Kripto sanat
Kripto sanat (ayrıca Kriptosanat olarak da yazılabilir), blokzincir teknolojisi ile ilişkili bir sanat kategorisidir.
2010'ların ortalarında Bitcoin ve Ethereum gibi blokzincir ağlarının gelişimini takiben niş bir sanatsal çalışma tarzı olarak ortaya çıkan kripto sanat, merkeziyetsizleştirilmiş (EN: decentralised) bir anlayışla herkesin işlem yapabileceği; dijital sanat eserleri için alım, satım ya da birikim yapabildiği temel bir teknoloji sağlamasıyla geniş kitleler tarafından olarak kabul görüp; hızlı ve büyük bir popülarite kazandı.[1]
Tanımı
değiştirTerim için üzerinde mutabık kalınan bir tanım bulunmamakla birlikte, şu anda kripto sanatçıları ve koleksiyonerleri arasında iki ortak yorum var. Birincisi, kripto-temalı sanat eserleri veya blok zinciri ve kripto para birimi teknolojisi ile ilişkili olarak kültür, politika, ekonomi veya felsefeye odaklanan konularla ilgili olanlar.[2] İkinci ve daha popüler tanım, bir sanat eserinin sahipliğini, aktarımını ve satışını kriptografik olarak güvenli ve doğrulanabilir kılan, doğrudan bir blok zincirinde değiştirilemez token (NFT, Non-Fungible Token) biçiminde yayınlanan dijital sanat eseri anlayışını tanımlar.[1][3]
Bununla birlikte, kripto sanatını resmi olarak tanımlamaya çalışırken genellikle kafa karışıklığı ortaya çıkabilir, çünkü bazı belirsizlikler ve ince detaylar bunu yapmayı oldukça zorlaştırır.[4] Örneğin; blokzincir teknolojisi, önceden var olan fiziksel sanat eserlerini sahteciliklerden ayırmak ve fiziksel izleyiciler veya etiketler aracılığıyla sahipliklerini doğrulamak için kamuya açık olarak kaydetmek ve doğrulamak için de kullanılmıştır.[5][6] Bu tür sanat eserlerinin kripto sanatı olarak sınıflandırılıp sınıflandırılamayacağı belli değil.
Tarihçesi
değiştir2014
değiştirMonegraph, sanat eserlerini Bitcoin blok zincirine kaydetmek için ilk pazaryeri uygulamasını başlattı.[7]
2015
değiştirSara Meyohas isimli bir sanatçı; Şubat ayında, "Sanat Satın Almak ve Sanatçıya Yatırım Yapmak için bir kripto para birimi" olan Bitchcoin'i piyasaya çıkardı.[8]
Ascribe; Haziran ayında, sanatçıların kendi eserlerine sahiplik hakkı elde etmesini sağladı.[9]
Verisart; Temmuz ayında, "Sanat eserlerinin özgünlüklerini doğrulamak için Blokzinciri kullanın" tanımıyla küresel bir eser kayıt sistemini çıkardı.[10]
2016
değiştirEkim ayında, Rare Pepe ticaret kartları Counterparty platformu kullanılarak Bitcoin blokzincirinde piyasaya sürüldü.[11][12][13]
2017
değiştirMayıs ayında,[14] bir dijital kart ticareti oyunu olan Curio Cards Ethereum blokzincir ağında başlatıldı.
Haziran ayında,[15] CryptoPunks kullanıma sunuldu. Ethereum blokzincir ağındaki NFT'lerin kontratlarının erken dönem kullanımlarındakine benzer bir şekilde; CryptoPunks da 10,000 adet olacak şekilde limitlenerek, algoritmik olarak oluşturulup; düşük çözünürlüklü, portre(dikey) tarzda, dijital figürler olarak sunuldu.[16]
Ekim ayında,[17] DADA.nyc, Ethereum'da ilk sınırlı sayıda "Creeps and Weirdos" koleksiyonunu piyasaya sürdü.[18][19]
Kasım ayında,[20] Cryptokitties piyasaya çıktı. Ethereum blokzincirinde sanal kedileri NFT şeklinde toplayıp, yetiştirip ve satabildiğiniz bir çevrimiçi oyun. Bir hafta içinde 1 milyon dolardan fazla işlem hacmi kaydetti.[21]
2018
değiştirOcak ayında,[22] Kittyhats; Cryptokitties için dijital aksesuarlar satmaya başladı.
13 Ocak'ta, kripto sanatına adanmış yıllık bir festival olan ilk Rare Art Fest (RareAF) New York'ta düzenlendi. Louis Parker, Homer Simpson'ın Pepe tarzı bir yorumunu içeren bir NFT koleksiyonu olan "Homer Pepe" kartının 39.200 dolara satıldığı etkinlikte Rare Pepe müzayedesi düzenledi.[23][24]
Temmuz ayında; Christies's, Londra'da Elliot Safra ve Anne Bracegirdle tarafından organize edilip, blokzincire ithaf edilen ilk Sanat+Teknolojisi Zirvesini (İngilizce: Art+Tech Summit) sundu. Etkinlik, Artnome.com'dan Jason Bailey moderatörlüğünde; CryptoPunks'tan Matt Hall, The RARE Network'den John Zettler ve DADA.nyc'den Judy Mam ile dijital sanat üzerine bir tartışma paneli gerçekleştirildi.[25]
Ayrıca Bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b "How blockchain technology reached Christie's and changed the art world along the way". NBC News (İngilizce). 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020.
- ^ "Welcome to the weirdly wonderful world of crypto-art". Hard Fork | The Next Web (İngilizce). 6 Ağustos 2018. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020.
- ^ "Crypto-artwork of a rose sells for record $1 million". CNNMoney. 14 Şubat 2018. 14 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2020.
- ^ Haigney (5 Haziran 2018). "When Crypto Meets Conceptual Art, Things Get Weird (Published 2018)". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
- ^ "Could Blockchain Put an End to Stolen Art Sales?". Observer (İngilizce). 11 Ekim 2018. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
- ^ "Verisart Plans To Use The Blockchain To Verify The Authenticity Of Artworks". TechCrunch (İngilizce). 11 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
- ^ Constine. "Monegraph Uses Bitcoin Tech So Internet Artists Can Establish "Original" Copies Of Their Work". TechCrunch. 16 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Stinson. "BitchCoin: A New Cryptocurrency for Buying Art and Investing in the Artist". Wired. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Abhimanyu. "Ascribe is using Bitcoin's blockchain to help artists claim ownership of their work". TheNextWeb. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Butcher. "Verisart Plans To Use The Blockchain To Verify The Authenticity Of Artworks". TechCrunch. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Hathaway. "The Rare Pepe economy is real, and there's serious money behind it". Daily Dot. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Roeder. "People Are Paying Thousands Of Dollars To Own Pictures Of Pepe The Frog". Fivethirtyeight.com. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Signoret. "La culture Web joue à la Bourse sur le « marché aux mèmes". Le Monde. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ "transaction hash". Etherscan. 16 Mayıs 2017. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "transaction hash". Etherscan. 22 Haziran 2017. 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Abbruzzese. "This ethereum-based project could change how we think about digital art". Mashable. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ "transaction hash". Etherscan. 5 Ekim 2017. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Roeder. "The Blockchain Is Just Another Way To Make Art All About Money". fivethirtyeight.com. 16 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Bailey. "The Blockchain Art Market Is Here". Artnome. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ "transaction hash". Etherscan. 23 Kasım 2017. 23 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Tepper. "People have spent over $1M buying virtual cats on the Ethereum blockchain". TechCrunch. 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ "transaction hash". Etherscan. 5 Ocak 2018. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Reyburn. "Will Cryptocurrencies Be the Art Market's Next Big Thing". The New York Times. 15 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ Penney. "How Much for That Pepe? Scenes from the First Rare Digital Art Auction". The Paris Review. 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ "Art+Tech Summit: Exploring Blockchain —Is the Art World Ready For Consensus?". Christies. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.