Kullanıcı:Ato/Kara delik

Kara delik, astrofizikte yüksek çekim alanı nedeniyle ışığın bile kaçamayacağı bir bölge (olay ufku ve içerisi) ve bu bölgenin içinde yer alan sonsuz yoğunluktaki kütleçekimsel tekillikten oluşan bir cisimdir. Kara deliklerin ilk kuramsal öngörüsü Einstein'ın genel görelilik kuramının parçası olan alan denklemlerininin, Karl Schwarzschild tarafından 1915'te elde edilmiş çözümünden gelmiştir. Doğada bu tür cisimlerin yıldız evriminin bir sonucu olarak ortaya çıkabileceklerini de ilk defa 1931'de Subrahmanyan Chandrasekhar ortaya atmıştır. Kara deliklerin varlığı, X-ışını çift yıldızlarının ve galaksi merkezlerinin gözlemleriyle de desteklenmiştir.

Kuramsal Temeller

Chandrasekhar Limiti

Ana maddeler: Chandrasekhar limiti ve Pauli dışlama ilkesi

Bir yıldız nükleer yakıtını bitirip evriminin sonuna geldiği zaman soğumaya ve kütle çekimi nedeniyle büzüşmeye başlar. Bir ısı kaynağı olmadığı için, bu çökme gaz basıncı ile durdurulamaz, ancak yoğunluk çok arttığı zaman Pauli dışlama ilkesinin bir sonucu olan yozluk basıncı devreye girer. Bu basınç fermionların aynı kuantum durumunda bulunmama eğilimleri nedeniyle sistemin hacminin azalmasına engel olur. Eğer sistemin kütlesi belli bir değerin, Chandrasekhar limitinin, üzerinde ise bu basınç da sistemin çökmesine engel olamaz ve sistem bir denge durumuna ulaşamadan çökmeye devam eder.

Gözlemleri

Işık yaymamaları nedeniyle doğrudan gözlenemeseler de kara deliklerin varlığını destekleyen dolaylı gözlemler vardır. Bu tür gözlemlerde bir gök cisminin kütlesi ve bu kütlenin sıkıştığı alan belirlenir. Buradan elde edilen yoğunluğun ya da kütlenin belli bir değerin üzerinde olması, gözlenen cismin bir kara delik olduğu yönünde yorumlanabilir.

X-ışını kaynakları

Bu yöntemin en yaygın ve eski şekli bir ikili yıldız sistemi ya da gökada merkezindeki yığılım disklerinin gözlenmesidir. Buradan elde edilen tayf ve zamanlama değerlerinin incelenmesi ile diskin etrafında bulunduğu cismin kütlesi hesaplanabilir. Eğer bu kütle

Samanyolu Merkezinin Gözlemleri

Kara deliklerin varlığı konusundaki en kuvvetli kanıt içinde bulunduğumuz Samanyolu Gökadası'nın merkezinden gelmiştir. Samanyolu merkezinin gözlemleri bu bölgede bulunan Sgr A* radyo kaynağının çevresinde dolaşan bir miktar yıldızı ortaya çıkarmıştır.