Kleopatra Thea

Kleopatra Thea
Kleopatra Thea
	Kleopatra'nın altın sikkesi, Ake'de basılmıştır
Selefkos Konsort kraliçesi
Hüküm süresi	150 MÖ–126 MÖ
Taç giymesi	150 MÖ
Önce gelen	Laodice V
Selefkos kraliçesi
Hüküm süresi	126–121 MÖ
Taç giymesi	126 MÖ
Sonra gelen	Tryphaena
Ortak hükümdar	V. Seleukos (126–125 MÖ); VIII. Antiohos (125–121 MÖ)
Doğum	y. 164 MÖ; Mısır
Ölüm	121 MÖ
Eş(ler)i	Aleksandros Balas; III. Dimitrios; VII. Antiohos;
Çocuk(lar)ı	VI. Antiohos; V. Seleukos; VIII. Antiohos; IX. Antiohos;
Hanedan	Ptolemaios
Babası	VI. Ptolemaios
Annesi	II. Kleopatra

I. Kleopatra veya Kleopatra Thea (Grekçe: Κλεοπάτρα Θεά, "Tanrıça Kleopatra" anlamına gelen; y. MÖ 164 – 121), soyadı Eueteria (Grekçe: εὐετηρῐ́ᾱ), çev. 'iyi hasat/verimli sezon') Helenistik Selefkî İmparatorluğu'nun hükümdarıydı. Aleksandros Balas, II. Dimitrios Nikator ile VII. Antiohos Sidetes olmak üzere üç Suriye kralının karısı olarak MÖ 150'den yaklaşık 125'e kadar Suriye'nin kraliçesi eşidir. Dimitrios II Nicator'un ölümünden sonra MÖ 125'ten itibaren Suriye'yi yönetti ve sonunda oğlu VIII. Antiohos Gripus ile MÖ 121 veya 120'ye kadar ortak hükümdarlık yapmıştır.^[1]^[2]

Hayatı

Çocukluk

Kleopatra Thea muhtemelen yaklaşık olarak doğdu. MÖ 164, VI. Ptolemaios ve II. Kleopatra'nın çocuğu olarak doğmuş ve Mısır'da büyümüştür. 154 yılında Cyrene kralı amcası VIII. Ptolemaios ile nişanlanmış olabilir, ancak sonunda kız kardeşi III. Kleopatra ile evlendi.

Aleksandros Balas'ın Kraliçesi

Aleksandros Balas ve Kleopatra Thea

M.Ö. 152 yılında Seleukos kralı I. Dimitrios Soter ile anlaşmazlığa düşen babası, IV. Antiohos'un oğlu Aleksandros Balas'ı ona karşı desteklemeyi seçmiş ve ona asker ve subaylarla destek olmuştur. Aleksandros, MÖ 150'de Dimitrios'a karşı zafer kazandığında, ittifak garantisi olarak Ptolemaios'un kızını istedi. İki kral, Ptolemais Akko'da görkemli törenlerin ortasında buluştu ve Aleksandros, Kleopatra'yı evlendirdi.^[3] Bu evlilikten kısa süre sonra Antiohos Dionisos adında bir oğul doğdu.^[4]

II. Dimitrios'un Kraliçesi

MÖ 147'de Dimitrios Soter'in oğlu II. Dimitrios, Kilikya'yı işgal etti. İki yıl sonra VI. Ptolemaios, görünüşte Aleksandros Balas'ın işgalcilere karşı savaşmasına yardım etmek için ordusunu Suriye'ye getirdi. Seleukos kıyı kentlerine garnizonlar yerleştirdikten sonra, sonunda Antakya'yı ele geçirerek Aleksandros'a açıkça ihanet etti. Orada Kleopatra ile yeniden bir araya geldi. Babasının yeni siyasi programı uyarınca Aleksandros'dan boşandı ve onun yerine II. Dimitrios ile evlendi.^[4] Evlilik anlaşması, Ptolemaios'un Dimitrios 'un tahtı Aleksandros'dan almasına yardım edeceğini belirtiyordu; Buna karşılık Mısır, III. Antiohos'un MÖ 200'de V. Ptolemaios'dan almasından bu yana Seleukos bölgesi olan Coele-Suriye eyaletini alacaktı. Aleksandros, Kilikya isyanını bastırdı ve Antakya yakınlarındaki Oeneparas nehri ovasında Ptolemaios ve Dimitrios ile yüzleşerek evine döndü. Ardından gelen savaşta Aleksandros yenildi ve Ptolemaios o kadar ağır yaralandı ki birkaç gün sonra öldü. Dimitrios, Mısır'la olan ittifakını reddetti ve Ptolemaios'un Gazze'ye kadar Suriye'deki tüm garnizonlarını sınır dışı etti veya katletti ve eyalet üzerindeki kırılgan Seleukos kontrolünü yeniden sağladı. Suriyelilerin babasıyla ilgili düşmanca anıları vardı ve kendisi M.Ö. 144'te Antakya'da isyanlarla karşı karşıya kaldı. Dimitrios tasfiyeler başlattı, ancak bunlar hoşnutsuzluğu bastırmak yerine daha da artırdı.

Aleksandros'un eski generallerinden ve muhtemelen Antiochene isyanına katılan Diodotus, Kleopatra'nın ilk oğlu VI. Antiohos'u kaçırdı ve onu Coele-Suriye'deki ayrılıkçı bir krallığın kuklası olarak kullandı. MÖ 142/1'de Diodotus çocuğu öldürdü ve kendisini kral ilan etti. Bu acımasız iç savaş yıllarında Kleopatra ve Dimitrios'un Seleukos, Antiohos adında en az üç çocuğu ve Laodike adında bir kızı vardı.

VII. Antiohos'un Kraliçesi

MÖ 139'da II. Dimitrios, onu MÖ 129'a kadar esir tutan Part krallığına karşı savaşta yakalandı. Diodotus, Kleopatra'nın sığındığı Pieria'daki Seleucia şehri dışında tüm Seleukos krallığını fethetme fırsatını değerlendirdi. Dimitrios 'un küçük kardeşi VII. Antiohos'u çağırtarak onunla evlenmesini ve yeni kral olmasını teklif etti. Teklifi kabul eden VII. Antiohos, M.Ö. 138'de Diodotus'u yenerek öldürdü ve 152'den beri devam eden iç savaşlara son verdi. Kleopatra Thea'nın kral IX. Antiohos'dan en az bir oğlu vardı. Diğer çocukların isimleri belirsizdir.

Hükümdarlığı sırasında Kleopatra'nın üçüncü kocası, Fırat'ın batısındaki krallıkta Seleukos otoritesini yeniden kurdu. MÖ 134 ile 130 yılları arasında seleflerinin Partlara kaptırdığı tüm satraplıkları geri almak için bir savaş başlattı. Part kralı II. Fraates, kız kardeşi Rhodogune ile evli olan II. Dimitrios'u serbest bırakıp Suriye'ye göndermeye karar verdi, böylece kardeşler arasında bir iç savaşa yol açtı ve VII. Antiohos'u geri çekilmeye zorladı. 130/129 kışında Fraates, Antiohos'u Ekbatan yakınlarında bir pusuda öldürdü, ancak Dimitrios, Partlar onu geri alamadan krallığına girmeyi başardı.

Kleopatra, Dimitrios'u barışçıl bir şekilde kabul etti, ancak IX. Antiohos'u (VII. Antiohos'dan olan oğlu) kralın hemen ulaşamayacağı Kizikos'a göndermek için önlem aldı; Dimitrios'un Partlı bir eş almasına ve ondan çocuk sahibi olmasına gizlice öfkeli olduğu söyleniyordu.^[1]^[2] MÖ 128'de Dimitrios, Kleopatra'nın annesi II. Kleopatra'ya, kardeşi ve kocası VIII. Ptolemaios'a karşı devam eden mücadelesinde yardım etmek için Mısır'a bir ordu götürdü.^[5] Askerleri ona itaat etmeyi reddettiği için Pelousion yakınlarında geri çekilmek zorunda kaldı ve o zamanlar Antakya'da bulunan Kleopatra Thea ona isyan etti ve oğlu Antiohos'u kral olarak atadı. Aynı yıl Antakya, Ptolemaios tarafından Suriye'de Dimitrios'a karşı savaş açmak üzere birliklerle birlikte gönderilen Aleksandros Balas'ın sahte çocuğu olan II. Aleksandros Zabinas tarafından işgal edildi. Kleopatra Thea şehirden kaçtı ve muhtemelen yaklaşık yirmi yıl önce Aleksandros Balas ile evlendiği Ptolemais'e gitti.

128-125 yılları arasındaki dönemde Dimitrios, Aleksandros'a karşı savaşırken Kleopatra, muhtemelen Dimitrios, Seleukos ve Antiohos'tan olan iki oğluyla birlikte Ptolemais'te kaldı. 125 yılında Dimitrios, Şam yakınlarında Aleksandros ve Mısırlı müttefikleri tarafından tamamen mağlup edildi ve kendisi de Ptolemais'e kaçtı. Kleopatra onu şehre kabul etmeyi reddetti; bunun yerine Sur'a gitti ve burada yerel Seleukos yöneticisi Kleopatra'nın emriyle onu öldürdü.^[1]^[2]

VIII. Antiohos'ın eş hükümdarı

Kleopatra Thea ve VIII. Antiohos Sikkesi

Dimitrios'un büyük oğlu Seleukos, kendisini V. Seleukos adıyla yeni kral ilan etti, ancak kısa süre sonra Kleopatra Thea onu okçular tarafından idam ettirdi. MÖ 125'ten MÖ 121'e kadar Kleopatra, tahtı MÖ 128'de Antakya'da kral ilan ettiği oğlu VIII. Antiohos Gripus ile paylaşarak Suriye'yi yönetti. VIII. Antiohos, VIII. Ptolemaios Physcon ve III. Kleopatra'nın kızı Tryphaena ile evlendi.^[2]^[6] Kleopatra Thea böylece bir Mısır ittifakı sağladı ve Ptolemaios'un (daha önce Seleukosları iç savaşla meşgul tutmanın bir yolu olarak desteklediği) II. Aleksandros'a karşı dönmesine neden oldu. MÖ 123'te II. Aleksandros mağlup edilmiş ve idam edilmişti; Kleopatra ve Gripus Kilikya, Suriye ve Kuzey Mezopotamya'nın ortak yöneticileri olarak kaldılar.

Gripus büyüdükçe daha az kontrol edilebilir hale geldi ve MÖ 121'de Kleopatra Thea onu ortadan kaldırmaya karar verdi. Ona bir bardak zehirli şarap ikram etti ama Gripus onun niyetini tahmin etti ve onu şarabı içmeye zorladı, bu da onu öldürdü.^[2] Gripus'un tek saltanatı MÖ 114, Kleopatra Thea'nın diğer oğlu IX. Antiohos'un tahtı ele geçirmek için Suriye'ye dönmesi ve iç savaşın yeniden başlatmasına kadar barış içinde geçti.

Aile

Kleopatra Thea, VI. Ptolemaios ile II. Kleopatra'nın kızıydı. Sırasıyla Ptolemaios Eupator ve Ptolemaios adında iki erkek kardeşi vardı. Kız kardeşi III. Kleopatra, Mısır Kraliçesiydi ve Kleopatra Thea'nın ebeveynlerinin eski eş yöneticisi olan amcası VIII. Ptolemaios ile evlendi. Pergamon Kralı III. Attalos'un nişanlısı Berenice'nin de bir diğer kız kardeş olması mümkündür.^[2] Kleopatra Thea üç kez evlendi:

Aleksandros Balas, MÖ 150 civarında. Bu birleşme VI. Antiohos'u doğurdu.^[1]^[2] Aleksandros Balas ne popüler ne de etkili bir hükümdardı. Evlilik babası tarafından feshedildi.^[2] Aleksandros Balas, MÖ 145'te Suriye Kralı II. Dimitrios'a karşı savaşta öldü.^[1]
MÖ 145'te II. Dimitrios Nikator. Dimitrios, MÖ 139'dan 129'a kadar Partların esiri oldu. MÖ 125 yılında Kleopatra Thea'nın emriyle Sur'da suikasta kurban gitti.^[1]^[2] Dimitrios ve Kleopatra Thea'nın en az iki oğlu vardı: Annesi tarafından tacı onun izni olmadan aldığı için öldürülen V. Seleukos; ve sonunda annesini öldüren VIII. Antiohos. Ayrıca Part Kralı II. Fraates'in güzelliği nedeniyle aşık olup evlendiği bir kızları Laodike vardı.^[7]
VII. Antiohos, Dimitrios'un küçük kardeşi, Dimitrios'un MÖ 137'de Partlar tarafından ele geçirilmesinden sonra. Kleopatra ve VII. Antiohos'un en az bir oğlu vardı: IX. Antiohos. Ayrıca muhtemelen Antiohos ve Seleukos adında iki oğulları ve Laodike adında bir veya iki kızları daha vardı.^[1]^[2]

Ayrıca bakınız

Notlar

^ IX. Antiohos'un yanı sıra VII. Antiohos'un diğer çocukları arasında Antiohos adında başka bir oğul, Seleukos adında bir oğul ve Laodice adında bir veya iki kız olabilir.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aidan Dodson, Dyan Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt, 2004
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Cleopatra Thea 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Chris Bennett
^ 1. Makabeler 10.48-10.58
^ ^a ^b 1. Makabeler 11.1-11.19
^ Cleopatra II 25 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Chris Bennett
^ Tryphanea 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Chris Bennett
^ Ogden, Daniel (1999). Polygamy Prostitutes and Death. The Hellenistic Dynasties. London: Gerald Duckworth & Co. Ltd. s. 150. ISBN 07156-29301.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Cleopatra Thea ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[1] IX. Antiohos'un yanı sıra VII. Antiohos'un diğer çocukları arasında Antiohos adında başka bir oğul, Seleukos adında bir oğul ve Laodice adında bir veya iki kız olabilir.

[DH-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Aidan Dodson, Dyan Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt, 2004

[CB-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Cleopatra Thea 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Chris Bennett

[4] 1. Makabeler 10.48-10.58

[Maccabees11-5] 1. Makabeler 11.1-11.19

[6] Cleopatra II 25 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Chris Bennett

[7] Tryphanea 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Chris Bennett

[ogden-dinasties-8] Ogden, Daniel (1999). Polygamy Prostitutes and Death. The Hellenistic Dynasties. London: Gerald Duckworth & Co. Ltd. s. 150. ISBN 07156-29301.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]