.

Etimoloji

değiştir

Ketta (Quetta) Peştuca'da "kale" ve "istihkam" anlamlarına gelen Kwatkōṭ veya kōta kelimelerinin bir varyantıdır.[5] Ketta eskiden Şalkot (Shalkot, Peştuca: ښالکوټ; Beluçça: شال کوٹ) adıyla bilinmekteydi.[6]

Tarihi

değiştir

Dört halifeden biri olan Ali bin Ebu Talib döneminde Ketta'nın bulunduğu bölgeye El-Kikan (Al-Qiqan) denmekteydi.[7] 11. yüzyıldan itibaren Ketta'nın bulunduğu bölge Kasi Peştun kabilesi tarafından yönetilmiştir. Gazneli Mahmut, Hindistan'a düzenlediği sefer sırasında Ketta'yı da ele geçirmiştir.[8] 1543'te Babür İmparatoru Hümâyun Şah Safevî İranı'na giderken oğlu Ekber Şah'ı burada bırakmıştır. 1709 yılında bölge Afgan Hotakîler'in yönetimindeydi ve 1747 yılına kadar bu şekilde kaldı. 1747 yılında Ahmed Şah Dürrânî bölgeyi ele geçirmiş ve Dürrânî devletinin bir parçası haline getirmiştir. Ketta'ya gelen ilk Avrupalı burayı 1828 yılında ziyaret etmiş ve şehri "üç yüz çamur duvarlı evler çevrelenmiş çamur duvarlı bir kale" olarak nitelemiştir.[9]

Şehir, 1876 yılında Britanya İmparatorluğu tarafından işgale uğramış ve Britanya Hindistanı'nın bir parçası haline getirilmiştir.[8] Ketta, 31 Mayıs 1935 tarihinde gerçekleşen depreme kadar gittikçe büyümüş ve oldukça canlı ve önemli bir şehre dönüşmüştür. Bu dönemde birçok çok katlı binaya ev sahipliği yapan Ketta "Küçük Londra" olarak bilinmekteydi. Depremin merkezi şehir merkezine çok yakındı ve bu deprem şehrin altyapısını büyük ölçüde yok ederek yakaşık 40.000 insanın ölümüne sebep oldu.[10]

Coğrafya

değiştir

Ketta, Köppen iiklim sınıflandırmasına göre soğuk yarı-kurak iklime sahiptir (Köppen BSk). Yaz ve kış mevsimleri arasında önemli sıcaklık farkları bulunmaktadır. Yazın sıcaklık oratalaması 24–26 °C arasındayken kışın ortalama sıcaklık yaklaşık 4–5 °C'ye kadar düşmektedir. Pakistan'ın doğu bölgelerinin aksine Ketta, yüksek yağışlı bir muson mevsimine sahip değildir. Az nemli ve az yağışlı bir iklime sahiptir.

Demografi

değiştir

Akademisyenler şehirde hangi etnisitenin çoğunluğu oluşturduğu konusunda kararsızdır. Bazılarına göre Peştunların birinci etnisite olduğu fakat yüzde 50'yi bulmadığı kentte Beluciler ve Hazaralar azınlıktadır.[11] Başka akademisyenlerse Peştunların şehirde çoğunluğu oluşturduğunu yani yüzde 50'den fazla olduklarını, Belucilerin ve Hazaraların yine Peştunların ardından geldiğini söylemektedir.[12] Pakistan'ın resmi dili olan Urduca şehirdekien yaygın dil olup farklı etnik gruplar arasında lingua franca görevi görmektedir.

Reuters ve BBC'ye göre ise Ketta ve çevresinde yaklaşık 500,000 ile 600,000 arasında Hazara yaşamaktadır.[13][14]

Ulaşım

değiştir

1605 metre rakıma sahip Ketta Havalimanı Pakistan'daki en yüksek havalimanıdır. Pakistan Uluslararası Havayolları bu havalimanından ülkenin İslamabad, Gvadar, Karaçi, Lahor ve Peşaver gibi diğer büyük şehirlerine uçmaktadır.

Ketta Tren Garı ise 1676 metrelik rakımıyla ülkenin en yüksekte yer alan tren garlarından biridir. Bölgedeki demiryolları 1890'lı yıllarda Ketta'yı Hint Alt Kıtası'nın geri kalanına bağlamak için Britanya yönetimi tarafından yapılmıştır.

Galeri

değiştir
  •  
    2008 yılında çekilmiş Ketta şehri manzarası
  •  
    Ketta Tren Garı
  •  
    Ketta'da yer alan Mehrabad Vadisi
  •  
    Ketta'da bir oyun parkı
  •  
    Cinnah Yolu, Ketta
  •  
    1880 yılında Ketta

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "No:162, 8 Haziran 2012, Pakistan'ın Ketta ve Peşaver Şehirlerinde Meydana Gelen Terör Saldırıları Hk". TC Dışişleri Bakanlığı. 19 Ağustos 2012. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2012. 
  2. ^ ""POPULATION SIZE AND GROWTH OF MAJOR CITIES" (PDF). 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015. 
  3. ^ "DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017" (PDF). 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2017. 
  4. ^ "Winter destinations – Mesmerizing places in Pakistan". Bol News. 18 Ocak 2020. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2022. 
  5. ^ Everett-Heath, John (24 Ekim 2019). The Concise Oxford Dictionary of World Place Names. Oxford University Press. 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021. 
  6. ^ Thornton, Thomas Henry (1895). Colonel Sir Robert Sandeman: His Life and Work on Our Indian Frontier. A Memoir, with Selections from His Correspondence and Official Writings. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  7. ^ Derryl N. Maclean (1989). Religion and Society in Arab Sind. BRILL. s. 126. 
  8. ^ a b Burki, Shahid Javed (2015). Historical Dictionary of Pakistan. Rowman & Littlefield. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  9. ^ "History of District". bhc.gov.pk. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017. 
  10. ^ ڈان اردو (30 Aralık 2013). "پاکستانی شہروں کی تاریخ". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2016. 
  11. ^ Jonah Blank; Christopher Clary; Brian Nichiporuk (30 Ekim 2014). Drivers of Long-Term insecurity and Instability in Pakistan: Urbanization,. Rand Corporation. s. 29. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  12. ^ Abubakar Siddique (2014). The Pashtun Question: The Unresolved Key to the Future of Pakistan and Afghanistan. Hurst. s. 22. 24 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022. 
  13. ^ "Two killed in sectarian attack in southwestern Pakistan". Reuters. 22 Nisan 2018. 22 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ Kermani, Secunde (12 Aralık 2017). "The community caged in its own city". BBC News. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Ketta ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
 
Vikigezgin'de Quetta ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.


Pakistan eyalet başkentleri  
Belucistan: Ketta | Hayber-Pahtunhva: Peşaver | Pencap: Lahor | Sind: Karaçi
Gilgit-Baltistan: Gilgit | Azad Keşmir: Muzafferabad
Başkent Bölgesi: İslamabad


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ketta&oldid=32971675" sayfasından alınmıştır